Lesbók Morgunblaðsins - 19.06.1938, Blaðsíða 7

lesbók morgunblaðsins
191
Bertel Thorvaldsen. Mynd þessi er
rekald úr freigátunni: „Galathea",
sem einu sinni sigldi í kringum
jörðina og strandaði ioks á Skag-
en. En nú er mynd þessi liorfin og
skemman læst. Sá, er frekast mun
vita um afdrif hennar er listmál-
arinn Stuhr — en hann er fjar-
verandi.
Þá er getið ]æss, sem minnir á
Island í Jistasögu þessa ])orps —
nema leiði eitt riti í kirkjugarði,
meðal hinna glötuðu og gleymdu.
Þar hvílir .Jónas Guðlaugsson
skáld.
★
Eftir kvöldverð leggjum við ung
frú Skagen upp í nýjan leiðangur
og göngum niður að höfuinni. Tæp
40% þorpsbúa lifa á mótorbáta-
útvegi og höfnin er miðstöð þess
atvinnuvegar. Þar er og mikd
bátasnúðastöð, sem Islendingar
liafa nokkur kynni af.
Fiskibátarnir iáta í haf árla
morguns og konia að á kvöldin, og
þetta kvöld dunaði höfnin af mót-
orskellum og skrúfuþyt, svo vesa-
lings, hungruðu- rauðspretturnar í
hripkistumim við bryggjurnar ætl-
uðu alveg að ærast. Það er þegar
ákveðið að selja ]>ær lifandi,
hversu niikið, sem þær þjást og
hversu horaðar, sem þær verða.
I fiskhöllinni er uppboð á fiski
— undarlegasta uppboð í heimi,
og altaf haldið á kvöldin. Allir
steinþegja nema uppboðshaldar-
imi, sem veður elginu eins og hann
eigi lífið að leysa. Hjer bjóða
menn ekki með því að hreyfa
tunguna, heldur ranghvolfa þeir
augunum, klípa sig í hökuna eða
klóra sjer í eyrunum. Og upp-
boðshaldarinn veit og sltilur, að
allar þessar smákúnstir þýða fimm
eða tíu aura yfirboð.
Tveir menn koma skundandi
vestan með sjó og syngja við
raust:
Du gamla, du fria, du fjállhöga
Nord,
du tysta, du gládjerika sköna . .
Og söngurinn hljómar eins og
gleðióp frá sjálfri náttúrunni á
þessu fagra kvöldi. En raunveru-
lega eru þetta góðglaðir, sænskir
sjómenn. Svíar leggja lijer upp
mikinn fisk.
Ungfrúin ræður. Ungfrúrnar
ráða allajafnan flestra ferðum —
og í þetta skipti þóknaðist þessari
ungfrú að leggja leið okkar um
græðilundinn og lynghólana, í
áttina til kirkjunnar, sem sökk.
Er við áttum nokkur fótmál
eftir að kirkjuturninum laut hún
niður og tók að grafa í jörð-
ina eins og illa vaninn hvolpur.
Síðau dró hún fram vasaklútinn
sinn, braut hann í sundur og lagði
með gætni tvö hvít smábein niður
í holuna. Svo sópaði hún að þeim
moldinni og gerði krossmark yfir.
— Er þetta þá yðar vígða mold ■
spurði jeg.
— Já, víst er það vígð mold
svaraði mærin. Hjer var einu sinni
kirkjugarður — en svo sökk liann
í sandinn um leið og kirkjan. Vit-
ið þjer hvernig stendur á þessurn
rósarunnum ? spurði hún og benti á
rósastóð, sem hjer og hvar reis
yfir beitilyngsþeiiibuna. Upphaf-
lega gróðursetti fólk hjer rósir á
þeim stöðum, sem það lmgði leiði
ættingja sinna og ástvina vera
úndir — en svo urðu rósirnár að
viltum gróðri. I þessum móum eru
margir þyrnar undir lynginu. —
k
Upp á hæðinni sunnan við kirkj
una námum við staðar til að litast
um. Sólin var að setjast og roða
sló á hafið, ströndina, þorpið —
og þó mest á lundinn þar sem við
stóðum.
Þessi skógur, sem við sjáum, er
allur græddur eftir sandfokið
mikla, þegar kirkjan sökk og liól-
arnir urðu til.
Niður á ströndinni vestan við
þorpið er stórt og einangrað hfis.
Það er Klitgaarden — sumarbú-
staðurinn, sem konungurinn ljet
reisa og gaf síðan konu sinni,
drotningunni. En iit við sjóinn
vestarlega í þorpinu er lítið hús,
sem heitii': Havehuset. Einu sinni
fj-rir mörgum árum átti jeg af-
mæli í þessu húsi — og að kvöldi
þess dags gekk jeg hingað út að
gömlu kirkjunni og reykti hjer
fyrstu sígarettuna í lífinu. Það
var um sólarlagsbil.
Ungfrúin góða rauf draumværð
endurminninganna og mælti:
I dag hefi jeg sýnt yður flest,
sem alt ferðafólk keppist um að
sjá, þegar það kemur hingað. Við
höfum spjallað um margt, og nú
ætla jeg að trúa yður fyrir dálitlu
leyndarmáli undir nóttina. En þjer
megið ekki rengja mig, ekki mis-
treysta sannsögli minni. Það er
eins satt eins og sólarlagið þarna
— að jeg hefi aldrei fyrr komið
upp á þessa hæð, aldrei fyrr en í
morgun komið upp í vitann og
aldrei fyrr en í dag komið í Drach
manns Hus.
Og það getur annar í minn stað
, vjefengt laglega stúlku um lág-
næturbil — en jeg spyr: Hve
margir Njarðargötubúar hafa
aldrei sjeð listaverk Einars Jóns-
sonar ? »
— Jú, sjáið þjer tii, sagði ung-
frúin. Við Skagenbúar erum dá-
lítið skrítið fólk — dálítið öðru-
vísi en annað fólk. En við erum
öðrum líkir um það að leita langt
yfir skamt. Unga fólkið hjer læt
ur hrífast af bláma fjarlægðarinn-
ar — og þar við situr. Þeir, sem
fæðast hjer, devja hjer. Það eru
gömul álög — og í þessu bygðar-
lagi trúir fólk á forlög og álög
og örlög — og guð. Jeg trúi líka
á guð. En mjer finst fólk muni
geta haft gleði af fleiru ert græða
fje og fcrúa á guð. Mig langar til
að dansa. Það vill mamma ekki, af
því hún fekk ekki að dansa, þegar
hún var ung.
Hjer í bænum eru fjórtón hótel
— en þó er enginn opinber dans
staður fvrir unga fólkið í þorp-
inu, nema hvað við fáum að fljóta
með á sumrin. Jeg er sannfærð
um, að það er hægt að trúa á
guð og dansa um leið. Hvað finst
yður?
*
í örvillian síns brjálaða, unga
hjarta sleit hún hálfsofandi ani-
mónu upp úr skógarsverðinum og
bar að vitum sjer. Svo fleygði hún
blóminu, strauk hárið frá augun-
um, reisti sig eins og hind og fór
að söngla með hálfkæfðum ástríðu
þunga:
Min Skat — jeg elsker
din Parfumes Duft ....
S. B.