Lesbók Morgunblaðsins - 19.06.1938, Blaðsíða 2

186
LESBÓK MÖRGtJI'ÍBLAÐSINS
UNDIR JOKLI
EFTIR
ÁRNA ÓLA
Niðurlag.
reiðuvíkurhreppur mun vera
lengsti lireppur á landinu.
Nær hann alla leið frá Búðuin og
út að Ondverðunesi. En eftir
staðháttum skiftist hann í tvent
við Sölvahamar. Ytri hlutinn, eða
frá Arnarstapa að Öndverðunesi,
er mest hraun, en þó hafa þar
verið góðar jarðir og sauðland er
þar ágætt. Lítið er um vatn á
þessari leið, því að þótt margir
lækir komi úr fjalliuu, hverfa þeir
allir í hraunið, nema Dagverðarú,
sem er skamt fvrir utan Laugar-
brekku.
Laugarbrekka er landnámsjörð
og var einu sinni stórbýli. Þar
bjó Laugarbrekku-Einar. sem segir
frá í Landnámu. Nafni hans, sem
bjó í Einarslóni, stefndi móður
hans um fjölkyngi. Laugarbrekku-
Einar tók verkhest og veítti hon-
um eftirför. Mun hann hafa riðið
greitt, þótt vegur væri slæmur, því
að liann sprengdi hestinn á Þúfu-
björgum. Þá sá Einar hvar tröll-
karl sat uppi á Lóndrang, ljet
fætur lafa niður í brimið, skelti
þeini saman svo að særokið fór
víðs vega og kvað vísu (Vark þars
fell úr fjalli). Ekki skifti Einar
sjer af honum, en elti nafna sinn
og drap hann.
Þorbjörn sonur Vífils, sem út
kom með Auði djúpúðgfc, fekk
dóttur Laugarbrekku-Einars og
fluttist þá þangað. Bygði hann á
Hellisvöllum, sem nú kallast Helln
ar. (Skyldi sú afbökun ekki stafa
af því, að þeir, sem áttu heima á
Hellisvöllum hafi verið kallaðir
Hellnarar, sbr. Staparar, Ólsarar,
Sandarar?). Dóttir Þorbjarnar var
Guðríður, sem fór með honum til
Grænlands og giftist þar Þorfiiini
Karlsefni. Þeirra sonur var Snorri,
sem fæddur var í Vínlandi, fvrsti
hvíti maðurinn sem fæddist í Ame-
ríku.
Laugarbrekka varð seinna þing-
staður og kirkjustaður. Nú er þar
engin bygð, en þar sem kirkjau
var eru enn tveii gamlir legstein-
ar. Á Laugarbrekkuþingi var Axl-
ar-Björn tekinn af lífi.
Skamt fvrir ofan Laugarbrekku
er Bárðarlaug, kend við Bárð Snæ-
fellsás. Er hún líkust gömlum gíg,
i m 20 faðma í þvermál. Hefir ver-
ið hlaðinn garður eða brík um-
hverfis hana og sjást þess enn
merki.
Hjá Laugarbrekku má sjá ís-
núið blágrýtishraun, en þau eru
sjaldgæf á íslandi. Flestar hinar
ísnúnu klappir, sem fundist hafa,
eru úr grágrýti.
Stutt fyrir utan Laugarbrekku
er jörðin Miðvellir, sem Árni
Magnússon telur bestn jörð, 16
hndr að dýrleik. Hún er nú í eyði.
Þar hefir verið gríðarstórt tún,
með vænum garði. umhverfis, og
hefir mikið verið sljettað í tún-
inu. Það eru handaverk Pjeturs,
sem kendur er við Malarrif. Hann
var mesti dugnaðarmaður. Er sorg
legt að líta þar mikið starf farið
til ónýtis. Túngarðurinn er ekki
orðinn annað en ávalur hryggur,
og þúfnasljetturnar mosaþembur,
sem fjenaður gengur á.
Púfubjörg byrja skamt fyrir
utan Dagverðará, og enda í
Svalþúfu, rjett innan við Lón-
dranga. Ber Svalþúfu hátt og er
hún grasi gróin. Hún er úr mó-
bergi, en basalthraun undir og
stuðlaberg við sjpinn.
Frá Svalþúfu blasa Lóndrangar
við, hin mesta prýði Snæfellsness,
eins og stendur í vísunni:
Um Lóndranga yrkja má,
eru þeir Snæfells prýði,
yst á tanga út við sjá
aldan stranga lemur þá.
Lóndrangar standa fremst í
hraunima og gnæfa hátt, en sjór
gengur upp að þeim að framan
um flóð og í brimi fer þá sæ-
rokið víðsvega og brimskellir mikl-
ir, eins og þegar tröllkarlinn sat
þar. Með fjöru eru þar fram-
undan einkennilegar flatar hlein
ar, með djúpum og mjóum álum
í milli. Yar þarna einu sinni lend-
ing og verstöð, og má enn um-
hverfis drangana sjá leifar af
fiskabyrgjum og fiskgörðum í
hrauninu.