Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.1934, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS F :1
67
notadrjúg og íullorðna fðlksins.
Þess vegna eru 14 ára unglingar
taldir karlmanns ígildi — og eins
konur — og öllum mælt sama
kaup hjá stjórninni. — Eftir-
vinna, sunnudagavinna og nætur-
vinna er borguð með 50 aururn
um tímann, jafnt fyrir alla. En
þetta þykir lágt ‘kaup um veiði-
tímann og er því oft hörgull á
daglaunafólki. Þetta á ekki aðeins
við um Holsteinshorg, heldur um
alla vesturströnd Grænlands, því
að sami taxti gildir alls staðar
án nokkurrar undantekningar.
Lúðuveiðarnar eru stundaðar á
vissu tímabili ár hvert, aðallega
frá því seint í júlí og fram í
september. Sækja bátarnir skamt
frá landi, oft ekki nema 45 mín.
sigling beint út, því að aðalmiðin
eru rjett við land. Stundum þarf
þó að sækja alllangt norður, eða
suður með ströndinni, alt að 5—6
ir upp við fjöru, eða þá veiddir á
smáfæri.
Þorskveiðar. Meðan stjórnarbát-
arnir stunda lúðuveiðar, stunda
Grænlendingar á sínum eigin bát-
um aðallega þorskveiðar, því að sú
útgerð er ódýrari. Yeiðist líka oft
jafn mikið af þorski og lúðu á
sama tíma. Er notuð sama beitan
við þorskinn og lúðuna. En þegar
fram á sumarið kemur, og loðnan
fer að vaða inn á firðina, eltir
þorskurinn hana og er þá allur
uppi í sjó og veður stundum líkt
og síld. Þá fara Grænlendingar á
liandfæraveiðar og „húkka þann
gráa“. Er fiskurinn þá oft svo
handóður að fremur stendur á
körlunum að draga heldur en fisk-
inum að koma á öngulinn. Þetta
er í júnílok og fram til júlíloka.
Annars veiðist þorskur alt sum-
arið hjá Grænlandi og hefir gengd-
irj aukist mjög seinustu árin. Græn
tíma sigling. Seinustu árin hefirpjien{j}npar leggja afla sinn, eða
lúðan veiðst mest á grunnmiðum
og inni í ýmsum fjörðum. í byrjun
veiðitímans verður að sækja dýpst,
og er þá lína lögð á alt að 200
faðma dýpi. En þegar fer að hlýna
í veðri og sjó, gengur lúðan nær
landi og oft er veiðin allra best á
svo sem 12 faðma dýpi þegar blýj-
ast er.
Veiðarfærin eru haukalóð. með
dálítið minni önglum heldur en
hjer eru notaðir (Kerby-önglar nr.
1 frá Mustad & Sön). Beitt er að-
allega steinbít, hlýra og þorski,
sem veiðist á lóðina jafnhliða
Mðunni, eða þá þyrsklingi og
marhnút. Þegar beitu vantar, er
jafnan farið á marhnútaveiðar og'
eru marhnútarnir aðallega stungn-
hlut sinn, inn í grænlensku versl-
unina, eða það af honum. sem þeir
þurfa ekki handa heimilum sínum
Til heimilis taka þeir lítið fram
vfir daglegar þarfir. því að þeim
er ekki sú viska g'efin að safna í
kornhlöður. Verslunin kaupir fisk-
inn flattan og þveginn fyrir 4Vé
evri kg. Lætur hún svo salta hann
og er fiskurinn fluttur út blaut-
saltaður. Tilraunir hafa verið gerð
ar um það að þurka fisk í Græn-
landi, en þær takast, ekki vel. Að
vísu eru þurkarnir nógir, en hiti
er mikill. og aðeins klappir til
þess að breiða fiskinn á. Þær
verða steikjandi heitar á daginn og
er því varla hægt að komast hjá
því að fiskurinn soðni.
Þorskveiðarnar byrja syðst í
Grænlandi á vorin, undir eins og
ísa leysir. Er þá sótt út á „Fylla“-
grunn svonefnt, en þó er fiskur
þá einnig oft inni í ýmsum fjörð-
um. Og þegar fram á sumarið kem-
ur gengur hann nær og' nær strönd
inni og lengra inn í firðina.
Fjöldi útlendra skipa er þarna
að veiðum á hverju sumri. Þar
eru Færeyingar á skútum sínum
að „skaki“, og fiska mest rjett
fyrir norðan Godthaab og þaðan
norður að Holsteinsborg. Eru
skúturnar að veiðum bæði á djúp-
miðum og grunnmiðum, en þó að-
allega nærri landi. Færeyingar
hafa fengið sjerstaka höfn í Græn-
landi á Stóru Hrafnsey. Þar er
engin Skræling.jabygð, aðeins
einn danskur eftirlitsmaður. Loft-
skeytastöð er þar til afnota fyrir
Færeyinga. Þarna g'eta þeir lagt
fisk sinn á land og þangað fá þeir
flutningaskip með kol, salt og
aðrar nauðsynjar. en þan skiu
taka aftur aflann. Verða Færey-
ingar sjálfir að annast alla upp-
skipun og útskipun, og hafa ekki
önnur mök við Grænlendinga en
þau, að ef einhver þeirra veikist
eða slasast, á hann aðgang áð
næsta sjúkrahúsi. þar sem læknir
er (en það er annáð hvort í
Godthaab eða Sykurtopp).
Færeyingar hafa veitt vel hjá
Grænlandh en þó fara þeir þaðan
of snemma. eða um það leyti sem
besti. stærsti og feitasti þorskur-
inn er að ganga á miðin.
Aðrar þjóðir þrauka lengur, osr
má þar tilnefna Ameríkumenn,
Frakka, Portúg'ala o. fl.
Ameríkumenn hafa nú á hverju
ári fjölda veiðiskipa hjá Græn-