Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1933, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
397
reyknum og- höfninni, skyldi hann
auðkendur. Reykurinn leiðbein-
ing- ókunnugum sjófarendum í
höfn.
Og höfnin var góð í þá daga.
Örfiriseyjartanginn upp úr sjó,
en Örfirisey mikið stærri, en hún
er nú.
Hingað gátu landsmenn hans
leitað, er í kjölfar hans komu.
Hjer gat hann haft samband við
umheiminn. Hvílíkur munur eða
austur á söndum við hafnlausa
strönd! Hvaða sjófarandi lagði
þar upp í brimgarðinn, þó hann
sæi reyk eða mannabústaði í
landi?
Bújörðin Reykjavík hefir ekki
verið sóðaleg í þá daga, til lands
og sjávar. Hún hefir verið við
Ingólfs hæfi.
Kvikf je hefir Ingólfur haft fátt
fyrst í stað. Meðan hann var á
víðlendunum austanfjalls, hefir
hann þurft að gæta sauðfjár og
jafnvel alls kvikfjenaðar sumar-
langt, svq ekki hlypi á brott og
týndist í skóga.
Við Reykjavík voru grasmiklar
eyjar, þar sem hann gat geymt
fjenað sinn fyrirhafnarlaust sum
ar og vetur. En víkur og vogar
fullir af fiski, svo lítt þurfti að
ganga á bústofninn, meðan hon-
um var að fjölga.
IaVÚ kunna menn að segja,
pB) að hjer sjeu bornar fram
'íV® mótsagnir við ummæli
Karla, er hann kvartaði út af bú-
ferlum Ingólfs austan yfir Fjall
og sagði: „til ills höfum við far-
ið um góð hjeruð, að við skulum
byggja útnes þetta“.
Vera má, að sagan fari hjer
með rjetthermi. Þrællinn hafi
þetta sagt. Honum hafi fundist
björgulegra austan fjalls á hin-
um víðu graslendum þar.
En þrællinn hefir á engan hátt
haft sömu skilyrði til að meta og
vega kosti staðarins, sem höfð-
inginn Ingólfur. Hann hefir ekki
getað metið hvers virði höfnin
var fyrir búskap Ingólfs, sam-
göngur við umheiminn og vænt-
anlega landnámsmenn.
Ólíkt þykir mjer sú Ingólfs-
hugmynd skemtilegri, að hugsa
sjer manninn fara hjer um hið
óbygða land árum saman, leita að
því landnámi, þeim bústað, sem
honum best líkaði, velja og hafna
af yfirvegun og framsýni, held-
ur en hugmyndin hin, að hugsa
sjer Ingólf þvælast um landið,
með búslóð og skyldulið, ár eftir
ár, viljalausan teymdan áfram,
eftir leit að týndum súlum.
Sambærilegur og eðlilegur þyk-
ir mjer hinn sjálfráði landnáms-
maður, við víkinginn Ingólf, er
óneitanlega treystir á mátt sinn
og megin, en rasar þó eigi fyrir
ráð fram, heldur fer að öllu var-
lega og með fyrirhyggju, þar
sem hann t. d. fer könnunarferð
til landsins, áður en hann flytur
hingað búferlum.
Hví skyldi maður, sem svo
gætilega fer að ráði sínu, og
treystir svo dómgreind sinni og
fyrirhyggju, alt í einu, þegar
mest á ríður, varpa af sjer sjálf-
stjórn og sjálfsfyrirhyggju?
Annað er það, að mjög er það
eðlilegt, að þjóðsagnir og þjóðar-
andi hafi síðar meir varðveitt
mynd hins leiðitama Ingólfs, sem
varpaði áhyggjum sínum og
framtíð á vísbending dularafla.
Því hin sjálfvirka, þróttmikla
víkingslund hvarf snemma úr Is-
lendingum. Landið, náttúruöflin,
víðáttan, alt varð þetta þjóðinni
ofviða. Líf hennar, starf, líðan
hennar og vanlíðan var háð veðr-
áttu og náttúruöflum, sem enginn
skildi, enginn treysti sjer að
grípa fram í.
Landnám Islands, í anda Ing-
ólfs, hættir, þegar það var stutt
á veg komið, og þjóðin beygði sig
í auðmýkt fyrir ofurefli óblíðrar
náttúru.
Er það ekki sem talað úr
hjarta slíkrar yfirbugaðrar þjóð-
ar, að fyrsti landnámsmaðurinn,
þjóðarfaðirinn, hafi eigi verið
meiri foringi af sjálfsstyrkum
vilja en svo, að hann af skipi sínu
í útsænum fyrir íslandsströnd,
hafi varpað súlum sínum, sjálfs-
fyrirhyggju, fyrir borð, og falið
framtíð sína goðunum?
Slík sögn er sígild dæmisaga
um líf þjóðarinnar gegnum ald-
irnar.
En hún á ekki heima þar, sem
þróttmikill víkingur, landkönn-
uður og þjóðarfaðir á í hlut.
Sagan um umkvörtun Karla
þræls, út af því, að yfirgefin voru
hin góðu hjeruð, hefir varðveist
til þess að styrkja menn í trúnni
á goðhollustu Ingólfs.
Svo mikill var hann í trú sinni,
svo öruggur í vissu sinni um æðri
handleiðslu, segir þjóðsagan, að
hann sneri bakinu við grasinu
fyrir austan, og „bygði útnesið“.
Ennþá mikilfenglegri er mynd
sögunnar af Hjörleifi, til þess að
styrkja þjóðina í trúnni á heill
Ingólfs, fyrir sakir trúrækni
hans.
Hjörleifur vildi aldrei blóta.
Hvernig fór fyrir honum? Þræl-
ar hans drápu hann. Átti enga
framtíð í hinu nýja landi. Hví-
líkur gæfumunur fóstbræðranna,
hans, sem treysti goðunum, og
hins, sem aldrei blótaði. Hjer
Reykjavíkurhöfn.