Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1992, Side 89

FRÁ STEPHANI GUTTORMSSYNI
89
handgengnir hinni „æðri menning“, að þeir líta smáum augum á
allt sem ber íslenzkan keim. Petta er hryggilegt. En þó verður ekki
bót á því ráðin. Matarhugsun er sú þungamiðja, sem allar athafnir
sumra manna snúast um, og er sízt að kynja, þó aðrar hugsanir,
þótt háfleygar séu næsta, dragi þar dám af. Eitt sinn heyrði ég
mann einn telja kristindóminum það til gildis, live mikil hagsvon
væri í því að vera kristinn maður. Og þessari hugsun er Lögberg
gagnsýrt. En þó fégræðgin sé mikil, er þó ofstækið meira; og
handviss er ég um það, að ef Lögberg og fylgifiskar þess réðu
lögum og lofum, mundi fara að þrengja að okkur trúlitlu mönn-
unum.
Lögberg er reyndar ekki þess virði, að eytt sé löngum tíma til að
hugsa um það eða rita. Tíminn er takmarkaður, og er honum því
betur varið til þarílegri hluta.
Eg man ekki til, að ég hafi lesið kvæði með öllu meiri ánægju en
ég las kvæði þitt „Transvaal“. Þar fer saman vit, snilld og kraftur
eins og oftast hjá þér. Aður en kvæðið kom út, var ég eindreginn í
anda með „Búum“, en eftir það sljákkaði næsta lítið í mér „Breta-
fælnin“, þessi forynja, sem öllum, er knékropið hafa hinni „æðri
siðafræði“ með Lögbergi, stendur svo mikill ótti af. Gleði var mér
það og að sjá, að allir beztu menn meðal Englendinga unnu
„Búum“ sannmælis og fordæmdu gerðir stjórnarinnar. Ekki dró
Herbert Spencer sig í hlé, og er hann þó orðinn heilsutæpur og
hrumur af elli. En „enginn má við margnum". Hörpuhreimur
skáldanna og fortölur vitsmunamannanna stoða lítt til að stilla hið
æsta skap hins hamstola fjölda, en gáir einkis nema fylgja í blindni
sjálfum skrílhöfðingjunum. Ósjálfstæði fjöldans virðist fara í vöxt
með ári hverju í hinu brezka ríki.
Ekki er það mín skoðun, að menntastofnanir hins brezka veldis
bæti mikið úr skák. Að mörgu leyti hygg ég, að þær séu sannkallað-
ar gróðrarstíur fyrir ósjálfstæði og hvers kyns ofstæki. Margar
stofnanir þessar eru undir handarjaðrinum á ríkismönnum og
stórbokkum. Þeim sem lætur vel að smjaðra og sem „tolla í
tízkunni“, eru oft veittar hinar æðstu stöður við skólana, þar sem
öðrum er bægt frá. Reyndar er þetta gömul saga; en heldur mun
það þó vera að ágerast um þessar mundir. Eg veit það, að á
alþýðuskólunum í Winnipeg er með öllu móti reynt að koma inn
hjá nemöndum virðingu fyrir þessu afkáralega skrímsli, sem
Bretar tilbiðja og nefna „Imperialism“.
Eg gekk um tíma á kennaraskólan í Winnipeg. En þar þótti mér