Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1992, Page 87

FRÁ STEPHANI GUTTORMSSYNI
87
lýð. Þetta er dagsanna. En samt ætla ég ekki að skirrast við því að
drepa á þetta efni. Til þess liggja tvenn rök. Fyrst og fremst á það
beinlínis við í ritgerð þessari. Og í öðru lagi heyrast raddir
hvaðanæva, bæði austan hafs og vestan, sem vilja koma íslenzku
þjóðerni fyrir kattarnef.
Já, það er heldur en ekki völlur á þessum mönnum, sem þykjast
upp úr því vaxnir að stuðla að viðgangi íslenzks þjóðernis.
Bísperrtir og baðandi höndunum út í loftið hrópa þeir: „Skiljið þið
ekki, hvað það er, sem stendur okkur fyrir þrifum? Þið talið um
galla og ókosti. Bull! Það er þjóðernið, sem er undirrót allra okkar
meina. Sjáið þið ekki, að íslenzkan er það, sem tefur fyrir okkur að
læra „málið“ (enskuna)? Það situr ekki á okkur að vera að bisa við
að sigla okkar eigin sjó, með þjóðernisfána blaktandi á stöng. Til
þess erum við of fáir og smáir. Brjótum í spón hinn norræna dreka
með gapandi gini og gínandi trjónu. Skríðum inn undir brekánið
hjá stórþjóðum heimsins; þar eru nóg hlýindi, nóg værð, auður og
seimur. Hvers þurfum við annars með en að pyngjan sé full og
maginn í góðu lagi? Hrekjum út í hafsauga þessa úreltu þjóðernis-
dýrkun, sem er uppspunnin að mestu í hinum öfgafulla heila
skáldanna gömlu, sem voru fávísir menn í samanburði við okkur
vitringana. Hvað vissu þau um heimspeki og vísindi? Þjóðerni gat
verið gott á lágu þroskaskeiði mannkynsins. En nú, á þessum
upplýstu tímum, er allt slíkt hégómi. Sú mikla menning heimsins
og æðri heimspeki, sem við öndum að okkur, feykir öllu slíku burt
eins og ryki.“
Þannig komast þessir menn að orði. Og um leið og þeir bregða
öðrum um fimbulfamb og öfgafulla þjóðernisdýrkun, slá þeir
sjálfir um sig með heimspeki og vísindum.
Svo vill til, að í því safni bréfa til Stephans G. Stephanssonar, sem
varðveitt eru í Landsbókasafni, eru 8 bréf Stephans Guttormssonar til
Steplians G. Stephanssonar, hið elzta frá 4. október 1900 og yngsta frá
5. janúar 1904. Ljóst er, að Stephan Guttormsson hefur átt upptökin
að þeim bréfaskiptum, hann skrifað nafna sínum fyrsta bréfið sumarið
1900, þráð að komast í andlegt samband við hann.
Eg hef undir höndum eitt bréf Stephans G. Stephanssonar til nafna
hans Guttormssonar, dagsett 15. nóvember 1901, en það sendi mér
Donald E. Gíslason í Toronto, er fékk það hjá Ragnheiði, annarri
tveggja fósturdætra Stephans Guttormssonar og konu hans, Ragnhild-
ar Gísladóttur. En Ragnheiður (Mrs. Heather McNamee) býr í