Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1992, Side 84

I'INNBOGI GUÐMUNDSSON
Frá Stephani Guttormssyni
í grein, er Guttormur Guttormsson prestur í Minneota í
Minnesota ritaði um foreldra sína, Guttorm Þorsteinsson og
Birgittu Jósefsdóttur í Krossavík í Vopnafirði, og ég birti 1956 í
riti, er nefndist Foreldrar mínir, endurminningar nokkurra Is-
lendinga vestan hafs, víkur hann að baðstofumenntuninni, er
hann kallar svo, og segir m.a.: „Annar menntunarmiðill í baðstof-
unni voru frjálsar samræður... Umræðurnar voru fjölskrúðugar.
Flest milli himins og jarðar gat borið á góma, það sem menn höíðu
lesið í bókum eða lifað sjálfir. Við þreyttumst aldrei á að heyra
föður okkar segja frá dvölinni í Kaupmannahöfn og stórborgar-
dýrðinni þar. Eins var um bóklesturinn. Það sem einn haíði lesið
varð tíðum allra eign á heimilinu. Lærdómurinn varð lífrænn, af
því að hann varð að umtalsefni í frjálsum samræðum. - Ritgerðir í
Fjölni og ýmislegt annað, sem ég aldrei las í æskunni, eða heyrði
lesið, var mér þó allvel kunnugt mál, þegar ég las það síðar meir.
Það hafði komizt til mín í samtali fólksins heima í baðstofunni.“
Foreldrar sr. Guttorms fluttust vestur um haf sumarið 1893 og
settust fyrst að á Gimli í Nýja Islandi, en þremur árum síðar að
Húsavík skammt fyrir sunnan Gimli. Um áhrif umskiptanna á
föður sinn segir sr. Guttormur m.a. svo: „Þegar faðir minn kom til
Vesturheims, var eins og fargi væri létt af honum. Nú var baslinu
lokið, engar skuldir framar. Hann var nú málhress, öruggur,
mannblendinn venju fremur. En breytingin var ekki öll komin
utan að. Hann hafði haldið uppi guðrækni heima og aldrei talað
orð á móti trúnni, en nú játaði hann skýlaust, að efasemdir hefðu
ásótt sig árum saman. Og nú var því lokið, trúin hafði tendrazt upp
aftur snögglega eins og leiftur; og í því ljósi lifði hann áreiðanlega
það sem eftir var. Mikið var þá um trúarrugling í Nýja Islandi og
deilur út af þeim málum, en hann leiddi þær hjá sér og rækti trúna,
sem bjó inni fyrir.“
Síðar í greininni, þegar hann ræðir um skólagöngu ungra
manna, segir sr. Guttormur: