Þjóðviljinn - 07.01.1979, Blaðsíða 14

14 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 7. janúar 1979
Heizlar
Goldstúcker
„Þakkir til
íslenskra
félaga”
Bréf frá Heizlar
og Goldstiicker
Timaritib Listy var upphaflega
timarit rithöfundarsambandsins i
Tékkkóslóvakiu. Eftir innrás
Sovétmanna 1968 var& blaöib aö
máigagni tékkóslóvaskra andófs-
manna og útlaga á ttaiiu, og hefur
komió út meö jöfnu millibili allt
frá árinu 1971. t dag er timaritiö
gefiö út á mörgum tungumálum,
m.a. kemur út sérstök norræn út-
gáfa á Listy i Sviþjóö.
1 sföasta blaöi norrænu útgáf-
unnar senda þeir Eduard Gild-
stucker, fyrrum formaöur rithöf-
undarsambandsins I Tékkósló-
vakiu og Zdenek Hejzlar.fyrrver-
andi útvarpsstjóri í Prag, sér-
stakar kveöjur til fslenskra fé-
laga og þakkir fyrir móttökurnar
siöastliöiö haust, en þessir kunnu
andófsmenn dvöldust hér f sept-
mebermánuöi I boöi Tékkósló-
vakiunefndar 1978.
Fer hér á eftir bréf þeirra fé-
laga til islenskra stuönings-
manna:
Dagana 2. — 7. september s.l.
gafst okkur tækifæri til aö heim-
sækja Island sem fulltrúar
,,Listy”-hópsins i boöi hinnar ný-
stofnuöu „Tékkóslóvakiunefndar
1978”.
A fjölmörgum fundum meö is-
lenskum almenningi, frétta-
mönnum, starfandi fólki i stjórn-
málum, menntamálum og I stétt-
arfélögunum, gátum viö miölaö
upplýsingum um „Voriö i Prag”
og hvernig þaö var meö ofbeldi
bælt niöur fyrir tfu árum. Enn
fremur skýröum viö núverandi
aöstæöur f Tékkóslóvakiu eftir aö
„eölilegu” ástandi var komiö á og
sögöum frá baráttu sósialisku
andófshreyfingarinnar bæöi inn-
an lands og i útlegö. Viö fengum
einnig tækifæri til aö kynnast
nánar ástandinu i þessu athyglis-
veröa landi og baráttu íslenskra
vinstrimanna fyrir stööugleika 1
efnahagsmálum, þjóöfélagslegu
réttlæti og fyrir auknu sjálfstæöi
landsins.
Vinir okkar 1 Tékkóslóvakiu-
nefndinni, Alþýöubandalaginu,
Háskóla íslands, Rithöfundasam-
bandinu, á Þjóöviljanum og fjöldi
framhaid á bls. 18
i siðasta (9.) kaf la var rætt um auðvelda hljóðsetningu.
Gengið var út frá því að þú ættir eða hefðir yfir að ráða
þögulli sýningarvél/ fjögurra rása segulbandstæki,
plötuspilara eða stereo-samstæðu, og synchroniser til að
samhæfa gang segulbands og sýningarvélar á meðan bú-
in var til leiðbeiningarás. Við notuðum einnig synchron-
iserinn til að sýna myndina með þöglri sýningarvél og til
þess að yfirfæra hljóðið frá segulbandinu yfir á rönd
fimunnar, þegar um sýningarvél með hljóði (hljóðvél)
var að ræða.

MEIRA UM
HLJÓÐ
SETNINGU
Þegar þú ferö nú aö vinna
meira meö hljóö, feröu aö finna
fyrir því, aö þig vanti ýmis tæki
og svona sitt af hverju. Þaö sem
kemur aö mestu gagni fyrir utan
þaö sem aö framan er nefnt er
kassettutæki (snældutæki). Þar
sem þau eru mjög algeng, áttu
jafnvel slikt tæki nú þegar. Nú
skulum viö halda áfram meö
filmuna frá Hollandi og segja sem
svo aö þú hafir haft þetta tæki
meö þér. Þú notaöir tækiö tii þess
aö taka upp þau hljóö er voru til
staöar viö myndatökuna. Þessi
hljóö vikka sviö myndarinnar og
þaö veröur skemmtilegra aö
horfa á hana.
En þrátt fyrir allt förum viö enn
auöveldari leiöir til þess aö koma
hljóöinu til skila.
Tónlist á
tveim rásum
Sföast ræddum viö um spólu-
seguibandstæki og hvernig útbúin
væri leiöbeiningarás fyrir skipti I
tónlistinni og hvenær þulur ætti
aö koma inn. Viö ræddum einnig
um synchroniserinn og hvernig
hann samhæfir hraöa sýninga-
M vélarinnar og segulbandsins.
Einnig hvernig skrifa ætti niöur
leiöbeiningarnar og tölurnar af
mæli segulbandsins (hljóörit).
Nú skaltu fara eftir þessum
leiöbeiningum og mundu eftir
startmerkjunum. Þegar þetta er
klárt skaltu nota rás 1 fyrir
fyrstu tónlistina. Þegar kemur aö
fyrstu skiptum i tónlistinni skaltu
lækka upptökuna hægt niöur
(fade out) og ýta á hlétakkann.
Stilltu nú yfir á rás 3 og snúöu
spólunni hægt til baka meö hand-
afli. Lengdin fer eftir þvl hvaö þú
lækkaöir fyrstu tónlistina á löng-
um tima, en svona þrjár tölur
afturábak ætti aö duga. Settu nú
næstu tónlist á fóninn og slepptu
hlétakkanum. Hækkaöu upptök-
una upp i sama styrk og áöur á
sama tima og þú lækkaöir fyrstu
upptökuna niöur. Þegar komiö er
aö þriöju tónlister upptakan aftur
lækkuö niöur, ýtt á hlétakkann,
skipt yfir á rás eitt og spólunni
snúiö til baka; slöan er þriöja tón-
listin tekin upp. Þannig skaltu
taka upp alla tónlistina.
Þegar þú hlustar á segulbandiö,
læturöu þaö spila samtimis af
rásum 1 og 3. Þá ættu aö koma
fram svipuö áhrif i tónlistinni og
um er aö ræöa I myndinni þegar
notuð er eyöing (dissolve), þ.e.
fyrri tónlistin lækkar um leiö og
siöari tónlistin hækkar. A
i________________________________
filmunni eyöist fyrra myndskeiö-
iö upp um leiö og seinna mynd-
skeiðiö birtist. Þessi hljóörænu á-
hrif eru betri en ef fyrri tónlistin
heföi lækkaö niöur og seinni
tónlistin hækkaö upp.
Eflaust tekst þetta ekki I fyrsta
skipti, en þú skalt ekki gefast upp;
reyndu aftur og aftur þar til þú
ert ánægöur. Agætt ráö i allri
svona vinnu er aö leggja hana frá
sér um tíma, jafnvel nokkra
daga, taka siöan aftur upp þráö-
inn þar sem frá var horfið og þá
er maöur fljótur aö átta sig á mis-
tökunum.
Þulur í viðbót
Meö þvi aö glugga I hljóöritiö
geturöu séö hvenær þulur á aö
koma inn. Þú hefur skrifað töluna
af mæli segulbandsins viö þaö?
Láttu þvi bandiö ganga áfram þar
til þú kemur aö fyrstu tölu þular.
Hlustaöu nú á bandiö og athug-
aöu hvort tónlist sé á þessari rás.
Ef svo er veröur þulurinn aö
koma á hina rásina. Stilltu yfir á
hana og láttu spóluna ganga til
baka aö fyrstu tölu þular. Þá er
aö stinga hljóönemanum i sam-
band og taka upp lestur þularins.
Þegar þaö er komiö skaltu
hlusta á bandiö og athuga hvort
lesturinn sé ekki áheyrilegur og
ef þér likar hann ekki skaltu taka
hann upp aftur. Þegar þetta verö-
er ekki gert betur, er aö leita aö
næstu tölu þular og taka hana upp
á sama máta. Athuga fyrst rás-
ina, hvort tónlist sé á henni eöa
komi inn á hana slöar og taka upp
á auöu rásina. Hlustaöu strax á
lesturinn eftir hverja upptöku til
aö vera viss um aö hann sé góöur.
Þegar allur lestur er kominn,
hlustaröu á bandiö meö þvi aö
spila rásir 1 og 3 samttmis og
heyrir aö tónlistin „drekkir”
þulnum. En þú veröur búinn aö
lesa allan kaflann áöur en þú
byrjar, svo haföu ekki áhyggjur,
lestu áfram.
Lækkun tónlistar
Flest segulbandstæki hafa tón-
höfuö sem er sambyggt upptöku-
höfuö og afspilunarhöfuö. Vinstra
megin viö tónhöfuðiö er útþurrk-
unarhöfuö. Nú beinum viö athygli
okkar aö þvl. Otbúöu smá hllf úr
pappír, sem hægt er aö smeygja
upp á hausinn. Þaö veröur aö
vera þannig úr garöi gjört aö þaö
detti ekki af þegar bandiö er I
gangi.
Hlustaöu nú á bandiö þar til þú
heyrir fyrstu tölu þular og skráöu
hjá þér töluna á mælinum, segj-
um aö hún sé 027. Skráöu einnig
töluna þegar lestri þular lýkur
segjum aö hún sé 032. Stoppaöu
tækiö og snúöu þaö til baka aö 027
meö handafli og settu papplrshlíf-
ina yfir umrætt höfuö.
Stilltu nú tækiö á þá rás sem
tónlistin er á og stilltu styrkinn á
núll. Settu nú á upptöku og taktu
upp (þögn) aö 32, ýttu þá á hlé-
takkann og stöövaöu upptökuna.
Ýtt er fyrst á hlétakkann til aö
foröast klikk-hljóö sem stundum
vilja heyrast I byrjun og endi upp-
töku.
Þannig helduröu áfram og
tekur upp þögn meö pappirshllf-
ina á útþurrkunarhöfðinu yfir
tónlistina; hún er ekki alltaf á
sömu rás, mundu þaö. Þetta ætti
aö hafa þau áhrif aö tónlistin
lækkar um leiö og þulurinn hefur
mál sitt og hækkar um leiö og
hann lýkur því. Ef þú vilt ekki
hafa eyöingu I tónlistinni, geturöu
einfaldlega tekiö hana upp á aöra
rásina en þulinn á hina. Samt sem
áöur skaltu ekki búast viö miklu
svona i fyrstu tilraun. Æföu þig
fyrst meö gamalli spólu þar til út-
koman veröur viöunandi og þú ert
farinn aö framkvæma þetta I
hálfgeröu hugsunarleysi.
Valkostir
Þaö eru óteljandi leiöir til aö út-
búa hljóö viö kvikmyndir en mjög
fáar reglur en ákveönar; þvi
hlýtur aö koma aö því aö þú ferö
þínar eigin leiöir og byggir þær á
þeim útbúnaöi og tækjum sem þú
hefur yfir aö ráöa. Sýningavélar
meö hljóöi eru orönar mjög fjöl-
hæfar hvaö upptöku, mix og yfir-
töku viökemur, en þær eru lika
dýrar.
Dýr segulbandstæki eru llka
mjög fjölhæf. Þau eru oft útbúin
yfirtöku (sound-on-sound) sem
virkar þannig aö hægt er aö taka
upp á eina rás og siöan yfirfæra
þaö á aöra. Skiptir þá ekki máli
hvort eitthvaö sé á þeirri rás eöa
ekki, enda getur þú lofaö þvi aö
vera þar áfram eöa þurrkað þaö
út aö vild.
Papplrshlifin sem áöur er á
minnst, kemur einungis I veg
fyrir aö tónlistin sé alveg þurrkuö
út. Mundu aö þaö skiptir ekki
máli hvernig þaö er gert, heldur
hver útkoman veröur.
Viö höfum áöur minnst á tric-
eöa mix-takkann. Fyrst er tón-
listin tekin upp á band og yfirfærð
á filmuna, siöan er þulurinn lát-
inn lesa inn á hljóövélina eöa sem
er betra, inn á segulbandiö,og þaö
siöan yfirfært meö þvl aö snúa
tric-takkanum þannig aö tónlist-
in lækki á meöan.
Þvi gefur þaö auga leiö aö hægt
er aö nota eina rás fyrir tónlistina
og aöra fyrir bakgrunnshljóö
(sem talað veröur um hér á eítir),
og siöan væri hægt aö yfirfæra
hvoru tveggja inn á filmuna með
þvi aö nota synchroniserinn. Aö
lokum væri hægt aö þylja inn á
myndina meö þvl aö nota tric-
takkann. Og þar sem viö höfum
eínnig gengiö út frá þvi aö þú eig-
ir snældutæki, gætiröu notaö þaö
fyrir þulinn en spólutækiö fyrir
tónlistina, þar eö þaö gefur betri
tón.
Ef þú vilt þylja inn á snælduna,
skaltu fyrst skrifa textann niður
eins og áöur er minnst á og nota
snældu af góöri gerö. Reyndu aö
taka upp allan textann meö stutt-
um þögnum á milli I lestrinum til
þess aö komast hjá klikkhljóöum.
Aöur en viö höldum lengra
þarftu aö eiga smá-hlut i viðbót.
Nú skaltu ekki fórna höndum I ör-
væntingu og öskra: Hvaö heldur
maöurinn aö ég sé, bankastjóri
eöa hvaö?, þvl þetta er mjög ódýr
hlutur, þó svo hann sé ill-fáanleg-
ur hérlendis, en þetta er mixari
(sound-mixer).
Má ég kynna:
Mixarinn
Ég sagöi hér aö framan aö mix-
arar væru ill-fáanlegir hérlendis.
Þetta er ekki alveg rétt, þvi sum-
um sýningarvélum fylgir mixari
og hægt er aö fá þá (af dýrari
gerö) I raftækjaverslunum er
versla meö útvörp og hljóm-
flutningstæki. Athugandi er hvort
„radió-amatörar” geti ekki útbú-
iö sllkan grip fyrir þig. Allt og
sumt sem slíkur mixari þarf aö
geta gert er aö mixa saman fjór-
um rásum i eina.
Þegar þú hefur tekiö tónlistina
upp á band og þulinn upp á snældu
ertu tilbúinn að yfirfæra þaö á
filmuna (segulröndina á jaöri
filmunnar). Tækjunum er komiö
fyrir eins og aö neöan greinir:
1. Tónlistinni er stungiö I sam-
band viö mixerinn. M.ö.o. snúru
er stungiö i samband viö úttak
(output) segulbandsins og I rás
eitt (input) á mixernum.
2. Þulnum á snæidunni er
stungiö I samband viö mixerinn.
Hér gilda sömu skýringar og i
eitt.
3. Mixernum er stungiö I sam-