Þjóðviljinn - 07.01.1979, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 7. janúar 1979.
DIOÐVIUINN
Málgagn sósialisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Otgefandí: Otgáfufélag Þjóbvíljans
Framkvæmdastjórl: EiBur Bergmann
Rltstjórar: Arni Bergmann. Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir
Rekstrarstjórl: Olfar ÞormóBsson
Auglýsingastjóri: Gunnar Steinn Pálsson.
Afgreióslustjóri: Filip W. Franksson
BlaOamenn: AlfheiOur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Erla Sig-
urOardóttir, GuOjón FriOriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Ingólfur
Margeirsson. Magnds H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson. lþrótta-
fréttamaóur: Ingólfur Hannesson
Þlngfréttamaóur: Siguröur G. Tómasson
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
Otllt og hönnun: Guöjón Sveinbjömsson. Sævar Guöbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur, Blaóaprentsvakt: Andrea Jónsdóttir,
Elias Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar : RUnar Skarphéöinsson, Sigrlöur Hanna Sigurbjömsdðttfir.
Skrifstofa: GuörUn GuövarOardóttir, Jón Asgeir SigurOsson.
Afgreiösla: GuOmundur Steinsson. Kristin Pétursdóttir.
Sfmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, SigrfOur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: SigrUn BárOardóttir.
Húsmóölr: Jóna Siguröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Otkeyrsla: Sölvi MagnUsson, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýslngar: Sföumdla S.
Reykjavfk, sfmi 81333
Prentun: BlaOaprent h.f.
Læknakjör og
heilbrigöisþjónusta
• Fyrir skemmstu birti Þjóðviljinn allýtarlega
samantekt um greiðslur til lækna, ýmsar undar-
legar þverstæður i rekstri sjúkrahúsa og fleira
þesslegt. Hefur samantekt þessi vakið nokkra
athygli og fyrirspurnir.
• Misskilningur væri að ætla að með athugun af
þessu tagi sé verið að ráðast á lækna sérstaklega
fyrir þá staðreynd að þeir hafa há laun á okkar
mælikvarða. Barátta fyrir kjarajöfnun verður ekki
háð á þeim grundvelli að menn reyni að finna
einhvern tiltekinn hóp sökudólga og bendi á hann —
og sá hópur getur auðveldlega bent á annan,og inn-
an tiðar er málið allt týnt i deilum um mælikvarða
og verðleika. Það er lika ljóst, að meðan menn eru á
annað borð reiðubúnir að sætta sig við launamis-
mun á grundvelli ábyrgðar, undirbúnings, útkalla-
skyldu og fleiri þátta er ljóst, að læknar verða með
launahæstu mönnum i hverju samfélagi.
• Þetta mál er hluti af öðru stærra, en það tengist
þvi, að hér sem viða annarsstaðar fara útgjöld til
heilbrigðismála örar hækkandi en til flestra ann-
arra hluta. Þessu fylgir að óhjákvæmilega vakna
upp spumingar um skynsamlega nýtingu hinna
miklu upphæða, um árangur þann sem hin miklu
framlög samfélagsins til heilbrigðismála gefa. Þar
með er vakin upp gagnrýni á þeim sem geta leikið á
kerfið i eiginhagsmunaskyni, á veilur og skipulags-
leysi i rekstri sjúkrastofnana, á þeirri stéttaskipt-
ingu sem er fylgikvilli margra slikra stofnana eða
deilda þeirra. Menn hafa einnig gagnrýnt ringulreið
i meðferð dýrmæts tækjabúnaðar, ofnotkun lyfja
sem og áhrif alþjóðlegra auðhringa á verðmyndun á
lyfjum og svo mætti áfram halda.
• Hér er einnig um að ræða mál sem snúa að
almenningi vegna þess að margir verða til þess að
iþyngja heilbrigðiskerfinu að ópörfu vegna peirrar
áráttu sem þekktir gagrýnendur heilbrigðisþjón-
ustu hafa kallað, að fólk færi trúarþörf sina af kirkj-
unni yfir á læknavisindin: þar er hjálpræðið að
finna, og vei þeim sem ekki viðurkennir þörf mina
fyrir skoðun, sprautu og lyf!
• Satt best að segja er fátt erfiðara en skynsamlegt
aðhald og eftirlit með heilbrigðisstofnunum. Eink-
um vegna þess að eðli málsins samkvæmt hafa þeir
sem utan við þessa sérhæfðu þjónustu standa mjög
slæmar forsendur til að kveða upp úr um það, hvað
er nauðsynlegt og hvað mætti skera niður þegar
spurt er um lif og heilsu. En engu að siður er þetta
aðhald og þetta eftirlit nauðsynlegt. Ekki vegna
nisku eða tortryggni. Heldur vegna almennrar
réttlætiskröfu,sem og vegna þess, að þegar kostn-
aður við heilbrigðisþjónustu bólgnar mjög ört, þá
fylgja jafnan i kjölfarið ný tilræði ýmislegra frænda
Glistrups við það öryggi sem velferðarriki svonefnt
reynir að byggja upp þegnum sinum i heilbrigðis-
málum. Þvi er umræða um þessi mál stöðugt á
dagskrá sem brýn nauðsyn, jafnt sem fagrýni
meðal heilbrigðisstéttanna sjálfra og sem almenn
opin umræða um einn hinn veigamesta þátt félags-
legrar þjónustu.
—áb.
Úr almanakinu
Þessa dagana ætti aö rifjast
upp fyrir okkur tslendingum aö
til eru menn sem kallaöir eru
svertingjar. 1 blaöinu i dag er
bók danska prestssonarins
Jacobs Holdt „Amerikanske
Billeder” kynnt. Hún er áhrifa-
mikil mynd sem Holdt tekst aö
draga upp af aumustu blettum
bandarisks þjóölifs, þ.e. fá-
tækrahverfum og eymd þeirri
sem svo margir blakkir menn
iifa i. An þess aö fara þúsund
oröum um hlutina segir hann
okkur meö myndum sinum aö
menn þessir séu ekki slnir gæfu-
smiöir, þeim er hreinlega ekki
gefinn kostur á þvl.
í þessari viku byrjaöi einmitt
i sjónvarpinu nýr myndaflokkur
frá sömu Bandarikjum geröur
eftir bók svertingjans Alex
Haley þar sem hann rekur rætur
sinar til Afriku.
mæla. Aörir reyna aö afsaka
meö þeim rökum aö við séum
svo óvön útlendingum, þekkjum
þá ekki og séum því óörugg i
umgengni viö þá. Hér er talað
um alla útlendinga en ekki ein-
göngu svörtustu svertingja.
Þetta eru ekki staöhæfulausar
fullyröingar og væri hægt aö
taka mörg dæmi af handahófi.
Þeir sem lásu siödegisblööin
fyrir tveimur og hálfu ári muna
kannski eftir ungri fslenskri
tveggja barna móöur sem flutt-
ist heim. Hún fékk ibúö i blokk
en þegar hún skyldi flytjast inn
var hún svikin um húsnæðiö.
Börnin hennar voru nefnilega
kynblendingar og treystu til-
vonandi nágrannar sér ekki til
aö umgangast slika dökka
djöfla.
Frést hefur um útlendinga i
húsnæöisleit hér á landi þar sem
Krækiber
í helvíti
Sögur þessar eru ólikar, önn-
ur sögö af dönskum flækingi
„sem liföi af fimm ár i gettó-
um” (eins og bandariskir fjöl-
miölar lýstu honum). Hin er
sögö af svertingja sem leitar aö
sinum uppruna. Báöar beina
þær þó athyglinni aö svertingj-
um, sem viö þekkjum svo litiö
til.
•
Viö erum nú bara litil þjóö á
norölægri eyju. Um æöar okkar
rennur kóngablóö frá Noregi,
nema keltneskt blóö I þeim
rauöhæröu. Helgi Hóseasson
skrifaöi eitt sinn aö hinn hviti
kynstofn væri eins og krækiber i
helviti. Vegna hreinleika okkar
og fágætis heföum viö getaö
veriö kanarifugl i búri Hitlers
kynstofni okkar til sóma og á-
nægju. Vatniö er tært, loftið er
ferskt og fólkiö dásamlega
hvitt.
Viö eigum kannski heimsmet I
flestu miöaö viö fólksfjölda,
nema kannski I fjölmenni þvi
þar eru allar þjóöir jafnar. Vér
erum menningarþjóö, lestrar-
þjóö, frjáls þjóö og varin þjóö.
Viö eigum heimsmet I mörgu
eins og áöur segir og þá i slæmu
jafnt sem góöu.
Til aö mynda erum viö stútfull
af kynþáttafordómum. Eflaust
fussa margir, sveia og mót-
húseigendur hafa hrokkiö i kút
þegar i ljós kom aö leigjandinn
var útlenskur. Lækkaöi þá risiö
á afkomendum Grettis og Njáls
og drógu þeir boö sitt til baka.
Ég man lika eftir sögu af
Spánverja sem bjó hér á landi
fyrir nokkrum árum. Hann
leigði herbergi en deildi baöher-
bergi meö tveimur islenskum
ungmennum. Eitt sinn sem oft-
ar haföi hann rakað sig frammi
á hinu sameiginlega baöher-
bergi en þegar hann kom þang-
aö næst beiö hans miöi sem á
stóö: Please don’t wash your
black dog in here! (Baöaöu ekki
svarta hundinn þinn hér!) ís-
lendingar vilja drekka á Spáni
fyrir litiö fé en land þeirra
sjálfra skal vera variö gegn
alþjóöapakki sem getur alveg
eins haldiö sig annarsstaöar.
Nóg er jú plássiö.
•
Taka mættimýmörg dæmi um
framkomu Islendings gagnvart
þeim hluta mannkynsins sem
ekki er af islensku bergi brot-
inn. En einnig má lita á fram-
komu opinberra aöila.
Einhver laug þvl aö mér aö á
milli Noröurlandanna gilti
samningur um aö rikisborgarar
þeirra þyrftu ekki atvinnuleyfi
innan þeirra marka. íslending-
ar sem unniö hafa I Færeyjum,
Noregi, Danmörku og Sviþjóö
geta staöfest þann grun.
En hvaö gerist þegar vesæll
útlendingur frá Noröurlöndun-
um kemur hingaö? Hann þarf
atvinnuleyfi sem aö visu má af-
saka og útskýra meö þvi aö Is-
lenskur vinnumarkaöur gæti
ekki tekiö viö straum af at-
vinnuleysingjum frá öörum
löndum. En sagan er ekki öll
sögö.
Eitt sinn geröist þaö og
kannski oftar aö hringt var niö-
ur i írtlendingaeftirlit og spurt
hvernig fólk ætti aö haga sér ef
þaö vildi vinna á íslandi. Þær
upplýsingar voru gefnar að
fyrst þyrfti Islendingur aö finna
vinnu handa útlendingnum. Þá
ætti útlendingurinn aö hafa
samband við sendiráö Islands I
viökomandi landi. Islendingur-
inn sem fann vinnu handa út-
lendingnum átti aö biöja at-
vinnurekandann aö skrifa bréf
til Ráöuneytisins og biöja um aö
fá aö ráöa útlendinginn I vinnu.
Ef lesandinn hefur komist i
gegnum þessa þulu er öruggt aö
hann hefur fengiö slæman
höfuöverk. En áöur en lengra er
haldiö má geta þess aö þulan
byrjaöi á þessa leiö: Ef þú ætlar
þér aö flytja útlending inn i
landiö. Þessi höröu upphafsorö
og ruglingslegt framhald þeirra
segja sina sögu. Auk þess sem
upplýsingarnar voru rangar, aö
minnsta kosti villandi. Hlegiö
var aö útlendinpnum þegar hann
mætti I sendiráöiö. Þaö sem
gera þurfti var einfaldlega aö
sækja eyöublaö hjá lögreglunni,
útfylla þaö, fá undirskrift at-
vinnurekanda og biöa átekta.
•
Viö viljum vera menn meö
mönnum. Tuttugasta öldin er
löngu runnin upp og syngur
brátt sitt siöasta. Sauöskinns-
skónum er kastaö geöillskulega
undir rúm en teknir fram mill-
jaröaskór sem erfitt er aö feta
á. Þó er haltraö meö þanið
brjóst og ætt áfram.
Viö þolum ekki gömul hús, þvi
ekki má á okkur sannast aö viö
séum nýskriöin út úr moldar-
kofunum. Nýtt skal þaö vera.
Diskóiö er liöur I okkar sjálf-
stæöisbaráttu til aö sýna aö viö
séum oröin svo losnuö undan á-
þján Dana aö nú getum viö til-
einkaö okkur blikkandi ljós og
þvottavélamúsik sem er svo dá-
samlega langt frá helvitis rim-
unum og rökkrinu.
Viö státum okkur af hinu
hreina vatni og viljum enga
mengun I þaö. Viö erum ekki
siöur stolt af okkar hreina lofti
og enginn skal heldur menga
þaö.
En hvers viröi eru öll þessi
auöæfi þegar hvorki heilnæmt
loft hefur fengiö aö leika um
heilabú okkar né hiö hreinlega
vatn megnaö áö hreinsa út bölv-
aöa fordómana og vitleysuna.
Erla Siguröardóttir skrifar