Dagur - 28.10.1989, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Laugardagur 28. október 1989
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
UMSJÓNARMAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþróttir),
KARL JÓNSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RlKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRIMANN FRlMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Réttarstaða fólks
í vígðri sambúð
Á Kirkjuþingi 1989 lagði séra Þórhallur Höskulds-
son, sóknarprestur í Akureyrarkirkju, ásamt Hall-
dóri Finnssyni fram tillögu um skipun nefndar til að
kanna ýmsa þætti er snerta hjónabandið sem stofn-
un og gera tillögur um úrbætur. Ástæðan fyrir því
að slík tillaga kemur fram á kirkjuþingi er sterkur
grunur kirkjunnar manna og reyndar fleiri, um að
landslög og ýmsar reglur sem í gildi eru, letji fólk í
raun til að hefja vígða sambúð.
í frétt Dags um þetta mál í gær, bendir séra Þór-
hallur Höskuldsson á, að ef þessi skilningur er
réttur, sé ekki aðeins vegið að hjónabandinu sem
kristinni stofnun, heldur sé bókstaflega verið að
grafa undan einum af hornsteinum þjóðfélagsins,
þ.e. heimilinu. „Því traustara og betur sem búið er
að fólki í vígðri sambúð, kemur meiri stuðningur við
fjölskyldulífið og heimilið, sem við teljum svo mikils
virði,“ sagði séra Þórhallur ennfremur.
Samkvæmt fyrrnefndri tillögu er nefndinni m.a.
ætlað að fjalla um stöðu fólks í vígðri sambúð,
kanna fjölda hjónavígslna og -skilnaða á liðnum
árum og leita sérfræðiálits á hugsanlegri fylgni við
skattalega aðstöðu, möguleika á námslánum og
lánum til húsnæðiskaupa og rétt á barnabótum og
dagvistarrými fyrir börn. Séra Þórhallur nefndi
dæmi um það á hvern hátt landslög eru hjónaband-
inu beinlínis andsnúin: Par utan af landi, með eitt
barn, ætlar að flytja til Reykjavíkur, þar sem maður-
inn hyggst stunda háskólanám. Það er varhugavert
fyrir parið að ganga í hjónaband, því slíkt myndi
torvelda alla fyrirgreiðslu. Þvert á móti borgar sig
fyrir móðurina að flytja lögheimili sitt og opna sér
þannig leið að dagvistarrými. Maðurinn ætti hins
vegar ekki að flytja lögheimili sitt, en „leigja" þess
í stað hjá sambýliskonu sinni. Með því opnast líka
leið að tvöföldum barnalífeyri þar sem móðirin er nú
einstætt foreldri gagnvart lögunum. í fjórða lagi
kynni réttur þeirra til námslána að skerðast ef þau
gengju í hjónaband, því tekjur þess sem vinnur
skerðir lánsmöguleika hins, ef um hjúskap er að
ræða.
Ofangreint dæmi er mjög sláandi og gefur ótví-
rætt til kynna að vígð sambúð sé að ýmsu leyti
óöruggara félagsform en óvígð sambúð. Þess vegna
er framkomin tillaga á kirkjuþingi afar brýn. Með
henni er síður en svo verið að vega að einstæðum
foreldrum, heldur gera tilraun til að bæta réttar-
stöðu fólks í vígðri sambúð og vinna að því að lög
og reglugerðir hvetji fólk til að ganga í hjónaband,
í stað þess að letja það eins og nú er.
Flutningsmenn tillögunnar gera sér vonir um að
stjórnvöld taki nú upp þau vinnubrögð að fylgja
máli sem þessu eftir til framkvæmda. Undir það
skal tekið. í raun ber stjórnvöldum skylda til að láta
þetta mál til sín taka hið bráðasta, því núverandi
skipan mála er alls óviðunandi. BB.
úr hugskotinu
Perlur og lopapeysur
Það var dálítið skondin tilfinn-
ing á dögunum, að snúa aftur
heim í Dæmalausaland, eftir þó
aðeins þriggja vikna fjarveru.
Koma úr gjörólíkri veröld, og
finna að þetta var þarna allt
ennþá. Duglausir, spilltir, eða í
besta falli niinnislausir póli-
tíkusar, auðar og tómar millj-
ónahallir og útgerð á kúpunni
kvótalausri, forstjórar, jafnvel
gjaldþrota fyrirtækja á ofur-
launum og yfirþrælkuð vinnu-
dýrin á sultarlaunum. Allt þetta
og miklu fleira beið þarna eftir
manni handan við tollinn í
Keflavík.
Fagmennska
Hún var annars kærkomin þessi
þriggja vikna hvíld frá öllu
amstrinu heinia, þarna á
Magaluf sem er nýlegur ferða-
mannabær um það bil fimmtán
kílómetra frá Palma hinni
sjarmerandi höfuðborg Mallorca
og Balerareyja sem ekki fengu
héraðssjálfsstjórn fyrr en þetta
1982 sakir þess að úteyjarnar
vildu ekki láta stjórnast frá
Palma, fyrirbæri sem við þekkj-
um héðan af Norðurlandi, þar
sem til að mynda Húsvíkingar
vilja alls ekki lúta neinu „akur-
eyrarvaldi“ heldur Reykjavík
beint með öllum kostnaði og
óhagræði sem því fylgir. Og líkt
og í Balerareyjum er hrepparíg-
urinn hvimleiði sennilega versti
óvinur íslenskrar byggðastefnu
í reynd.
Mallorca er sem kunnugt er
einhver mesta miðstöð hins svo-
kallaða „ferðamannaiðnaðar“ í
Evrópu, og það vekur athygli
hversu mikil fagmennska er þar
ríkjandi á þessu sviði (líka í
peningaplokki, samanber það
að geta komist upp með það að
selja aðgang að hinni fallegu
dómkirkju í Palma án þess að
guðlasta).
Þessi fagmennska virðist
manni einnig hafa haft áhrif á
íslenskar ferðaskrifstofur sem
þarna hafa útgerð. Tökum
aðeins eitt dæmi sem er farar-
stjórnin hjá Atlantik (maður
leyfir sér smávegis ókeypis aug-
lýsingu enda ekki í Ríkisútvarp-
inu). Stúlkurnar þar eru allar
hver annarrri hæfari, en því
miður virðist sá misskilningur
talsvert ráðandi að þær séu eins-
Reynir
Antonsson
skrifar
konar fótaþurrkur en ekki
manneskjur. Starfþeirra verður
því oft vanþakklátt, erfitt og
jafnvel næstum mannskemm-
andi, en sjálfsagt líka oft gef-
andi. En ansi er það nú annars
fáránlegt að þurfa að leita allt
suður til Spánar til að finna fag-
mennsku í rekstri íslensks fyrir-
tækis. Því miður þá virðist sá
misskilningur vera algengur
meðal íslenskra atvinnurekenda
að það sé nóg að fella gengið, þá
komi reksturinn af sjálfu sér á
eftir.
Yíkingaveislur
Þannig er nú ekki beinlínis hægt
að segja að mikil fagmennska sé
ríkjandi í ferðaþjónustu á ís-
landi samanber gullæðið á
Akureyri síðasta sumar. Menn
keppast uppá íslenskan máta
við að ná magni fremur en
gæðum. Mallorcabúar hafa náð
hvorutveggja.
Það hafa sennilega flestir
heyrt talað um hinar svokölluðu
„Mallorcaperlur“, gerviperlur
sem eyjarskeggjum hefur ein-
hvern veginn tekist að gera að
einkenni eyjarinnar, og selja
ferðamönnum. Þessi iðnaður er
höfuðatvinnuvegur borgarinnar
Manachor sem er um það bil
tvöföld Akureyri. Á hverjum
degi koma þarna túristarútur í
hundraðavís og fólk er leitt í
hring gegnum perluverksmiðj-
urnar, hring sem vitaskuld end-
ar í sölubúð verksmiðjunnar.
Hliðstæða á Akureyri hefði
auðvitað getað verið lopapeys-
urnar, en fyrir einhverja dásam-
lega íslenska eða akureyrska
skammsýni var því máli auðvit-
að klúðrað.
Flestir Spánarfarar kannast
sjálfsagt við þetta sem Spán-
verjum hefur tekist að selja sem
einskonar þjóðareinkenni, það
er að segja hinar svonefndu
„grísaveislur" þar sem að vísu
oft er borðað allt eins mikið af
kjúklingi eða meir en af svína-
kjöti. Hér á landi gætum við
auðvitað komið upp hliðstæðu
sem við gætum kallað „víkinga-
veislur“ til dæmis á stað eins og
Þelamerkurskóla. Slátra mætti
nokkrum óseljanlegum fjalla-
lömbum og grilla fyrir utan á
góðu eyfirsku sumarkvöldi,
bera fram ásamt miði af staðn-
um í hornum og fremja allskyns
þjóðlega og alþjóðlega skemmt-
an handa túristunum (þetta er
bara svo sniðugt að það ætti
að fara í samkeppnina hjá
Atvinnumálanefnd). Gallinn
við svona hugmyndir er bara sá
að alveg sérstaklega við Akur-
eyringar erum svo dæmalaust
framtakslausir. Látum Reykja-
vík stela öllu fyrir framan nefið
á okkur án þess að aðhafast
nokkuð. Það er beinlínis
skammarlegt að það skuli vera
erlend kona sem hér hefur verið
búsett í meira en fimmtán ár,
sem mest hefur, og meira af
hugsjón en peningahyggju,
unnið að því að gera þennan bæ
að ferðamannastað. Góðu heilli
virðist starf hennar vera að bera
einhvern árangur þannig að við
fáum að minsta kosti einhvern
smáskerf af „Nonna og Manna-
kökunni“ sem reykvískir voru
næstum búnir að háma í sig.
Sumarmyndir
Það er kominn vetur. Það er
vart hægt að bera Mallorcaperl-
ur við lopapeysurnar sem brátt
verða teknar fram, en það má
alltaf taka fram sumarmynda-
albúm Hugskotsins úti í kom-
andi snjósköflum. Þar koma
fram myndir af Vestmannaeyja-
landslaginu við Sa Calobra og
vestralegu lestinni frá Sóllcr til
Palma, stórkostlegu högg-
myndasafni náttúrunnar í
Drekahellunum og neonljósin á
B.M.C. tífalda Sjallanum á
Magaluf. Léttklæddu fólki og
leikandi hlýjum öldum. Fegurst
og eftirminnilegust verður þó
mynd góðra vina sem með trega
voru kvaddir, perla í festi
lífshringrásarinnar. Perlan
Mallorca.