Dagur - 08.02.1950, Blaðsíða 5

MiSvikudaginn 8. febrúar 1950
DAGUR
5
Átök tveggja trúarkerfa:
kirkjan heyja útrýmii
Kommúnisminn í dag virðist
eiga tvo höfuðféndur: Banda-
ríkin og kaþólsku kirkjuna,
sem kalla má andlegan höfuð-
fjanda hins kommúnistíska
rétttrúnaðar. Upp á síðkastið
hefur útrýmingarstríð það, sem
þessi tvö trúarkerfi heyja,
harðnað mjög, sérstaklega í
löndunum austan járntjaldsins.
í þessari grein, sem tekin er úr
danska tímaritinu „Samvirke“,
er greint frá baráttuaðferðuin
kommúnista gagnvart kaþólsku
kirkjunni og rætt um árangur-
inn, sem kommúnistar hafa náð
til þessa.
í fimm löndum, sem lúta komm-
únisman'um, heyjir kaþólska
kirkjan baráttu- fyrir lífi sínu og
tilveru, og þessi barátta hefur
þegar kcstað mörg mannslíf.
Síðan heimsstyrjöldinni lauk
hafa fimm ríkisstjórnir, í Júgó-
slafíu, Ungvei-jalandi, Búmeníu,
Tékkóslóvakíu og Póllandi, ofsótt
kaþólsku kirkjuna og kaþólska
menn á skipulagðan hátt og með
aðferðum, sem ekki eiga sinn líka
í, Evrópu síðan kristnir menn
voru ofsóttir í Rómaborg til forna.
Viðureign þessi hefur verið nefnd
„hið kalda. strið kommúnismans
við kirkjuna“, en þó er það vissu-
lega ekki „kalt stríð“, fyrir þá
kaþólska rpenn, sem í því standa.
Mörg Ixundruð þeirra hafa týnt
lífinu í baráttunni, fjöldi þeirra
situr í fangelsum og fangabúðum,
qg enginn þeirra kemst hjá því að
vei'ða var við hinar harðhentu
aðfarir kömmúnista gegn kirkj-
unni og hennar mönnum. Tak-
mark kommúnistanna er augljóst:
Algjör útþurrkún kii-kjunnar úr
þjóðfélaginu.
■ Baráttan er hugsjónaleg —
ídeólógisk — í fyllstu merkingu
orðsins, því að bæði kaþólska
kirkjan og kommúnisminn gera
kröfu til alls einstaklingsins, bæði
líkama og sálar, beeði trúarkerfin
halda því fram, að þau eigi lykil-
inn að frelsun manneskjunnar, og
hvorugt þeirra vill updir nokkr-
um kringumstæðum beygja sig
fyrir kröf.u hins á hendur hverj-
um einstaklingi.
Annað er einnig áberandi í
þessari baráttu: Enda þótt kenn-
ingar kirkjunnar og kommúnism-
ans séu andstæður eins og eldur
og vatn, gerir krafa beggja um
rétttrúnað og algera undirgefni
einstaklingsins þessa andstæðinga
kunnugiá hvor öðrujn og skiln
ingsbetri á eðli hins en gerizt um:
andstæðinga almennt. Kommún
istarnir vita nákvæmlega, hvar
hentast er að ná taki á kirkj
unni til þess að beygja hana
duftið, og katólikkarnir að sínu
leyti vita vel, í hvaða efnum þeir
mega ekki láta kúgast, heldur
verða að berjast allt til dauðans.
í þessari viðureign eru ekki
greidd nein vindhögg, hvert
þeirra er hnitmiðað og miðar að
þvívað koma andstæðingnum
lcné.
ausfan járnfjalds
Rétttrúnaðurinu þolir ekki frábvarf
Kommúnistarnir upphafs-
mennirnir.
Fram að þessu hefur stríðið
verið háð þannig, að kommúnist-
larnir hafa greitt fyrstu höggin, en
kirkjan hefur aðeins reynt að
bera af sér og standa á rétti sín-
um og hugsjónum. Ef maður at-
hugar þau meðul, sem kommún-
jistar hafa notað í viðureign sinni
við þær 50 milljónir kaþólskra
manna, sem byggja þessi lönd, er
auðséð, að þetta stríð er hávís-
iindalega skipulagt. Hver fram-
jsókn kommúnista. er gerð sam-
'kvæmt fyrirfram gerðri áætlun.
Að,
alatriðin eru þessi:
Gæta þess, að greiða fyrsta
höggið, og hafa það vel úti-
látið og hnitmiðað á veikasta
hluta líkamans. (Fram að
þessu hafa ofsóknimir v.erið
harðastar í Rúmeníu og Júgó
slafíu, sem eru orþódpkst ka-
þólsk lönd og lúta ekki páfa-
stóli).
Forðast af fremsta megni að
ráðast á sjálfa hina kaþólsku
trú, en ráðast í þess stað á
einstaklinga, helzt kirkju-
leiðtoga, og vekja þannig tor-
tryggni gagnvart stjórn páfa-
stólsins.
Hefja baráttuna ævinlega í
borgunum, þar. sem líklegast,
er að trúin sé ekki eins vak-
andi og í sveitunum, og þar
sem marxisminn hefur þegar
náð nokkurri útbreiðslu. —
Hætta sér fyrst út i sveitirn-
ar, þegar búið er að grafa
undan kirkjunni í bæjunum
með því að prestarnir eru í
miklu áliti hjá bændum.
Stofna kommúnistískar „kirkj-
ur“, sem afneita páfastóli.
Vinna fylgi ungu kynslóðarinn-
ar með þv í að láta loka skól-
um kirkjunnar og ala börnin
upp í andúð á kirkjunni.
Aðskilja kirkjuna og þjóðina
með því að 1 eggja niður
hinar mörgu kirkjulegu líkn
ar- og velgerðarstofnanir.
Þvinga kaþólskuna algjörlega
inn fyrir dyr kirknanna með
því að banna útkomu blaða
kirkjunnar og leysa upp leik-
mannastarfsemi, sem tengd
er kirkjunni.
Þegar þessu er lokið, kemur
næsta skrofið og þá fyrst, nefni
lega að loka kirkjtmum alveg.
Varnaraðgerðir kirkjunnar.
Kirkjunni er að sínu leyti ljóst,
að þessar árásir eru eitraðar og
hættulegar, og hún beitir aðallega
þrenns konar varnaraðgerðum:
Hún reynir að tryggja trú kom-
andi kynslóða með því að
halda. dauðahaldi í kirkju-
skólana.
Leiðtogarnir fórna frekar lífi
sínu en ganga óvininum á
hönd.
Alger neitun v.ið kröfunni um.
að styðja hinar nýju .komm-
únistísku „kirkju“ eða við-
urkenna þær.
Hér fer á eftir. stutt yfirlit um
aðstöðu kirkjunnar i hinum fimm
kommúnistísku, ríkjum, sem áð-
ur voru nefnd:
400 prestar „afmáðir“.
Júgóslafneska kirkjan.var laus-
legast tengd Vatíkaninu og þess
vegna var sóknin hafin þar í
landi. Meðan Tító og skæruliðar
■hans voru enn „neðanjarðar“ á
stríðsárunum, var vingjarnlegt
samband í milli þeirra og kirkj-
unnar, en skömmu eftir valda-
tökuna 1945', var bannað að halda
þessum vingjarnlegu samskiptum
áfram, og brátt hófst striðið fyrir
alvöru. Fyrsta atlagan var gegn
hinu kaþólska kennarasambandi.
Erkibiskupinn í Zagreb, Stepani-
ac, neyddist brátt til þess að leysa
þennan- félagsskap upp með því
að það jafngilti brátt dauðadómi
að játa að vera í honum. Eftir
þetta réðust kommúnistarnir á
líknar- og góðgerðarstofnanir
kirkjunnar, svo á blaðaútgáfu
hennar, og- loksins á kirkjuskól
ana, sem 100.000 börn sóttu. En
áður en sú fyrirætlun, að loka
skólunum, komst í framkvæmd,
hafði kirkjan skipulagt mót-
Spyrnu, og svo fór, að forráða
menn hennar neituðu að verða
ivið kröfúnni um lokun skólanna,
er húh var sett- fram.
En kommúnistarnir höfðu svar
jið á reiðum höndum. Erkibiskup
jinn var handtekinn og ákærður
um stríðsglæpi og dæmdur til 16
jára fangelsisvistar eftir venjuleg,
;austurevrópsk „réttarhöld“, sem
síðan eru orðin alkunnugt fyrir-
brigði í leppríkjum hins komm-
únistíska heims. Þetta var fyrsta
opinbera árásin á. kirkjuna, aust-
an járntjaldsins, og jafnframt
greinileg vísbending um það, sem
í vændum var.
Erkibiskupinn, Stepaniac, var
ekki eina fórnarlambið. Reiknað
var með því að 400 prestar og
nunnur ‘hafi týnt lífinu síðan.
Vitað er 'með vissu að meira en
300 prestat sitja í fangabúðum.
Eftir að hafa lamað kirkjuna
þannig með því að ráðast á leið-
toga herinar, hefur Tító látið loka
um það bil þriðjung allra kirkna
í landinu, lókað flestum skólum
hennar. Eh fólkið hefur svarað
með því að sækja fastar en fyrr
um inngöngu í þá skóla, sem enn
eru opnir.
Utrýming kristindómsins.
í útvarpi frá' Vatíkaninu fyrir
nokkru v.ar sagt: „í Rúmeníu er
verið að útrýma kristindóminum11
Aðeins þar hafa kommúnistarnir
gengið svo langt, að reyna að út-
rýma kristindóminum og áhi’ifum
hans. Það er ekki að ástæðulausu,
lað Vatíkanið hefur sakað rúm-
ensku stjórnina um að ofsækja
kaþólska menn með svipaðri,
ígrimmd og Neró lét ofsækja
jkiástna menn í Róm til forna. —
'Fyrir 1945, voru 15 milljpnir ort-
hodoskt kaþólskra manna í Rúm-
eníu, 1,5 milj. rómversk kaþólskjr
og 1,5- millj. af þeim fyrmefndu,
;sem játuðu yfirráð páfa. í dag eru
engir kaþólskir menn í landinu,
jað. því er opinberar ský.rslur
herma, nema hinn fámenni hóp-
ur, sem tilhey.rir „kirkjum" þeim,
sem kommúnistar hafa sett; á
stofn. Allir biskupar og fjöldi
presta er annað tveggja líflátnir
æða sitja í fangabúðum. Márgir
prestar fara huldu höfði og ka-
lólskar guðsþjónustur fara- enn
fram með leynd, rétt eins' Og í
Róm á dögum Nerós. Búið ér að
loka öllum kaþólskum skólum og
barnaheimilum, ennfremur leysa
upp öll æskulýðsfélög kirkjunnar
og liggja refsingar við að reyna
að endurvekja þáu. Blöð ka-
þólskra manna eru bönnuð og
eignir þeirra upptækar.
Ungverjaland.
Ungverjaland er nær því alger-
lega rómversk-kaþólskt. Þar hóf-
ust ofsóknirnar fljótlega eftir
stríðslokin, með því að leysa-upp
ýms félög, sem. tengd voru kirkj-
unni.
Síðan hefur verið hert æ meira
að kirkjunni. Hver stofnunin a
fætur annarri, sem tengd var
kirkjunni, hefur verið leyst upp
og bönnuð, blöðin voru bönnuð
og í sl. maímán. tók ríkið í sínar
hendur alla góðgerðarstarfsemi
og bannaði kirkjunni að koma
þar nærri. Þetta skref stjórnar-
innar varð m. a. til þess að stöðva
gjafasendingar erlendra kirkju-
félaga til Ungverjalands.
Aðalátökin milU kirkju og rík
is urðu sumarið 1948, er innan-
ríkisráðuneytið fyrirskipaði að
lloka öllum kaþólskum skólum.
ILeiðtogi kaþólskra manna, Mind-
zenty kardínáli, lýsti andstöðu
við þessar fyrirætlanir. Hélt;
Mindzenty málstað kirkjunnar,
fram í fjölmörgum ræðum og
prédikunum. Um áramótin gerði
ileynilögreglan húsleit hjá Mind-
zenty, og skýrði frá því að fund
izt hefðu margir kassar með leyni
skjölum, sem sönnuðu landráð
kardínálans. í mesta flýti voru
réttarhöld yfir. kardínálanum sett
á svið og í febrúar var hann
dæmdur í ævilangt fangelsi.
Eftir fangelSim kardínálans
hafa kommúnistarnir farið sér
hægt. Þeir skilja þýðingu þess, að
Irasa. ekki um ráð fram. Kirkjur
eru enn opnar og guðsþjónustur
fara fram, en ólíklegt er að fram-
hald verði lengi á því. Bendir og
margt til þess að nýr kapítuli í
stríðinu sé að hefjast. Skólunum
var samt lokað og kennaralið
þeirra, um 7000 manns, rekið. í
fangelsum landsins sitja a. m. k.
500 prestar.
Beran í Tékkóslóvakíu.
Kaþólska kirkjan í Tékkóslóva-
kíu hefur ekki átt rólega daga nú
um langan aldur, því að árið 1925
Isagði hún sig úr lögum við páfa-
Istól. 1 uppreistinni gegn Þjóð-
(verjum 1944, lýsti hin svonefnda
„frelsisstjórn" yfir banni á ka-
þólskum skólum og stofnunum.
iEn þegar Benes stofnaði sam-
;steypustjónn sína.1945 var ákveð-
ið að yfirtaka skólana smátt og
smátt. Það var því létt verk fyrir
kommúnistaflokkinn eftir valda-
ránið í febrúar 1948, að skerpa
íframkvæmd þessarar tilskipunar.
|Um þetta leyti stofnaði flokkur-
kaþólska ríkisstofnun, sem
hann krafðist að kiiikjan viður-
kenndi. Erkibiskupinn í Prag,
Josef Beran, neitaði að verða við
leirri ósk. Eftir það hófst stríð
kommúnista við erkibiskupinn. —
Þegar Beran kom heim úr eftir-
litsferð utan af landi, sló leynilög-
reglan hring um hús hans, og hélt
honum i stofufangelsi. Biskupi
tókst að sleppa út úr höll sinni og
halda eina guðsþjónustu, en eftir
það v.eit umheimurinn ekkert
hvað varð um hann.
í Tékkóslóvakíu hefur orðið
meira háreysti út af bannfæring-
artilskipun páfa gegn kommún-
'istum en í öðrum austur Evrópu-
löndum. Páfi lýsti banni á. öllum
hreinræktuðum kommúnistum og
bannaði prestpm að veita þeim
kirkjulega þjónustu, Ríkisstjórn-
in lýsti því yfir, að hún mundi
beita hörðu gegn þeim prestum,
sem hlýddu kalli páfa. Fregnir
herma, að margir prestar sitji nú
í.fangabúðum fyrir að taka meira
tillit til banns páfa. en fyrirskipan
ríkisvaldsins.
Pólverjar hafa sloppið bezt.
Pólland — hið fimmta hinna
svokölluðu „alþýðulýðvelda“
kommúnista — hefur fram að
þessu sloppið bezt frá ofsóknum
gegn, kirkjunni. Fram til þessa
virðist stefna stjórnarinnar hafa
verið: Ekki qpinbert stríð. Þessi
jtaktík er sennilega sprottin af.
jþvi, að eftir útrýmingu þá, sem
Þjóðverjar framkvæmdu á Gyð-
ingum í landinu á stríðsárunum,
•er það nærri því 100% rómversk-
[kaþólskt. ©fsóknir mundu því
jhvetja til mjög harðrar and-
spyrnu. Þar að auki er líklegt, að
jheppilegt hafi þótt að ganga fyrst
jmilli bols.og höfuðs á kirkjunni í
I
Ungverjalandi og Tékkóslóvakíu,
(Framhald á 7. síðu).