Kirkjublaðið - 01.05.1897, Blaðsíða 4

68
að bera allar þær hörmungar, sem þá dundu yfir hana
af náttúrunnar og manna völdum; því að þessi trú var
allt annað en hjátrúin ramma, sem höf. er svo títt talað
um, og henni jafnvel gagnstæð. Þá mundi hann og hafa
nefnt ýmsa fleiri merka menn aldarinnar, sem hann ann-
að hvort lætur lítt getið eða alls ekki. Þá mundi hann
t. d. ekki hafa gengið fram hjá sjera Hallgrími Pjeturs-
syni, sem þessi öld fóstraði, þeim manni, sem að líkind-
um hefir verið fósturjörð sinni þarfari en nokkur annar
íslendingur fyr eða síðar, með því að eitt ritverk hans hefir
óefað haft betri og heillavænlegri áhrif á þjóðina en verk
nokkurs annars Islendings; en hans er hjer að eins laus-
lega minnzt til einhvers ómerkilegs. Þá mundi hann og
hafa minnzt sjera Jóns Magnússonar í Laufási, sjera Stef-
áns Olafssonar i Vallanesi o. fl., þótt ritstörf þeirra stæðu
ekki í beinu sambandi við efnið í riti þessu.
Það er sannast að segja, a.ð höf. fer ekki í mann-
greinarálit, og hann deilir ljósi og skugga á allar stjettir,
sem hann minnist á. Að því er klerkana snertir, þá fá
þeir mest af hvorutveggja, sem bendir á það, að einna
mest hafi að þeim kveðið, til hvers sem var. Flestir af
fræðimönnum þeim, er hann nefnir, voru prestar, og eru
þeir ekki allfáir. Hins vegar kveður og einna mest að
þeim sem ofsafullum vandlætingamönnum í galdramálun-
um o. s. c'rv. Við þetta er nú ekkert sjerlegt að athuga,
því að það er eðlilegt, að þeir af klerkum, sem ringlaðir
voru af galdratrúnni, fyndu það skyldu sína, að vanda
stranglega um slíka hluti; og hafa þeir naumast meiri á-
byrgð í þessu tilliti en aðrir hinna lærðu manna. En eitt
er það sjerstaklega, sem þeir einir verða að bera ábirgð
fyrir, og það eru binar hroðalegu vítislýsingar þeirra,
sem í rauninni hafa ekki við neitt að styðjast. Þó er
sök þeirra hjer varla eins mikil og hún kann að sýnast
í fijótu bragði. Sem dæmi upp á trúarskoðanir klerk-
anna í þessari grein hefir höf. tekið nokkur erindi úr
vfsnabókinni gömlu og nokkur vers úr einum af hug-
vekjusálmum sjera Sigurðar Jónssonar í Presthólum.
Margt í sálmum þessum er mjög gott 1 sinni röð og
hverri öld samboðið að efni til, en hins vegar eru þar