Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 03.01.1987, Side 40

60
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
káetunni og spara“.Dl Sá mórall
var og lengi ríkjandi, að þeir sem
ekki dygðu til nokkurs annars
gætu orðið kokkar. Þá kemur
fram í bókunum um Gvend Jóns
hvernig strákana í Vesturbænum í
Reykjavík dreymdi um að fara til
sjós, „en enginn vildi vera kokkur
- skítkokkur -. Jafnvcl ekki á...
góðri skútu".'’2
Af ofangreindum ástæðum má
ljóst vera að kokkar höfðu mjög
lága félagslega stöðu. Og gat
ráðning þeirra stundum verið
nokkrum erfiðlcikum háð.53 Hér
má bcnda á, að innan fjölskyld-
unnar var matargerð frá örófi alda
í verkahring kvenna.'’4 Elda-
mennska gctur þannig hafa fengið
á sig kvenlcga ímynd í karlmanna-
samfélaginu um borð. Og tæplega
hcfur það aukið á hetjuskap kokksa í augum hinna. Vissulega ríkir
önnur verkaskipting utan heimilisins hvað þetta snertir, en á skútuöld-
inni var kokksstarfið nýtt og á sjó cr það fiskiríið sem gildir.
Hvcrjir gegndu starfi kokks? Samkvæmt upplýsingum heimildar-
manna var hann oft cldri maður eða unglingur. Sérstaklega á litlu segl-
skipunum sem gengu til veiða frá Breiðafirði, Vestfjörðum og Norður-
landi. Sumir scgja að hann hafi vcrið ófiskinn eða ónýtur til líkamlegrar
vinnu. Það þekktist cinnig erlcndis að lítilmagnar væru ráðnir til kokks-
starfa. Reynslulausir skipsdrengir önnuðust t.d. eldamennsku á hinum
smærri dönsku verslunarskipum.'11 Auðvitað var kokkurinn stundum
dugandi persóna, cn þá var það yfirleitt ætlun hans að fiska sem mest
í frítíma sínum. Skútur frá Reykjavík og nágrenni höfðu að meðaltali
fjölmennari mannskap en annars staðar, cnda skipin stærri, sem fól í sér
Mynd 5. Guðbjartur Ásgeirsson kokkur að
störfum í eldhúsinu á Helgafelli VE 32 (áður
Surprisc GK 4) árið 1946. Ljósniyndari
óþekktur. Þjms: GÁ 560.
51. I>1> 5436: 4.
52. Hcndrik Ottósson 1981: 235.
53. Matthías Þórðarson 1947: 212.
54. Sbr. t.d. Andcrsson 1980: 57 o.áfr.
55. Hcnningscn 1976: 9, sbr. cinnig Wcibust 1976: 315.