Þjóðólfur - 23.08.1858, Blaðsíða 4

- 136 -
alllítil hneysa. Sé þab áreibanlegt, sem Teíætlum
aþ sé, a& Jóhannes snikkari Jónsson bjóBist til ab
reisa kirkjuna á þessu sumri, og koma henni und-
ir súb og klædda veggi, og sícan fullgjöra hana ab
öllu eins og upprunalega var á skilib, eptir því sem
efnivibr endist til og hans verbr aflab, ef hann fengi
til þess í verkalaun 1200 rd. og þau verkalaun ab
auki er hann nú er búinn ab vinna fyrir en ekki
heíir fengib greidd sér hjá Nielsen, þá fengist meb
því móti kirkjusmíbin fullgjörb fyrir nærfellt hin
sömu verkalaun (1940 rdl.) sem upprunalega, voru
til þess veitt í fjárhagslögunum, ab því mebtöldu,
seni herra N, er búinn ab bera úr býtum, og verbr
engi skynsamleg ástæba séb fyrir því, ab halna
þessu bobi og fresta heldr smíbinni enn eitt ár,
eptir hentugleikum og rábleysi Nielsens, til þess ab
hann heimti margfalt meiri verkalaun, en efnivibr
skemmist stórum og rírni, ef hann er nú ekki not-
abr þegar í stab og á þessu suinri, til þess ab full-
gjöra kirkjuna ab því er framast verbr.
Fáein orb til hérabslæknis Finsens.
(Nibrlag).
Professor Lentín, nafnfrægr og reyndr dýra-
læknir á þýzkalandi, talar um klábamaurinn á þessa
leib „í þessum klába (sumsé votaklábanum) finst
klábamaurinn, er sumir álíta ab sé hin einasta or-
sök til klábans; en þetta er fjærri því sanna, því
klábi hefir sýnt sig á fé í stórhópum án þess hon-
um hafi fylgt nokkr klábamaur. Klábamaurinn er
liib sanna afkvæmi klábans, sem lifnar og marg-
faldast í honum þegar hann magnast"*.
Próf. Hering, sem hefir skrifab ljósast og
bezt um klábamaurinn, segir: „I skelinni og þykk-
ildinu í börundinu kviknar klábamanrinn og frjófg-
ast hann brábum eptir ab hann er upp kominn"4.
Prof. Spinola, hinn helzti dýralæknirPrússa,
segir í hans nýju dýralækníngabók: „þab er nokk-
urnveginn áreibanlegt, ab dýr þessi (sumsé klábamatir-
inn) kvikna vib nokkurskonar sjálfsmyndun, án þess
þau þurfi foreldra vib“5.
þessir dýralæknar, er nú voru taldir, eru hin-
ir merkustu er lifa á vorum tíma, og þyki mér
rnikib, geti herra Finsen hrakib þá. Sömu meiníng-
ar eru próf. Delafond og Bourguignon eins
og eg ábr hefi sýnt og sannab, og inunu þó þessir
menn hafa talsvert meiri reynslu ab stybjast vib
heldr en J. Finsen, sem vart mun hafa séb meira
‘) Taschenbueh l'iir Thierarite. Weimar 1856, pag. 477. *) H e-
ring’s Pathologie und Therapie. Stuttgart 1849, Pag. 194.
’) Spinola Handb. derPathologie und Therapie. Berliu 1856,
Pag. 1040. : mulmögHs < ijjniiyaéi/ ú
en nokkrar kindr meb þessum svokallaba norblenzka
óþrifaklába.
Sá einasti dýralæknir, sem eg þekki, er hefir
nokkub líka hugmynd um þenna hlut og J. Finsen,
er dýralæknir nokkur Gerlach ab nafni í Preussen.
Hann var lengi ab upp ala ýmsan klábamaur á brjóst-
inu á sér, en þegar þeir áttu ab fara ab búa til
klába fyrir hann, þá mistókust flestar þessar til-
raunir. Ab endíngu vil eg bibja herra Finsen ab
fræba mig nokkub um þessar íslenzku maurateg-
undir okkar, og tímgun þeirra, t. a. m. ostamaur-
in, mjölmaurinn o. s. frv. Eru þeir líka út-
lendir, eba livdban koma þeir? geti ostamaurinn
og mjölmaurinn kviknab vib sjálfsmyndun (og því
ætla eg, ab mnni þó verba bágt ab neita), hvers
vegna skyldi þá klábamaurinn, sem heyrir til hins
sama kynferbis og liefir sömu byggíngu, eigi ogsvo
geta upp komib vib sjálfsmyndan ? Hvaban koma
eggin í grasmaurinn, jarbmaurana, Sára-
maurana og ótal abrar maurategundir? sem kvikna
undir sérstaklegum kríngumstæbum f ótiiluleguin
grúa. Getr herra Finsen nefnt mér nokkurn nafn-
kunnan náttúrufræbíng allt frá Aristoteles dög-
um fram á okkar daga, sem neiti sjálfsmynduninni,
og er nokkur af hinum nýjari efnafræbíngum til, sem
neiti því, ab allri rotnun eba skemd fylgi maura og
skorkvikinda myndun. Mér er þab fullkunnugt, ab
ýmsir lífsefnisfræbíngar fyrri og seinni tíma, eru ab
streytast vib ab neita sjálfsmynduninni, en herra
Finsen má líka vera þab eins kunnugt og mér, ab
hinir lærbustu lífsfræbíngar er lifab hafa á vorri
öld, svosemBurdach, Carus, Nauman, Hente,
Mulder og fleiri halda fast vib hana og segja, ab
engi heilvita mabr geti neitab henni.
Ilefbi herra Finsen þekt sunnlenzka klábann ábr
en hann fór ab skrifa um hann, og trúab ,,IIirbi4Í
betr en sjálfs síns hugmyndum, svo mundi hann
varla hafa sett naí'n sitt undir þab er hann nú hefir
ritab; og komi ab því ab hann fái abrar hugmyndir
um þenna títtneínda fjárklába, ábr öllu er lokib íyr-
ir norban, svo man hann víst eptir því, ab rithöf-
undr þessara lína hefir rábib honum til ab fara var-
lega út í þessa sálma. A hinn bóginn er mér og
spurn á því, hvers vegna hann og Jósep Skapta-
son, sem þykjast vita þab ab sunnlenzki klábinn
komi af tómum klábamaur, eigi hafa rábib amts-
búum sínum til þeirra mebala er allar mentabar
þjóbir álíta ab drepi kl^^maurinn og útrými hon-
um, heldr hafa þeirriátib sér vel líka, ab fé og
menn sé þvegnir úrjþeim. vjjlbjóbslega vökva, sem