Morgunblaðið - 07.01.1958, Blaðsíða 11

Þriðjudagiir 7 ianúar 1958
MORC V1\RT 4 ÐIÐ
11
Sýningin „Bærinn okkar"
er fjallar um skipulagsmál Reykjavikur var opnuð í gær
KLUKKAN 3 í gær var opnuS í bogasal Þjóðminjasafsins sýning,
sem nefnist Bærinn okkar. l*ar hefur verið komið fyrir uppdrátt-
um, líkönum og Ijósmyndum, sem gefa glögga mynd af þróun
Keykjavíkur úr litlu verksmiðjuþorpi í nýtízku borg. Einkum er I
lögð áherzla á að kynna síðustu áfanga þessarar þróunar og þar
með starf skipulagsdeildar Reykjavíkur að undanförnu. Á sýning-
unni eru uppdrættir og líkön af þeim hverfum borgarinnar, se?n
nú er verið að byggja upp eða byggð verða á næstu árum, svo og
af ýmsum stórbyggingum. Mesta athygli vekur geysistórt líkan,
iúmir 8 fermetrar, af allri Reykjavík fyrir vestan Elliðaár. Eru
þar sýnd hús og götur, sem nú eru og gert er ráð fyrir á skipu-
lagsuppdráttum þeim, sem skipulagsdeildin hefur unnið að að und-
ar.förnu. — Sýningunni er mjög smekklega fyrir komið af starfs-
mönnum skipulagsdeildarinnar. Forstöðumaður hennar, Gunnar
óíal'sson, opnaði sýninguna með ræðu. llún verður opin fyrst um
sinn kl. 2—10 daglega.
Reykjavíkurlíkanið
Ofan við dyrnar á bogasalnum
í Þjóðminjasafninu stendur nafn
sýningarinnar skráð með hvítum
árum. Stærst er Háaleitissvæðið,
en það er 148 hektarar að stærð.
Til samanburðar má geta þess, að
allur bærinn innan Hringbraut-
Gunnar Ólafsson, skipulagsstjóri, sýnir þeim Herði Bjarna-
syni, húsameistara ríkisins, og Gunnari Thoroddsen, borgar-
stjóra, Reykjavíkurlíkanið.
stöfum: Bærinn okkar. Framan
við dyrnar er komið fyrir tveim-
ur myndasúlum, á annarri eru
ljósmyndir, þar sem sér yfir hin
ýmsu hverfi Reykjavíkur, á hinni
eru myndir úr skólum, dagheim-
ilum og leikvöllum.
Þegar inn er komið, verða fyrst
fyrir úti á gólfinu nokkur líkön
af einstökum húsum, en innar er
hið mikla líkan af Reykjavík.
Þar eru sýnd hús þau, sem nú
eru svo og þær byggingar, sem
reisa á eftir þeim skipulagsupp-
dráttum, sem hafa verið sam-
þykktir. Auk þess hefur við smíði
líkansins verið höfð hliðsjón af
tveimur uppdráttum, sem langt
eru komnir á teikniborðum
þeirra, sem vinna í skipulags-
deild bæjarins. Annar er af Laug
ardalssvæðinu, hinn af svæðinu
vestan Kaplaskjólsvegar.
Þetta stóra Reykjavíkurlíkan
vakti mikla athygli allra þeirra,
sem skoðuðu sýninguna, meðan
fréttamaður Morgunblaðsins stóð
þar við í gær. Hæðir og kvosir
í bænum eru allar sýndar, svo og
götur, tjarnir og garðar. Yfirlit
fæst yfir hæðir húsanna við
hverja götu og nákvæm líkön eru
aí helztu stórbyggingum. Öll hús
eru sýnd, þó að ekki sé tækifæri
til að kynna sér öll útskot, svalir
og tröppur á þeim! Líkanið er
málað i skærum litum og smíði
þess og frágangur ellur hinn
bezti. Axel Helgason byrjaði á
vinnunni við líkanið, en síðan tók
Sigmar Kristinsson, módelsmið-
ur skipulagsdeildarinnar við og
lauk verkinu.
Við athugun á þessu mikla
likani af Reykjavík vekur það
sérstaka athygli, hve stór svæði
nafa verið sKÍpulögð nú á síðustu
ar að Tjörninni meðtalinni er
um 200 hekiarar. Af Háaleitis-
svæðinu er sérstakur uppdráttur
á einum vegg sýningarsalsins, og
þar er einnig sýnt skipulag nokk-
urra annarra af þeim hverfum,
sem skipulögð hafa verið nýlega.
Einstök hverfi og stórbyggingar
En þarna í bogasalnum getur
að líta fleiri líkön en það, sem nú
hefur verið frá sagt. Þarna er
sérstakt líkan af Háaleitissvæð-
inu, af skipulagi á Klambratúni,
af Laugarási, en ákvörðun um
staðsetningu háhýsa þar var tek-
in ekki alls fyrir löngu, líkan er
af staðsetningu sundlauga í Laug
ardal og af svæðinu milli Suður-
iandsbrautar og Hátúns, en þar
verður komið fyrir þremur stór-
byggingum. Þá eru líkön af ein-
stökum byggingum: Bæjarsjúkra
húsmu, Langholtsskóla, Háteigs-
kirkju, Langholtskirkju, Kenn-
araskólanum, kirkju Óháða safn-
aðarins, læknahúsinu, Búnaðar-
félagshúsinu og fjölbýlishúsi
prentara.
Loks eru í einu horni á salnum
nokkur líkön af gömlum húsum
í Reykjavík. Eru þau gerð af
Eggerti Guðmundssyni listmál-
ara, og er smíði þeirra einn þátt-
urinn í þeirri viðleitni bæjaryfir-
valdanna að safna sem gleggst-
um heimildum um hina gömlu
Reykjavík. Þarna er m.a. líkan af
Skólavörðunni, sem nú er löngu
horfin, líkan af Hlíðarhúsabæn-
um, sem stóð vestarlega við Vest-
urgötuna og af ýmsum fleiri hús
um.
Þróun Reykjavíkur
Þetta var um likönin. Ef við
lítum nú á veggina verður reynd
ar fyrst fyrir enn eitt slíkt. Það
er af Reykjavík á tímum innrétt-
inga Skúla fógeta og sést þar Að-
alstræti þeirra tíma. Þetta likan
er á endaveggnum vinstra megin,
þegar inn er komið. Þarna eru
auk þess uppdrættir og myndir
af Reykjavík á ýmsum tímum.
Elzti uppdrátturinn er frá 1770.
í skýringunum, sem fylgja, er
fyrst talað um fálkahúsið og mun
sú bygging hafa staðið, þar sem
nú er verzlunarhús O. Johnson &
Kaaber. Alls eru uppdrættirnir 7,
þeirra á meðal er fallegur upp-
dráttur frá 1836, sem gerður var
af frönskum manni. Þá er þarna
sjaldgæfur uppdráttur frá 1903.
Líklegt er að fleiri en fréttamað-
ur Morgunblaðsins undrist þá
geysilegu stækkun Reykjavíkur,
sem oi'ðið hefur frá þessum tíma.
Á þessum vegg, þar sem sýnd
er þróun höfuðstaðarins fram yf-
ir síðustu aldamót, er strengdur
grófur, dumbrauður dúkur og fyr
ir ofan kortin og myndirnar er
skrifað með hvítum stöfum:
„Reykjavík er að magnast að
fólksfjölgun". Þessi orð eru tekin
hr bl^ðinu Þjóðólfi árið 1861, en
Stóra Reykjavíkurlíkanið er fremst á myndinni. Á veggnum er
uppdráttur, sem sýnir stækkun Reykjavíkur á síðustu áratug-
um. — (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.) ....
þá voru íbúar Reykjavíkur 1444.
Hafði þeim fjölgað um 300 á 10
árum.
Ný byggingarsvæði
Á vinstra langvegg salsins eru
fyrst uppdrættir af nýjum bygg-
ingarsvæðum í Reykjavík. Er
þeim komið fyrir á lituðum
spjöldum, er standa örlítið út á
gólfið.
Þarna er fyrst hverfið við Há-
logaland, sem nú er verið að
byggja. Þar verða 1200 íbúðir
fyrir 5400 manns.
Næst eru hverfin á Laugarási,
þar sem m. a. á að reisa nokkur
háhýsi, og við Elliðavog. Þarna
verða 500 íbúðir fyrir 2200
mannsl Síðan er Laugarnesið
þar sem gert er ráð fyrir 800 íbuð
um fyrir 3600 manns og mð
mikla svæði á Iláaleiti og ná-
grenni. Þar er gert ráð fyrir 3400
íbúðum fyrir 15.000 manns. Loks
er nýtt hverfi á Skildinganesi og
Melunum. Þar eiga að vera 470
íbúðir fyrir 2100 manns.
Öll þessi nýju bæjarhveifi
hafa verið skipulögð nú á sl. 4
llluti af Reykjavikurlikaninu: Hofnin og miðhluti borgarinnar. Líkanið er smíðað með hliðsjón af
þeim ákvörðunum, sem teknar hafa verið um breytingar á þessum bæjarhverfum og einnig er
tekið tillit til nokkurra skipulagstillagna, sem enn hafa ekki verið afgreiddar. Á myndinni sést
ráðhúsið við norðurenda Tjarnarinnar, Tjarnarbrúin er horfin og Hallgrímskirkja gnæfir yfir
Skóla vö rðuholt.
árum. Á þessum tíma hafa veriS
skipulögð fleiri íbúðahverfi og
auk þess hverfi fyrir ýmsan at-
vinnurekstur.
Stækkandi borg
Ef við höldum nú áfram að
skoða það, sem til sýnis er á
veggjunum í bogasalnum, sjáum
við næst kort af öllu lögsagnar-
umdæmi Reykjavíkur, og síðan
koma kort og myndir af bæjar-
landinu fyrir vestan Elliðaár.
A endavegg salsins, andspænis
dyrunum, er geysistór uppdrátt-
ur, þar sem sýnd er stækkun
bæjarins stig af stigi. Er hann í
mörgum litum og mjög vel gerð-
ur.
A hægri hliðarvegg eru síðan
4 skipulagsuppdrættir af svæð-
inu innan Hringbrautar. Hinri
elzti er frá 1927, hinn síðasti frá
1955. Síðan koma uppdrættir af
holræsakerfinu í borginni og at
aðalumferðargötunum. Loks eru
uppdrættir þeir, sem verðlaun
fengu í samkeppni um skipulag
Klambratúns, sem nýlega var
efnt til, og svo uppdrættir af
svæði milli Laugavegs og Hverf-
isgötu, sem skipulagsdeildin hef-
ur gert tillögur um, að byggt
verði upp eftir sérstakri heildar-
áætlun.
í setningarræðu sinni vék
Gunnar Ólafsson, skipulagsstjóii,
sérstaklega að nauðsyn þess að
gera slíkar byggingaráætlanir til
að nýta sem bezt dýrar verzlun-
arlóðir. Rakti hann það mál
nokkuð og taldi nauðsynlegt að
breytingar væru gerðar á lögun-
um um skipulagsmál, áður en
hafizt verður handa um aðgerðir
á þessu sviði.
Loks er þess að géta, að ur
lofti sýningarsalsins hangir stór
hringur og innan í honum er
komið fyrir myndræmu, er sýnir
útsýni yfir bæinn úr turni Laug-
arnesskirkju. Er þetta nýstárleg
uppsetning og hin smekklegasta
eins og annað á þessari sýningu.
Öllum Reykvíkingum, sem
fylgjast vilja með því, sem byggt
verður í borg þeirra á næstu ár-
um — nú er verið að byggja og
byggt hefur verið á liðnum árUm,
er ráðlagt að sjá þessa sýningu.
Hún gefur glögga mynd af hinni
hröðu stækkun Reykjavíkur og
hinu mikla starfi, sem unnið hef-
ur verið að undanförnu til að
greiða fyrir því, að ný og fögur
hverfi bætist við þá byggð, sem
fyrir er í höfuðstaðnum.