Morgunblaðið - 25.09.1957, Blaðsíða 11

Miðvikudagur 25. sept. 1957
MORGVNBLAÐIÐ
11
Mario Cavaradossi (Stefán Islandi)
TOSCA
eftir Puccini - Leikstj.: Holger Boland
- Hljómsveitarstjóri: dr. Urbancic -
SÖNGUR hefur ekki áður verið
eins jafngóður í nokkurri óperu,
sem við höfum flutt og glæsileg-
ur í alla staði og nú í Tosca. Gilti
þetta jafnt um stærri sem smærri
hlutverkin. \ðalhlutverkin þrjú
voru í mjög góðum höndum þar
sem voru þau Guðrún Á. Símon-
ar (Tosca), Stefán Isiandi (Cav-
aradossi) og Guðmundur Jóns-
son (Scarpia). Guðrún söng hlut-
verk Tosca með miklum yfir-
burðum og glæsibrag, enda há-
menntuð söngkona. Þá var heið-
ursgesturinn Stefán Islandi í
essinu sínu og gekk söngur hans
til hjartans, enda röddin afburða
fögur og heillandi. Guðmundur
fannst mér stórkostiegur og að-
sópsmikill. Hin „smærri“ hlutverk-
in voru sungin af Kristni Halls-
syni, sem söng hlutverk djákn-
ans snilldarlega, og kom hér að
góðu gagni hin mikla kímnigáfa
hans ásamt meðfæddum músík-
gáfum. Ævar Kvaran naut sín
betur nú en nokkru sinni fyrr,
og var frammistaða hans með á-
gætum. Þorsteinn Hannesson hef-
ur merkilegt hlutverk og er all-
mikið ásviðinu, en syngur þó alls
tæpa mínútu. En hann er eftir-
minnilegur persónuleiki ásviðinu.
Einar Eggertsson (Sciarrone),
Hjálmar Kjartansson (fanga-
vörðurinn) og Sigurveig Hjalte-
steð (rödd hjarðsveinsins) leystu
öll sín hlutverk ágætlega af
hendi. Sama má segja um kórinn.
Dr. Urbancic hefur lagt geysi-
mikla vinnu í allan undirbúning,
og má það heita kraftaverki næst
að koma jafnerfiðu verki og
Tosca er á svið á jafnskömmum
tíma og hér átti sér stað. Er all-
ur flutningur óperunnar honum
til mikils sóma. En auðvitað hvíl-
ir flutningurinn mest á stjórnand
anum, sem samræma verður sem
bezt söng og hljóðfæraleik.
Hlutverk Sinfóníuhljómsveitar-
innar er hér æði erfitt á köflum.
Því miður er staðsetning hennar
í gryfju Þjóðleikhússins óheppi-
leg. Það þarf að gera hér nauð-
synlegar breytingar, og er mér
kunnugt um að þjóðleikhússtjóri
hefur mikinn hug á að „gryfj-
an“ verið endurbætt á þann hátt,
sem með þarf. Hér var t. d. skort-
ur á strokhlóðfærum mest áber-
andi, sem vonlegt var. Aftur á
móti verkuðu blásararnir of
sterkt á köflum, svo að til lýta
var. En plássið leyfir ekki að
fleiri strokhljóðfæri komizt
þarna fyrir. 1 óperum Puccinis
er orkesturhljómurinn svo litauð-
ugur og blæbrigðaríkur að fyllsta
samræmis verður að gæta í jafn-
vægi milli strokhljóðfæra og blás-
ara.
Það var vel til fallið að bjóða
okkar frægasta núlifandi söngv-
ara, Stefáni Islandi, heim til að
syngja í Tosea. Hann söng hlut-
verk Cavaradossis í Mílanó fyrir
réttum 25 árum. Hann á því 25
ára söngafmæli nú, en 50 ára af-
mæli á hann 6. október. Allir
þekkja Stefán, hinn glæsilega
miklum vinsældum að fagna með
al almennings frá því fyrsta, enda
er nú svo komið að óperuflutn-
ingur er orðinn sjálfsagður og
nauðsynlegur þáttur í starfsemi
Þjóðleikhússins.
Að þessu sinni mun þó fögn-
uður mánna vera meiri og al-
mennari en við flestar aðrar
óperusýningar hér og ber þar
tvennt til. Óperan „Tosca“ er ein
af áhrifamestu og ágætustu óper-
um, sem samdar hafa verið, bæði
um efni og tónlist og vinsældir
hennar eru sízt minni nú, en þeg-
ar hún var fyrst flutt á leiksvið-
um heimsborganna fyrir rúmlega
hálfri öld. — En það, sem öllu
öðru fremur vekur fögnuð okkar
og laðar okkur í leikhúsið að
þessu sinni, er að jafnframt því
að heyra og sjá þessa fögru óperu,
gefst okkur nú kostur á að hylla
einn af okkar fremstu og ágæt-
ustu listamönnum, Stefán íslandi,
en hann er hingað kominn til
þess að halda upp á 50 ára af-
mæli sitt í ættlandi sínu og
hópi góðra og gamalla vina og
jafnframt minnist hann 25 ára
glæsilegs listaferils síns með því
að fara hér með eitt af aðalhlút-
verkunum í „Tosca“. — Eg vona
að ekki sé á neinn hallað þó sagt
sé, að fáir eða enginn íslenzkur
söngvari hafi eignazt hér eins
marga aðdáendur og Stefán ís-
landi, enda er hann gæddur fag-
urri söngrödd, sem hann beitir
af mikilli kunnáttu og smekkvísi
og hin listræna túlkun hans er
jafnan örugg og frjálsmannleg. —
Ég vil leyfa mér við þetta tæki-
færi að árna Stefáni allra heilla
á þessum tvöföldu tímamótum á
ævi hans í von um að hann eigi
enn langan og farsælan starfs-
feril framundan, um leið og ég
þakka honum þann þátt sem
hann hefur átt að því að auðga
listalíf þjóðarinnar og þann unað
sem hann hefur veitt okkur með
list sinni.
Hljómsveitarstjórinn dr. Victor
Urbancic hefur unnið hér mikið
og gott starf við mjög erfiðar
aðstæður, en um það, sem og ann-
að er að tónlistinni og söngnum
lýtur verður ekki fjallað hér og
vísa ég um það til umsagnar dr.
Páls ísólfssonar hér á undan.
Sviðsetning og leikstjórn hins
danska óperusöngvara Holger Bo-
lands ber þess vitni, að hann er
kunnáttumaður góður og skilur
verkefni sitt til hlitar og þær
kröfur, sem það gerir til sviðs og
leiks. — Heildarsvipur leiksins er
Guðmundur Jónsson leikur
fantinn og „don Júaninn" í óper-
unni, hinn kaldrifjaða Scarpia,
lögreglustjóra. Gervi Guðmundar
er ágætt og leikur hans afbragðs-
góður. Guðmundur gaf mikil fyr-
irheit með leik sínum í Rigólettó,
og þau fyrirheit hefur hann vissu
lega staðið við og meira til.
Kristinn Hallsson leikur
djákna. — Kristinn hefur sýnt
það áður að hann býr yfir góðri
og skemmtilegri leikgáfu og leik-
ur hans í þessu hlutverki stað-
festir það fullkomlega. — Spol-
etta, fulltrúa lögreglustjórans,
leikur Þorsteinn Hannesson. Hlut
verkið er að vísu ekki mikið, en
Þorsteini tekst að gefa því eftir-
minnilegan svip með góðu gervi
og ágætum leik. — Ævar Kvar-
an leikur Cesare Angelotti, póli-
tískan flóttamann, — lítið hlut-
verk, er hann gerir því góð skil.
Lárus Ingólfsson hefur gert
leiktjalda- og búningateikningar
og lagt þar lítið til málanna sjálf-
ur, en haldið sig að mestu að
gömlum og góðum fyrirmyndum.
Frumsýningargestir tóku óper-
unni með geysifögnuði og þökk-
uðu hljómsveitarstjóranum, leik-
stjóra og leikendum með fögrum
blómum og langvarandi lófataki.
Sigurður Grímsson.
H E IÐ M Ö RK
ÞAÐ ÉR ánægjulegt til þess að 1 skilyrði plantnanna spillast einn-
vita, hve margir góðir Reykvík- ig af þeim sökum.
Sviðsmynd úr 1. þætti
tenórsöngvara, sem haft hefur
fegurstu rödd allra íslenzkra
söngvara, að öllum öðrum ólöst-
uðum. Hann hefur gert garðinn
frægan og borið hróður íslands
víða um lönd. Og íslendingar
munu einum rómi óska honum
til hamingju með 25 ára söngvara
afmælið og þakka honum giæsi-
legan söngvaraferil.
P. í.
II
ÞAÐ ER ALLTAF mikill viðburð
ur í tón- og leiklistarlífi okkar
fámennu höfuðborgar þegar óper-
ur eru fluttar hér á sviði Þjóð-
leikhússins. — Því hefur löngum
verið haldið fram að við íslend-
ingar séum söngelskir og að það
er ekki fjarri sanni, má marka
af því, að óperur hafa átt hér
mjög góður, staðsetningar eðli-
legar og óþvingaðar og hraði
leiksins hæfilegur. —
Stefán íslandi fer, sem áður er
sagt, með eitt af aðalhlutverk-
um óperunnar. Mario Cavara-
dossi, listmálara. Er leikur Stef-
áns mjög áferðargóður, svipbrigði
hans og hreyfingar tala sínu máli
og bera þess Ijósan vott að hér
er þjálfaður listamaður að verki.
Hin mikilhæfa og menntaða
ingar láta sér annt um Heiðmörk
og skógræktarstarfsemina þar, og
hve sárt marga tekur það að sjá
nýgræðinginn verða fyrir spjóll-
um af manna völdum, þegar
ógætilega er gengið um þau
svæði, sem trjáplöntur hafa verið
gróðursettar í.
Um þessa umhyggjusemi ber
vott itn. a. smágrein, sem birtist
í Morgunblaðinu laugardaginn 14.
þ.m. eftir Magnús Finnbogason
og bréf frá öðrum Reykvíking til
Velvakanda nokkru áður.
Er skylt, að Skógræktarfélag
Reykjavíkur, sem falin hefir ver-
ið umsjá Heiðmerkur, taki til
greina slíkar raddir, og ekki úr
vegi, að gerð sé nokkur grein
fyrir því af hálfu félagsins, hvern
ig þessum málum er háttað.
Eins og kunnugt er, þá er veru-
legur hluti þeirra plantna sem
fara í Heiðmörk á hverju ári
gróðursettur af „landnemum á
Heiðmörk", þ. e. félögum, sem
fengið hafa spildur til umráða,
og hafa flest félögin 5 ha, en sum
stærri spildur, en samtals eru
allar þær spildur, sem úthiutað
hefir verið um 300 ha að víðáttu.
Hins vegar er öllum heimil um-
ferð um Heiðmörk, hvar sem er,
og má segja, að það sé grundvall-
aratriði, því að Heiðmörk er og
á að vera „friðland Reykvíkinga"
allra. En óhjákvæmilega verður
þetta til þess, að oft er gengið um
svæði, þar sem litlar plöntur eru
að vaxa úr grasi, eða naumast
það, og er þá hætta á, að einhver
brögð verði að því, að á þeim sé
traðkað. En sé höfð nokkur gát
á, verður þess venjulega fljótt
vart, hvort gengið er um svæði
þar sem litlar plöntur eru, og
þarf þá að varast eftir föngum
að stíga ofan á þær eða utan í
þær.
Árangur af gróðursetningunni
á Heiðmörk er ennþá býsna mis-
jafn, en segja má, að með ári
hverju fáist nýjar sannanir
fyrir þvi, að skógrækt á Heið-
mörk muni vel takast. Aldrei
síðan skógrækt hófst þar hefir
gróska verið jafnmikil og á því
sumri sem nú er senn um garð
gengið, og gefur t. d. Sitkagrenið
sums staðar vissulega fyrirheit
um fagran skógargróður er timar
líða.
Akvegirnir um Heiðmörk eru
lagðir ekki sízt með það fyrir
augum að auðvelda landnemum
aðgang að spildum sínum. Meðal
þeirra sem taka þátt i gróður-
setningunni, meira og minna virk
an, eru börn og aldrað fólk, og
það þarf að koma ekki svo litlum
flutningum að hverri spildu,
plöntum og áburði, auk verkfæra.
En það hefir einnig komið í ljós,
að gangstígar myndast sums-
söngkona, Guðrún Á. Símonar j staðar út frá akvegunum út um
fer með titilhlutverkið, Tosca.-1 Mörkina, bæði þar sem akvegir
Er það veigamikið hlutverk og enda og á nokkrum öðrum stöð
vandasamt og gerir ýtrustu kröf-
ur bæði til söngs og leiks. Guð-
rún er þróttmikil og skapheit
listakona og kemur það mjög
fram í leik hennar, enda þótt
ýmislegt standi þar enn til bóta,
svo sem hreyfingar, en þó eink-
um handatilburðir.
um. Og slíkir gangstígar hafa
myndazt sums staðar þar, sem
fyrir nokkrum árum voru gróður
settar trjáplöntur, sem nú eiga
stöðugt á hættu að verða traðkað-
ar undir fótum, auk þess sem jarð
vegurinn kringum þær verður
samanþjappaður, svo að vaxtar
Þetta vandamál hefir einmitt
verið rætt nýlega af forráðamönn
um Skógræktarfélags Reykjavík-
ur, og virtist þeim, að augljós-
lega væri aðeins um eitt að ræða,
nfl. að flytja plönturnar til, því
að sjálfsagt væri að virða stíga
(skógarstíga), sem myndast „af
sjálfum sér“. Þeir munu, er tímai
liða, einnig setja sinn svip á
Mörkina.
Tré mega gjarnan vera beggja
megin við þá, en ekki í þeim og
ekki of nærri þeim. Það mun
verða hluti af vorstörfunum á
Heiðmörk næsta vor að lagfæra
þetta.
Svipað og um stígana gildir um
suma aðra staði, t. d. fallegar
lautir og hraunbolla, sem breiða
út faðminn móti vegfarendum,
sem vilja fá sér nestisbita eða
hvílast í góðu skjóli.
Á slíkum stöðum þarf að fara
varlega í að gróðursetja plöntur,
og hefir það verið haft í huga, en
þó e. t. v. ekki alls staðar sem
skyldi, og þarf þá að ráða bót
á því, enda er það vandalítið,
meðan plönturnar eru smáar.
Skógræktarfélag Reykjavíkur
hefir í þjónustu sinni mann, sem
hefir með höndum umsjón og á
sumrin eftirlit á Heiðmörk, bæði
eftirlit með girðingunni og hinu
girta landi. Að vísu er hann þar
ekki stöðugt, en alltaf um helgar,
og í sumar hefir hann á hverjum
morgni farið til álesturs inn á
Heiðmörk, að veðurathugunar-
stöðinni, sem sett var þar upp
sl. vor. Það á við um mann þenn-
an, eins og aðra starfsmenn Skóg-
ræktarfélagsins, sem hafa með
höndum störf í Heiðmörk, að
hann lætur sér mjög annt um
Mörkina, og rækir starf sitt af al-
úð og samvizkusemi, þótt almenn
ingur verði hans lítt var.
Annars verður að segja það
Reykvíkingum til hróss, að um-
gengni þeirra á Heiðmörk er með
ágætum. Þrátt fyrir allan þann.
fjölda, sem heimsækir Heiðmörk
á sumrin, einkum um helgar, sést
þar varla nokkurn tíma pappírs-
rusl eða annað sem stingur i
augu. Einu óvelkomnu gestirnir
á Heiðmörk .eru rjúpnaskyttur á
haustin, en bannað er með öllu
að skjóta rjúpur á Heiðmörk.
Hugmynd Magnúsar Finnboga-
sonar um nauðsyn þess að klippa
frá smáplöntum og hlúa að plönt
um með áburðargjöf og á annan
hátt eftir þörfum er alveg í sam-
ræmi við hugmyndir forráða-
manna skógræktarinnar á Heið-
mörk um þessi atriði. og hefir
þetta verið gert eftir föngum,
bæði af eftirlitsmanninum og
öðrum starfsmönnum Skógrækt-
arfélagsins.
Það skal að lokum endurtekið,
að það er vel farið, að Heiðmörk
á slíka góða talsmenn sem Þá
er gáfu tilefni til þessara lína.
Því aðeins verður Heiðmörk það
unaðslega friðland sem henni er
ætlað að vera, að sem flestir
Reykvíkingar ekki aðeins komi
þar sér til hvíldar og hressingar,
heldur einnig láti. sér annt um
hana á allan hátt.
Guðm. Marteinsson.