Morgunblaðið - 25.09.1957, Blaðsíða 1

20 siður
44. árgangur.
216. tbl. — Miðvikudagur 25. september 1957.
Prentsmiðja Morgunblaðsins-
Þýzka skólaskipið „Pamir“, sem fórst í fárviðri á laugardaginn.
Aðeins sex menn
af „Pamir" á lífi
Ný réttarhöld yfir Djilas
HAMBORG, 24. sept. — í þriðja
sinn á 25 árum hafa Þjóðverjar
týnt skólaskipi. — Síðdegis á
laugardag fórst 4-mastra segskip-
ið „Pamir“ um 500 sjómílur suð-
vestur af Azor-eyjum. Á "því voru
54 nemendur á aldrinum 16—18
ára, auk 32 manna áhafnar. Á
mánudag fannst björgunarbátur,
merktiur „Lubeck“, sem var heim
kynni skipsins, á þeim slóðum,
þar sem skipstjórann hafði síðast
gefið upp stöðu þess, áður en
samband við skipið hafði slitnað.
Um 25 skip og 19 flugvélar
taka nú þátt í leit að skipbrots-
mönnum. í gær fann bandarískt
skip fimm þeirra, og voru þeir
fluttir til Casablanca á öðru
banadrísku skipi. í kvöld hafði
hvergi sézt til annars björgunar-
báts, sem átti að hafa milli 15
og 25 manns innanborðs. Um
helgina hamlaði óveður mjög leit
að skipbrotsmönnum, en síðan
NEW PORT, 24. sept.: — Eisen-
hower Bandaríkjaforseti gaf í
dag út fyrirskipun um, að fylkis-
herinn í Arkansas yrði settur
undir beina stjórn rikisstjórnar-
innar í Washington. Svipti hann
þannig Faubus fylkisstjóra mög«u
leikanum á að beita fylkishern-
um til að hindra skólagöngu
blökkumannabarna í menntaskól
ann í bænum Little Rock.
í yfirlýsingu forsetans segir,
að íbúarnir í Little Rock hafi
ekki orðið við fyrri beiðni hans
um að blanda sér ekki í afnám
kynþátta-aðskilnaðar í skólan-
um.
Eisenhower flaug frá New Port
á Rhode Island, þar sem hanrí
var í sumarleyfi, til Washington
í kvöld til að halda ræðu, sem
bandarískar sjónvarps- og út-
varpsstöðvar munu sendi um ger-
lægði veðrið og var skyggni
ágætt í dag.
2 björgunarbátar komust á fiot.
Samkvæmt frásögn mannanna
fimm, sem björguðust, tókst að
koma tveimur af björgunarbát-
unum á „Pamir“ á flot. í björg-
unarbátnum, sem fannst, voru lík
fimm manna, sem ekki höfðu
þolað volkið, en hinir fimm voru
aðframkomnir.
„Pamir“ var notað sem skóla-
skip af vestur-þýzka flotanum, en
jafnframt var það haft í korn-
flutningum milli Suður-Ameríku
og Vestur-Þýzkalands. Það var
á leið frá Buenos Aires til Ham-
borgar, þegar það lenti í fár-
viðrinu suðvestur af Azor-eyjum.
Sjötti maður finnst
Seint i kvöld tilkynnti Reuter-
fréttastofan í New York, að fund-
izt hefði björgunarbátur með ein
um skipbrotsmanni af „Pamir“,
og var hann á lífi.
völl Bandaríkin. Skipun forset-
ans nær til bæði herliðs og flug-
véla, sem fylkisherinn hefur yfir
að ráða.
Róttækar ráðstafanir
nauðsynlegar.
Eisenhower gaf jafnframt
Charles Wilson landvarnaráð-
herra heimild til að beita her-
mönnum Bandaríkjahers að svo
miklu leyti, sem hann telur nauð
synlegt til að hálda uppi lögum
og reglu í Little Rock.
Eisenhower sagði í yfirlýsingu
sinni, að enn væri reynt að
hindra fyrirskipanir Hæstaréttar
um að hætta aðskilnaði kynþátta
við skólann í Little Rock. Á því
virðist mikil hætta, að þessari
íhlutun verði haldið áfram, og
því verður að grípa til róttækra
ráðstafana, sagði hann.
LONDON, 24. sept.
JÚGÓSLAVNESK
stjórnarvöld eru greinilega
að herða tökin á þeim,
sem gagnrýna skipulagið.
— Þannig hefur Dedijer
verið synjað um vegabréf til
Englands, en þar átti hann að
taka að sér kennslu við há-
skólann í Manchester. Jafn-
framt er boðuð ný herferð
gegn Djilas höfuðgagnrýn-
anda Títós.
Synjunin til Dedijers kemur
hinum fjölmörgu vinum hans í
brezka Verkamannaflokknum
mjög á óvart, en þeir voru ný-
lega fullvissaðir um það af stjórn
inni í Júgóslavíu, að ekki yrði
reynt að hindra það á nokkurn
hátt, að Dedijer gæti tekið að sér
prófessorsembættið, en hann átti
að halda fyrirlestra um sögu
skæruhernaðarins í Júgóslavíu,
sem er ekki pólitískt deiluefni.
Hann átti líka að taka þátt í
ráðstefnu, sem alþjóðleg samtök
fræðimanna um sósíalisma halda
þessa dagana, og átti hann að
vera einn af ræðumönnum.
Vildi ekki móðga Rússa
Ein af skýringunum á því, að
Dedijer hefur verið neitað um
vegabréf, kynni að vera erindin,
sem hann flutti á Norðurlöndum
og víðar í Vestur-Evrópu fyrr á
þessu ári. í þeim fordæmdi hann
Sovétríkin svo kröftuglega, að
júgóslavneska stjórnin sá sig til-
neydda að lýsa því yfir, að er-
indin væru skaðleg hagsmunum
landsins. Eigi að síður höfðu
menn búizt við, að stjórnin
mundi leyfa honum að fara til
Englands, þar sem það mundi
hafa dregið úr þeim slæmu áhrif-
um, sem fangelsun Djilasar hefir
haft á Vesturlöndum. Það virð-
ist hins vegar hafa orðið þyngra
á metunum hjá Tító að gefa
Rússum ekki ástæðu til óánægju,
en þeir létu í Ijós þann grun í
vor, að gagnrýni Dedijers væri
gerð með þöglu samþykki júgó-
slavnesku stjórnarinnar.
Langar yfirheyrslur
Útkoma bókar Djilasar, „Hin
nýja stétt“, í Bretlandi og Banda-
Blaðafulltrúi forsetans, James
Hagerty, kvaðst ekki vita, hvað
hefði knúið forsetann til að grípa
til þessara aðgerða. í dag hefur
allt verið með kyrrum kjörum í
Little Rock, þar sem blökku-
menn hafa ekki reynt að komast
inn í skólann eftir að þeir voru
beittir ofbeldi af hvítum mönn-
um í gær. Um 200 manns höfðu
safnazt saman við tálma lögregl-
unnar kringum skólann í dag,
en ekki kom til átaka.
Fylkisstjórar afneita ofbeldi.
í gær áttu fylkisstjórar suður-
ríkjanna fund með sér í Georgíu-
fylki og tóku undir þá áskorun
fylkisstjórans í Florida, að allir
leiðtogar suðurríkjanna beiti sér
fyrir því, að dómi Hæstaréttar
verði framfylgt og kynþátta-
vandamálið leyst á „löglegan, já-
kvæðan og hugrakkan hátt“.
Framh. á bls. 19
ríkjunum hefur valdið miklu
umróti heima fyrir. Haldnar hafa
verið langvarandi yfirheyrslur
yfir honum í fangelsinu, þar sem
hann situr af sér þriggja ára
fangelsisdóm, sem hann hlaut í
desember í fyrra, þegar hann
birti í erlendum blöðum gagn-
rýni á júgóslavnesku stjórnina
fyrir afstöðu hennar til atburð-
anna í Ungverjalandi.
Allar bækur hans bannaöar
Samkvæmt fregnum frá frétta-
ritara „Times“ í London er nú
verið að undirbúa ný réttarhöld
yfir Djilas, en jafnframt mun
HELSINKI, 24. sept. — Ráðherr-
arnir fjórir í finnsku stjórninni,
sem voru i hinum svo nefnda
Skog- armi Jafnaðarmannaflokks
ins, hafa verið reknir úr þing-
flokki Jafnaðarmanna. Var þetta
samþykkt á fundi þingflokksins í
dag, og segir í ályktun fundarins,
að ráðherrarnir hafi gert sig
sjálfa brottræka með starfsemi
sinni í stjórn Sukselainens.
Ráðherrarnir eru Aare Simon-
en varaforsætisráðherra, Aino
Malkamaeki félagsmálaráðherra,
Mattii Lepistö varautanríkisráð-
lierra og Valdemar Liljeström
samgöngumálaráðherra. Fimmti
meðlimur Skog-armsins í rík-
isstjórninni, Olli Uoti varafélags-
málaráðherra, á ekki sæti á þingi.
AMMAN, 24. sept. — Hussein
Jórdaníukonungur er í miklum
vanda þessa viku. Utan frá er
þjarmað æ meir að honum, og
inn á við eykst ólgan. Hann er
nýkominn heim frá Spáni, og síð-
ustu dagana hefur hann setið
nær látlaust á aukafundum með
ríkisstjórninni. í síðasta lagi á
morgun verður hann að ákveða,
hvort þingið, sem var leyst upp
fyrir 3 mánuðum eftir að bylt-
ingarfyrirætianir sýrlenzkra her-
foringja og leppa þeirra í jórd-
anska hernum höfðu verið afhjúp
aðar, skuli koma saman á ný eða
hætta störfum fyrir fulit og allt.
Hér er um það að ræða, hvort
konungurinn eigi að halda áfram
að stjórna með hernaðareinræði
eða að reyna að koma á aftur
eðlilegu ástandi í landinu. Talið
er að hann muni biðjaum tveggja
mánaða frest ennþá til að kalla
saman þingið, en sá frestur mun
ekki bæta ástandið í landinu,
nema síður sé.
Helmingurinn fiúði.
Geti konungurinn ekki mynd-
að stjórn, sem gefi þjóðinni ör-
litla von um betra efnahagslegt
og félagslegt ástand í landinu,
verður honum steypt af stóli. Af
40 meðlimum þingsins er helm-
ingurinn meðlimir flokka, sem
nú eru bannaðir, og flestir þess-
ara manna flúðu til Sýrlands,
þegar Suleiman Nabulsi, sem var
vinveittur Egyptum og Sýrlend-
ingum, var rekinn frá völdum í
apríl sl.
Vinsældir minni.
Þegar Hussein konungur gerði
upp sakirnar við samsærismenn-
ina meðal herforingjanna og
bjargaði landinu frá byltingu
stjórnin taka harðar á skoðana-
bræðrum hans í Júgóslavíu. Eins
og kunnugt er, er Dedijer einn
þeirra, en hann var rekinn úr
miðstjórn kommúnistaflokksins
fyrir nokkrum árum, þegar hann
veitti Djilas stuðning. Allar bæk-
ur Djilasar hafa nú verið bann-
aðar í Júgóslavíu. Gagnrýnin,
sem bók hans, „Hin nýja stétt“,
hefur sætt hjá vissum sósíalistum
á Vesturlöndum, virðist hafa
sannfært júgóslavnesku stjórn-
ina um, að nýjar og harðari hegn-
ingar gegn Djilas muni ekki
verða fordæmdar jafnharðlega af
sósíalistum í Vestur-Evrópu,
Ameríku og Asíu og áður.
Ráðherrarnir fjórir verða áfram
meðlimir sjálfs Jafnaðarmanna-
flokksins og sitja áfram á þingi.
Fréttir i stuttu máli
MOSKVU, 24. sept. — t dag til-
kynnti Tass-fréttastofan rúss-
neska, að undanfarið hefðu farið
fram æfingar landhers og flota,
og hefðu þá verið gerðar víð-
tækar tilraunir með kjarnorku-
og vetnissprengjur.
NEW YORK, 24. sept. — Starfs-
tími Hammarskjölds fram-
kvæmdastjóra S. Þ. rennur út í
apríl n. k., og mun öryggisráðið
koma saman í næstu viku til að
ræða málið.
fyrir tilstuðlan ættarhöfðingj—
anna, var hann harðhentur, en
þá hafði hann þjóðina við hlið
sér að miklu leyti. Síðan hafa
vinsældir hans og stjórnarinnar
dvínað verulega. Síðustu mánuð-
ina hefur verið hægt að halda
óánægjni fólksins í skefjum með
því að setja bráðabirgðalög. í
írak er hið sama gert, en bráða-
birgðalögin þar miða að því að
koma á skjótum efnahagslegum
umbótum, sem veiti betri lífs-
kjör í framtíðinni, þar sem aftur
á móti Jórdaníumenn virðast
ekki eiga fyrir höndum bjartari
framtíð, eins og málum er nú
háttað.
Að vísu veita Bandaríkjamenn
landinu mikla hjálp, bæði efna-
hagslega og hernaðarlega, en á
sama tíma eykst hinn leynilegi
undirróður innanlands, sem er á
yfirborðmu vinveittur Aröbum,
en í eðli sínu kommúnískur. Út-
varpið í Damaskus ræðst á hverj-
um degi heiftarlega á Hussein,
og í hernum, sem er einasti bak-
hjarl konungs, sitja foringjarnir
á svikráðum hver við annan og
allt ólgar í undirróðri.
Ræður úrslitum um tilveru
Jórdaníu.
Meirihluti Jórdaníubúa — og
fyrst og fremst þeir % hlutar, sem
eru arabískir flóttamenn frá
ísrael — er vinveittur Nasser og
viðurkennir algerlega samning
Sýrlands við Sovétríkin. Atburð-
irnir í Sýrlandi undanfarið höfðu
og hafa það höfuðmarkmið að
þurrka Jórdaníu af landabréfinu.
Þess vegna stendur Hussein kon-
ungur nú gagnvart ákvörðun,
sem getur ráðið úrslitum um til-
veru hans .sjálfs og þjóðar hans.
Eisenhower grípur iií róttækra
rábstafana í Arkansas
Finnskir Jafnaðannenn sundraðir
Hussein í vanda