Morgunblaðið - 29.08.1957, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 29. ágúst 1957
MORGVNBLAÐIÐ
3
„Manstu þegar kóngurinn kom
á Þingvöll 1874?“
„Já ég man eftir því. Hann
var þar, en ég ekki“.
„Finnst þér ekki langt síðan
þú varst ungur maður, Pétur?"
„Mér finnst ég alltaf vera
ungur“.
„Já, auðvitað. En segðu okkur
eitt: af hverju heldurðu að þú
hafir náð svo háum aldri?“
„Með því að lifa vel“.
Lengra varð samtalið ekki,
enda var Pétur orðinn þreyttur
á spurningum okkar. Um leið
og við kvöddum þá félaga, sagði
ég við Svein: „Ég tala við þig,
þegar þú verður hundrað ára“.
„Jæja“, svaraði Sveinn og brosti,
„heldurðu að þú lifir svo lengi“?
KOMIN er út á vegum Bókaút-
gáíu Menningarsjóðs bók, er
f jallar um þau tímabil í ævi móð-
ur og barna, sem einna mestu
máli skipta fyrir bæði, með-
göngutímann og tvö fyrstu ævi-
ár barnsins.
Bók þessi nefnist „Mæðra-
bókin“ og er eftir víðkunnan
norskan barnalækni, Alfred
Sundal, prófessor, dr. med. Hef-
ur bókin á fáum árum náð
óhemju útbreiðslu í Noregi. Eru
þar komnar af henni 19 útgáfur,
upplag samtals rúm 200 þús. ein-
tök.
Mjög hagnýt fræðsla
Stefán Guðnason, læknir á
Akureyri, hefur íslenzkað bókina
og breytt sumum köflum hennar,
að fengnu leyfi höfundar, til
samræmis við íslenzkar aðstæð-
ur. Bókin er 196 bls., með mörg-
um skýringarmyndum, teikning-
um og töflum. Aftast er ýtarleg
skrá um atriðisorð.
f bók þessa getur tilvonandi
móðir sótt fræslu um heilbrigða
lifnaðarhætti um meðgöngutím-
ann og leiðbeiningu um þjálfun
sálar og líkama, til þess að búa
sig undir ótta- og sársaukalausa
fæðingu í fyllingu tímans. Þar
Pétur Hafliðason er fæddur í
Reykjavík 29. ágúst 1857 og þar
er hann einnig alinn upp. For-
eldrar hans voru Guðfinna Pét-
ursdóttir úr Engey og Hafliði
Nikulásson sjómaður úr Gríms-
nesi. — Pétur kvæntist Vilborgu
Sigurðardóttur og eignuðust þau
12 börn. Þegar við spurðum Pét-
.ur um það í gær, hvað honum
þætti skemmtilegast að hugsa
um í ellinni, svaraði hann og
brosti: „Konuna og börnin".
Pétur var beykir, lærði þá iðn
í Þýzkalandi, segist hafa farið
þangað 17 ára. Hann var í Þýzka-
landi í níu ár, en fór síðan til
Suður-Afríku, þar sem hann
stundaði einnig beykisstörf. Þar
var hann í fjögur ár.
er og lýst gangi fæðingarinnar
og meðferð konunnar í sængur-
legunni.
Bókin rekur þroskaferil barns-
ins og hversu haga skuli fæðu
þess, umhirðu og uppeldi fyrstu
tvö æviárin. Þá er einnig greint
frá .helztu ungbarnakvillum og
hversu helzt megi ráða bót á
þeim.
Fjórar bækur í bókaflokki
Mæðrabókin er handhæg fræði-
og kennslubók fyrir alla þó, sem
annast þurfa ungbörn og smá-
börn, en einkum er hún tilvalin
handbók fyrir tilvonandi og ung-
ar mæður. Efni bókarinnar er
þannig raðað niður, að fljótlegt
er að fletta upp í bókinni og
glöggva sig á aðsteðjandi vanda-
málum.
Mæðrabókin er hin fjórða í röð
inni í flokki handbóka um hag-
nýt efni, sem Bókaútgáfa Menn-
ingarsjóðs gefur út. Þær þrjár,
sem áður eru komnar, hafa allar
hlotið mikla útbreiðslu og vin-
sældir. Þær eru þessar: Lög og
réttur, eftir Ólaf Jóhannesson,
prófessor (-uppseld), Búvélar og
ræktun, eftir Árna G. Eylands,
stjórnarráðsfulltrúa og Bókband
og smíðar eftir Guðmund Frí-
mann, kennara.
staksteTmar
„Mistök í landbúniði'*
Morgunblaðinu hefur borizt
eftirfarandi frásögn um ástandið
í landbúnaðarmálum í Póllandi:
„Önnur meginástæða þess að
áætlunin um bætt lífskjör stóðst
ekki voru mjög víðtæk mistök i
landbúnaði. Eftir styrjöldina var
stórjarðeignum skipt milli
bænda, og var þeirri aðgerð mjög
fagnað og skjót þróun^ varð i
landbúnaði. En jafnframt iðnvæð
ingunni hóf Verkamannafl. bar-
áttu fyrir samyrkjubúskap í
sveitum. Skilningur á þeim bú-
skaparháttum var hins vegar
mjög takmarkaður meðal bænda.
Þá var gripið til þess ráðs að
neyða bændur til þess að stofna
samyrkjubú og með harðfylgi
tókst að stofna 10.000 samyrkju-
bú í lanainu og spenntu þau yfir
6% af pólskum landbúnaði. Jafn-
framt var kreppt mjög að einka-
bændum, hert á skyldum þcirra
til að afhenda afurðir á föstu,
lágu verði og þeim gert mjög
erfitt fyrir um eðlilega þróun;
þannig var byggingarefni einatt
ófáanlegt til framkvæmda f
sveitum og oft kom það fyrir að
bændur skorti kol í einu helzta
kolalandi heims! Afleiðingin
varð sívaxandi óánægja meðal
bænda og4birtist hún í slælegri
framleiðslu, einkabændur
skeyttu ekkert um aukinn af-
rakstur, heldur létu sér nægja
að framleiða nóg handa sjálfum
sér og standa ríkinu skil á lág-
markskvöðinni. Samyrkjubænd-
ur sem þrúgaðir höfðu verið til
samvinnu, unnu með hangandi
hendi, þannig að afrakstur
þeirra varð enn lélegri en á einka
búunum. Og öll ríkisbúin voru
rekin með halla.
Einn af miðstjórnarmönnum
pólska Verkamannaflokksins
sagði mér smásögu sem varpar
Ijósi á ástandið á samyrkjubúun-
um. Meðal þátttakenda í sam-
yrkjubúi var stórbóndi einn, sem
átti mun meira land en hinir. Fé-
lagar hans komust senn að þeirri
niðurstöðu að hann hefði af þeim
fé, hagnaðist á vinnu annarra,
og að réttast væri að reka hann
úr búinu. Þeir skýrðu flokknum
frá ákvörðun sinni og hann sendi
nefnd manna á staðinn til að at-
huga málavcxti. Nefndin komst
að sömu niöurstöðu og bændurn-
ir og sá dómur var upp kveðinn
að stórbóndinn skyldi rekinn úr
samyrkjubúinu. Þá kom til nefr.d
arinnar gömul kona, ein hin
snauðasta á búinu og hélt yfir
henni svofellda ræðu: AHíaf
skal lánið elta þennan stórbónda.
Hann græddi á tá og fingri fyrir
styrjöldina. Hann græddi á stríðs
árunum á viðskiptum við Þjóð-
verjana. Og nú fær hann að fara
úr samyrkjubúinu, en ég verð að
vera hér kyrr. Og þetta kallið þið
réttlæti!
Mæðrcibókin komin út
hjú Menningarsfóði
VIÐ skruppum í heimsókn til
Péturs Hafliðasonar í gær.
Hann býr á Elliheimilinu. Pétur
verður hundrað ára í dag og
kemst í hinn fríða flokk þeirra
öldunga, sem náð hafa þeim
aldri og enn lifa. Pétur Hafliða-
son hefur lengst af stundað
beykisstörf, bæði hér í Reykja-
/ík, þar sem hann er fæddur
ig uppalinn, og einnig annars
jtaðar á landinu, svo og er-
lendis. — í herbergi með Pétri
eru þeir Bergsveinn Sveinsson
frá Strandasýslu og Jóhann
Guðjónsson frá Hjörsey við
Breiðafjörð. Kannast margir
Seykvíkingar við hann, því að
hann var um tíma hringjari í
Dómkirkjunni.
Þegar við hittum Pétur Hafliða
son að máli í gær, tók hann á
móti okkur með mikilli vinsemd
og bauð okkur sæti. Ekki var
hann þó viss um, hvert erindi
okkar var, fyrr en Sveinn segir
við hann: Þeir ætla að setja þetta
í blöðin. — Ha? sagði þá Pétur
því að hann heyrir illa
og varð Sveinn að endur-
taka athugasemd sína. Nú
svaraði þá Pétur, og lét sér fátt
um finnast. Ekki alveg víst, að
hann hafi verið viss um erindi
okkar þrátt fyrir ábendingar
Sveins. Pétur er orðinn heldur
minnislítill og heyrir mjög illa,
en hann hefur fótavist á hverj-
um degi og heilsan er í góðu
lagi. „Heilsan hefur alltaf verið
ágæt“, segir hann, „mér hefur
eiginlega aldrei orðið misdæg-'
urt“. Og að sumu leyti má segja,
að Pétri hafi farið fram með
aldrinum: Hann les gleraugna-
laust. „En einu sinni átti ég
tvenn gleraugu“, segir Pétur,
„og notaði þau, þegar ég las. Nú
þarf ég engin. T. d. les ég Tím-
ann gleraugnalaust“.
„Finnst þér ekki allt hafa
breytzt frá því þú varst ungur“,
spyrjum við.
„Ekki allt“, svarar Pétur. „En
rnargt".
„Veiztu, að þú ert orðinn meira
en sjötíu árum eldri en við?“
„Nú — jæja. Það er manns-
aldur“.
„Já, þetta er orðinn langur
tími. Er þér nokkuð sérstakt
minnisstætt?"
„Onei“.
Þar vantar
ekki hrauð
Þegar ljósmyndari Mbl. Gunn-
ar Kúnar var nýlega á ferð fyr-
ir austan fjall tók hann eftir
því að hestar voru eitthvað að
nasa að brúsapalli við nýbýlin
l vestan Ingólfsfjalls. Hann fór
að athuga, hvað væri svo merki
legt á brúsapallinum og sá þá
að hestarnir höfðu rifið upp
brauðpakka og voru langt
komnir að éta tvö heilhveiti-
brauð og stórt, kolsvart, seytt
hverarúgbrauð. Sýnir efri
myndin verksummerkin.
Neðri myndina tók ljósmynd-
arinn, er hann ætlaði að halda
ferðinni áfram. Hún sýnir
glöggt að annar hesturinn er
belgvíður og saddur, og er sem
Afleiðing þessarar stefnu varð
sú að áætlanirnar um aukna land
búnaðarframleiðslu stóðust
hvergi nærri, afrakstur af ein-
ingu landsins varð miklu lægri í
Póllandi en í nágrannalöndunum
og býsna mikið Iand komst í ó-
rækt. Þetta birtist m.a. í því að
fyrir styrjöldina voru fluttar út
landbúnaðarvörur frá Póllandi
en á síðari árum hefur orðið að
flytja landbúnaðarvörur inn.
Þetta stafar auðvitað einnig af
aukinni neyzlu í landinu, en sýn-
ir þó einkar glöggt að landbún-
aðurinn hefur dregizt aftur úr í
þróuninni. Er þetta ein megin-
ástæða þess að lífskjör hafa ekki
batnað eins ört og ráð hafði
verið fyrir gert og nauðsynlegt
hefði verið, því Iandbúnaðurinn
leggur ekki aðeins fram helztu
matvæli þjóðarinnar heldur og
hráefni í mikilvægan neyzlu-
vöruiðnað“.
Pistilinn sendi Magnús Kjart-
ansson — í Þjóðviljanum 20. þ.m.
Pétur Hafliðason 100 ára
„Mér finnst ég alltaf vera ungur"
sagði hann við blaðamenn í gær
hann segi: — Nú er ég víst
búinn að fá nóg. En úr svip
hins má lesa: — Ég held ég
ætti að fá mér svolitla ábót.
Það virðist ljóst af þessum
myndum að ekki geisar bakara
verkfall austanfjalls, ef hægt
er að ala liross á brauðum.