Morgunblaðið - 27.11.1952, Blaðsíða 8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 27. nóv. 1952
ÍJtg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði, innanlanda.
f lausasölu 1 krónu eintakið.
Um það standa allir
íslendingar saman
lommÉnislar hafa forveldðð sfarf Á. S. I.
m alið á sundrungu innan samíakanna
BÆÐI samtal það, sem birtist hér-
í blaðinu í gær við Markús Guð-
mundsson skipstjóra á Jóni for-
seta og greinin, sem þýdd er úr
Grimby Evening Telegraph bera
það glögglega með sér, að afstaðá
almennings í Bretlandi er allt önn
ur en brezkra togaraútgerðar-
manna.
Fiskikaupmennirnir tóku fisk-
inum úr Jóni forseta með óbland-
inni ánægju, segir Grimsby
Evening Telegraph. Engar til-
raunir voru heldur gerðar til þess
að hindra löndun hans. Hið
brezka blað hefur það eftir ein-
um fiskkaupmanninum, að brýn
þörf sé fyrir íslenzka fiskinn, sem
sé mjög góð og vönduð vara.
Af þessu og ýmsu öðru er
það augljóst mál, að það eru
fyrst og fremst hótanir og yfir-
gangur brezkra útgerðar-
ntanna, sem knúð hafa fisk-
kaupmennina til þess að neita
að kaupa islenzkan fisk. Þeir
hafa bókstaflega verið neydd-
ir til þess að setja viðskipta-
bann á hin íslenzku skip. Af-
leiðingamar verða minnk-
andi fiskur og hækkandi verð-
lag á brezka fiskmarkaðnum.
En meðal lýðræðissinnaðra
þjóða hlýtur slíkt atferli tiltölu-
lega fámennrar klíku, að vekja
ríkja andúð og fyrirlitningu.
Bretar hafa notið álíts og virð-
ingar sem ein þroskaðasta þing-
ræðis- og lýðræðisþjóð heimsins.
En sú skoðun getur ekki orðið
lángæ, ef brezkum fiskkaupmönn
um á að haldast uppi uppvaðsla
þeúra og ofbeldi án þess að
stjórn Bretlands taki í taumana.,
Um það hefur verið rætt, að
við íslendingar kærum þetta at-
ferli fyrir þeim alþjóðasamtökum
sem við tökum þátt í. Það er
sjálfsagt og eðlilegt.
En við verðum að láta of-
beltíisseggina finna það einnig
hér heíma, hvernig litið er á
ofstopa þeirra. Það er fráleitt
að nokkur brezkur togari fái
hér viðgerð, eldsneyti eða
nokkra fyrirgreiðslu, aðra en
læknishjálp og björgunarað-
síog, ef á þyrfti að halda.Slíka
aðstoð munu íslendingar
aldrei neita brezkum sjómönn
um um hversu fólslegar að-
gerðir, sem útgerðarmenn
þeirra munu framkvæma gagn
vart okkur.
E. t. v. er þessi framkóma
brezkra útgerðarmanna aðeins
sorgleg staðfesting á þvi, hve
innantómt talið um alþjóðlega
samvinnu og gagnkvæman skiln-
ing þjóðanna á kjörum hver ann
ara er enn þann dag í dag. Ef
niðurstaðan yrði sú, að fámennri
sérhagsmunaklíku meðal stór-
þjóðar héldist það uppi, að fram-
kvæma ofbeldi gagnvart minnstu
þjóð heimsins, myndu margar
vonir bresta um frið og réttindi
í heiminum.
Við skulum vona að svo fari
ekki. Við skulum halda áfram að
trúa á mátt laga og réttar. En
það er nauðsynlegt að heimur-
ínn fái að vita, hverskonar leik nú
'er veríð að leika gagnvart þess-
ari litlu þjóð. Þessvegna er cðli-
legt, að rikisstjórnin hafi viðbún-
að um að láta rödd íslands heyr-
ast á hverjum þeim alþjóðavett-
vangi, sem við höfum aðgang að.
Ólafur Thors atvinnumálaráð-
j herra lýsti þvi einnig yfir við
umræður á Alþingi, að stjórnin
myndi ekki hika við að hafa þann
hátt á.
Okkur íslendinga greinir á
um margt í innanlandsmálum
okkar. En þegar þjóðarnauð-
syn krefst einingar vegna af-
síöðunnar út á við, þá standa
íslendingar allir saman sem
eiim maður. Þessvegna vann
þessi fámenna þjóð þann
glæsilega sigur á Þingvöllum
við Öxará, að endurheimta
frelsi sitt og stofnsetja lýð-
veidi í landi sínu 17. júní ár-
ið 1944.
Vemdun fiskimiðanna, land
helgismálíð, eins og það er
kallað í daglegu máli, er í dag
stærsta sjálfstæðismál þess-
arar þjóðar. Þessvegna er að-
eins til ein afstaða til þess á
íslandi. Þessvegna geta ekki
vaknað um það deilur meðal
okkar sjálfra. Um það standa
alii*- Mendingar saman í órofa
fylkingu.
Þeir, sem nú fara með of-
beldi og ránsskap á hendur
okkur mega því vita, að gagn
vart þeim stendur einhuga
þjóð, að vísu fámenn og lítils
megandi. En þessi þjóð hef-
ur réttinn sín meginn. Þess-
vegna er hún sterk og þess-
vegna hljóta allir þeir, sem
unna réttlæti og almennu vel-
sæmi í alþjóðamálum að veita
henni brautargengi.
Byttingin etur
$ín
UNDANFARIÐ hafa staðið yfir
í Prag réttarhöld yfir nokkrum
háttsettum leiðtogurij kommún-
ista í Tékkóslóvakíu. Þeirra á
meðal eru þeir Vladimir Clement-
is fyrrverandi utanríkisráðherra
og Rudolf Slansky fyrrverandi
aðalritari kommúnistaflokksins
þar í landi. j
Eins og stöður þessara manna
benda til voru þeir báðir meðal
fremstu leiðtoga kommúnista í
Jandi sínu. En þeir féllu í ónáð
hjá páfanum i Kreml og síðan hjá
flokki sínum. Nú standa þessir
miklu leiðtogar kommúnista i
frammi fyrir ákærendum sínum
og játa á sig hina hroðalegustu |
glæpi. Clementis hefur meira að
segja lýst þvi yfir að hann hafi t
reynt að ráða sjálfan Gottwald .
forseta af dögum. Ennfremur
hafa þeir félagar játað á sig
„njósnir“ fyrir hin vestrænu lýð-
ræðisríki. I
Um það þarf ekki að fara í nein
ar grafgötur, hver örlög þessara
manna muni verða. Þeir verða
annaðhvort dæmdir til dauða eða
æfilangs fangelsis.
Það hefur vakið mikla athygli
að þessum réttarhöldum er mjög
beint gegn gyðingum. Bera þau
mjög áþekkan svip og gyðinga-
ofsóknir Hitlers og þýzkra nazista
á sínum tíma.
Þannig heldur kommúnista-
bvltinsrin í löndunum austan
járntjaldsins áfram að eta
börn s'n. Allt er holgraf-
ið í spillingu og undirferli.
Þannig er ástandið í „sælu-
rikjum" hinnar austrænu of
beldisstefnu.
Uíiiræð'nr m skýrslu miðsfjórnar í gær
Á ALÞÝÐUSAMBANDSÞINGI í gær fóru fram umræður um
skýrslu sambandsstjórnar. Voru umræðurnar all harðar á köflum.
Réðust kommúnistar harkalega á miðstjórn sambandsins fyrir að-
gerðarleysi hennar varðandi málefni launþega og reyndu með
því að leiða athygli fulltrúanna frá þeim mörgu óhæfuverkum,
sem kommúnistar. hafa unnið í samtökunum á undanförnum ár-
um og skaðað hafa hagsmuni launþega stórlega.
NÝTT FÉLAG málin áður en að einstök verka-
Fundur hófst kl. 2.15. Eftir lýðsfélög innan samtakanna
að fundargerð síðasta fundar hæfu kaupgjaldsdeilu og boðuðu
1 hafði verið lesinn, var borinn verkfall.
upp inntökubeiðni eins nýs fé- Næsti ræðumaður var Her-
lags í samtökin, Félags íslenzkra mann Guðmundsson, er ræddi
atvinnuflugmanna og var inn- um fjármál sambandsins og ein-
taka þess félags samþykkt sam-
hljóða.
SKÝRSI.A
SAMBANDSSTJÓRNAR
Þá var tekin til umræðu
skýrsla sambandsstjórnar og
hafði Jón Sigurðsson, framkv,-
stj. sambandsins, framsögu. —
Rakti hann helztu viðfangsefni
staka kjarasamninga, er gerðir
voru á kjörtímabilinu. Sæmund-
.ur Olafsson var næsti ræðumað-
ur. Sagði hann, að það væri ekki
ný til komið, að kommúnistar
reyndu að smeygja sér inn í rað-
ir lýðræðissinna með skrumi og
blíðmælgi, slík væri jafnan
■ AUKIÐ ATVINNUÖRYGGI
| Helgi Hannesson, forseti ASf,
svaraði ýmsum ásökunum er
kommúnistar höfðu komið fram
með á miðstjórn samtakanna.
Sagði hann m. a. að miðstjórn-
in hefði lagt á það áherzlu, að
gerðar væru ráðstafanir til auk-
ins atvinnuöryggis verkalýðnum
til handa. Sagði hann að skipun
I atvinnumálanefndar ríkisins hefði
verið stórt spor í rétta átt og
hann vænti þess, að gott mundi
af því leiða fyrir launþega. For-
setinn benti á, að það sem komm
únistar fyrst og fremst stefndu
að, væri að fjötra verkalýðinn
í sömu viðjar og þær, sem við-
hafðar voru í þeim ríkjum, sem
kommúnistar stjórna. íslenzkir
launþegar óskuðu ekki eftir
slíkri þrælameðferð og mundu
því hér eftir, sem hingað tií,
berjast ótrauðir gegn auknum
áhrifum kommúnista.
Friðleifur Friðriksson lagði á-
herzlu á, að réttara hefði verið
stefna kommúnista er þeir væru
í minnihluta, en reynslan hefði að Alþýðusambandsþingið hefði
miðstjórnarinnar á kjörtímabil- sýnt á áþreifanlegan hátt, að úti- fengið að kveða á um þá kjara-
inu og benti á hversu hin fjand- lokað væri að vinna með komm- deilu, sem nú er framundan. —
samlega afstaða kommúnista til únistum í verkalýðsmálum og Rétt hefði verið að hafa samn-
ýmissa hagsmunamála verkalýðs- sagðist hann í því sambandi inga lausa, en sambandsþingið
ins hefði torveldað sambands- minnast þess, er kommúnistar hefði átt að samræma kröfurnar
áttu fultrúa í miðstjórn ASÍ frá og ákveða framkvæmdir í mál-
1942 til 1944 og sýndu þá, að með inu. Verkalýðurinn yrði að vinna
öllu var óvinnandi með þeim að að bættum kjörum en nauðsyn-
verkalýðsmálum. — Samstarf legt væri að kröfurnar væru
verkalýðsins væri nauðsynlegt, þannig, að þær fælu raunveru-
stjóm að koma fram ýmsum
þýðingarmiklum hagsmunamál-
um launþega.
Einnig skýrði framkvæmda-
stjórinn reikninga sambandsins
únista.
lum til handa.
og sagði m. a., að sú framkoma en það yrði að takast án komm- lega í sér kjarabætur verkalýðn-
Dagsbrúnar, að greiða ekki
tveggja ára skatt til sambandsins
fyrr en einum degi fyrir þing
það, sem nú situr, hefði skapað
ASÍ vissa fjárhagslega erfiðleika.
Að ræðu framkvæmdastjóra
lokinni voru borinn upp til sam-
þykktar kjörbréf tveggja full-
trúa, þeirra: Ingólfs Magnússon-
ar frá Bílstjórafélagi Keflavíkur
og Einars Árnasonar frá Félagi
atvinnuflugmanna og voru kjör-
bréf þessara fulltrúa samþykkt
með samhljóða atkvæðum.
NÝ „LÍNA“
KOMMÚNISTA
Næst tók til máls um skýrslu
stjórnarinnar framsögumaður
kommúnista. Reyrdi hann með
rakalausum fullyrðingum að gera
sem minnzt úr störfum mið-
stjórnar ASÍ, en aðalefni ræð-
unnar var pólitísk árás á þá lýð-
ræðissinna, sem standa að nú-
verandi stjórn samtakanna. Ann-
ars var greinilegt, að kommún-
istinn lagði áherzlu á að reyna
að sundra lýðræðissinnunum á
þinginu og er það í samræmi við
Velvakandi skriíar:
ÚB DAGLECIA LÍFIBIU
H’
Barnsrödd ofboðið
EYRANDI" hefur skrifað
eftirfarandi bréf um dags-
skrá útvarpsins s.l. sunnudags-
kvöld:
,,Það var gaman að óskastund-
inni í útvarpinu s.l. sunnudags-
kvöld. Einkum er fróðlegt að
kynnast smekk manna að því er
| snertir val tónverka. Þar kennir
margra grasa, eins og eðlilegt er.
Mikla undrun vakti hin fagra
rödd hins 12 ára gamla Akur-
eyrardrengs. En þeir, sem hafa
valið lögin handa honum, virðast
ekki hafa mikla þekkingu á því,
hvað hæfilegt er að bjóða barns-
rödd á þessum aldri. Þrátt fyrir
mikla tónhæð raddarinnar varð
fyrirfram ákveðna „línu“, er j drengurinn meira að arga en
kommúnistar hafa tekið upp nú syngja. Það hefði verið gaman
siðustu vikurnar. að heyra hann syngja lög, sem
hæfðu vel röddinni.
ÞINGIÐ EKKI SPURT
RÁÐA ,
Þá talaði Jón Hjartar. Taldi
hann að rétt hefði verið að Al-
þýðusambandsþingið hefði feng-
ið að fjalla um kaup og kjara-
Háskélafyririestur
um fornhókmennlir
SÆNSKI sendikennarinn við Há-
skóla íslands, frú Gun Nilsson,
flytur tvo fyrirlestra um Sví-
þjóð og íslenzkar fornbókmennt-
ir. —
Fyrri fyrirlesturinn verður
fluttur á morgun, föstudaginn 27.
nóv. kl. 8,30 í fyrstu kernslu-
stofu háskólans, hinn síðari föstu ' ITTHVERT brengl hefir orð
daginn 5. desember á sama stað ið í þeim kafla bréfs Sigurð-
ar á Laugabóli, þar sem rætt var
um sagnirnar biðja og bíða. En
eins og kunnugt er birtist í fyrra-
dag bréf frá þessum myndarlega
vestfirzka bónda hér í dálkunum
um málspjöll.
Nú hefur einn af málvísinda-
mönnum okkar sent mér línu og
kemst m.a. að orði á þessa leið:
Sannleikurinn er sá, að bæði
biðja og bíða hafa myndina beðið
Ekki hávaði,
heldur fegurð
í lýsingarhætti þátíðar, og er auð-
velt að sanna það. Biðja beygist
eins og gefa — gaf — gáfum —
gefið, en í nafnhætti er í-hljóð-
varp„ e verður i, enda segir bréf-
ritarinn það. Bíða ætti hins vegar
til fulls samræmis við sinn hljóð-
skiptaflokk að hafa biðið, sbr.
líta — leit — litum — litið, en
myndin beðið hefur komizt í mál-
ið einhvern tima fyrir ritöld, og
lengra gfetum við ekki haldið aft-
ur í tímann til fyrirmyndar um
málfar. Vera má, að þetta séu
áhrif frá 5. hljóðskiptaflokki
(gefa), en svo gæti líka verið um
að ræða gamalt a-hljóðvarp“.
Ætti að helga sig
hljómlistinni
ÞEGAR Gústav Adólf Svíakon-
ungur átti sjötugsafmæli fyr-
ir skömmu var Friðrik Danakon-
ungur meðal gesta hans. En hann
hefur eins og kunnugt er oft
stjórnað hljómsveitartónleikum
kAÐ er gamall og hörmulegur < heima í landi sínu.
misskilningur hjá mörgum, I Af tilefni konungsafmælisíns
voru haldnir hátíðahljómleikar í
Stokkhólmi. Var þess þá óskað
að Danakonungur stjórnaði ein-
hverjum hluta þeirra og varð
hann við þeirri ósk.
sem telja að ekkert sé varið í
söng, nema hann sé nógu hávaða-
samur. Nú er almenningur hér
orðinn það þroskaður í músík, að
hann óskar ekki eftir hávaða,
heldur fegurð og listrænum flutn
ingi. Það þarf að láta drenginn
syngja á ný og þá við betri upp-
töku skilyrði, en þau voru ekki
göð, upptakan mun hafa farið
fram í kirkjunni á Akureyri, sem
bergmálaði svo mikið að hljóm-
urinn var eins og sungið væri í
tómri tunnu. — Heyrandi".
Biðja og bíða
og tíma.
Fjallar sá fyrri um bókmcnnta
áhrifin og þýðing þeirra á stór-
veldistíma Svía fram til 1720, en
á þeim tíma voru nórræn fræði
stunduð þar ákaft og til Sviþjóð-
ar fóru margir íslendingar og
fluttu með sér þangað ýmis hand-
rit.
Öllum er heimill aðgangur að
þessum fyrirlestrum.
Eitt Stokkhólmsblaðanna,
Morgontidningen, komst þannig
að orði í gagnrýni sinni um þessa
hljómleika:
„Túlkun hans (Friðriks kon-
ungs) á verkum Wagners við
þetta tækifæri gefur ástæðu til
þess að harma, að hann er of
störfum hlaðinn á öðrum sviðum,
til þess að geta helgað sig tón-
listinni algerlega“.