Morgunblaðið - 27.11.1952, Blaðsíða 2

1*
MORGUNBLAÐID '
Fimmtudagur 27. nóv. 1952 ]
(Jr

r Frarnhald aí bls. 1
rekstrarhagnaýurinn því rúmlega
109 milljóntr. Greiðslujöfnuður
varð hagstæður á árinu um rúm-
•ar 59.3 millj. kr.
"TEKJUR FRAM ÚR ÁÆTLUN
I lok októbermánaðar 1951 voru
tekjur ríkissjóðs orðnar 318 miilj
Um landsins
Áfengi oci tóbak.
og fjárhald
notagjalda hefur
535 þús. kr. og
t>á ræddi nefndin við forstjóra
kr., en voru á sama tíma í ár 316J Áfengisverzlunarinnar. Upplýsti
millj. Má því gera ráð fyrii\
heildartekjurnar verði um, '411
•nillj. kr. á þessu ári, eða. um 35
fnillj. kr. fram yfir áætl'jr,. Veltur
|>etta þó nokkuð á því^-hvort toll-
Uf verður greiddur fyrir árslok
af öllum þeim v;>rjm sem þegar
liafa verið flutlar til landsins, eða
Evort eitthvvö kann að dragast
fram yfir áramótin að hann
■verði groicWur.
í lok t>któbermánaðar s.l. voru
réksVargjöld ríkissjóðs orðin 263
*hii^., eða tæpum 30 millj. kr.
ítfælri en á sama tíma í fyrra, en
'/7 millj. lægri en tekjurnar á
4Sama tíma. Er því sýnilegt, að
'•fjárhagsafkoman á yfirstandandi
ári verður engan veginn eins hag
stæð og á síðasta ári, þótt ekki
eé unnt að segja um það með
vissu nú, hver hún kann að verða.
Má fara nokkru nær um þetta,
fcegar fyrir liggur yfirlit yfir
fceksturinn til loka þessa mánað-
ar. ■ -
PósSur.
á s.l. ári verið stækkun landheiginnar við ís-
greiðslur fyrir ;land, þykir rétt að leggja til, að
I aukavinnu tæpar 30.0 þúa. Ekki er | tekið verði upp í 10. gr. fyrrnefnd
gert ráð fyrir því í áætluninni, að 1 upphæð til þess að mæta þessum
, breytingar verði gerðar á þessu ■ kostnaði.
hann, að rekstrarhagnaður stofn-
unarinnar á s.l. ári hefði orðið
56.6 millj. kr. Og að rekstrarhagn-
aður til 30. sept. á þessu ári hefði
orðið 35.5 millj., en 36.5 millj. á
sama tíma 1951. Til september-
loka á þessu ári hefði heildarsala
áfengis verið 813 þús. kr. iægri en'eitt allra ríkisbúanna vcrið tek-
á sama tíma á s. 1. ári. Með til- ‘ ið inn á fjárlagafrv. Hefur þetta
fyrirkomulagi til hagsbóta fyrir
stofnunina.
Bessasfaðir.
Ríkisbúið á Bessastöðum hefur
vísun til þessara upplýsinga þyk-j
ir ekki rétt að leggja til, að áætl-
un tekna af áfengissölunni verði
hækkuð frá því, sem er í frv.
Nefndin ræddi einnig við skrif-
stofustjóra Tóbakseinkasölunnar.
Upplýsti hann, að rekstrarhagn-
aður stofnunarinnar á s.l. ári
hefði orðið 34 millj. kr. og rekstr-
arhagnaður til septemberioka þ.
á. hefði orðið 29 millj. kr. Með til-
vísun til þessara uppiýsinga þyk-
ir rétt að leggja til, að áætlaðar
tekjur af tókbakseinkasölu verði
hækkaðar um 2 millj. kr.
ÓWötplð.

Nefndin ræddi ýtarlega við póst
<)g símamálastjórnina um rekstur
póstmálanna. Samkvæmt yfirliti
yfir tekjur og gjöld póstsins frá
Þá ræddi nefr.din einnig við
útvarpsstjóra, formann útvarps-:
ráðs og menntamálaráðherra um
rekstur útvarpsins. Hafði nefnd-
in fengið ýmis gögn í sambandi
við rekstur stofnunarinnar, sem
1930—1951 hefur póstsjóður haft sýncju m. a. ag rekstrarhalli hafði
liagstæða fjárhagsafkomu öll ár
in frá 1930—45, að undanskildum
árunum 1940 og 1943, en nokkur
talli er þá á rekstrinum. Hins
■vegar er rekstrarhalli á þóstin-
•um öll árin frá 1945—1951, að
Tindanskildu árinu 1950, að rekst
‘iirinn er hagstæður um rúmar 4
f>ús. kr. Aftur á móti er nærri 2
ynillj, kr. rekstrarhalli á síðasta
ári, og eftir upplýsingum, sem fyr
ir liggja, er búizt við, að rekstrah-
liallinn á þessu ári verði eigí
minni en gert er ráð fyrir í fjár-
lögunum, eða 600 þús. kr.
, Yfir- og aukavinna í þesspri
^tofnun hefur numið um. 479 þús.
Tkr. á síðasta ári og nærri 300 þús.
jtr. til 1. okt. á þessu ári. Er sýnU
Jlegt, að gera verður sérstakar ráð
íétafanir til þess að færa rekstur
stofnunarinnar í betra horf. Kem-
ur þá tvennt til athugunar: ann-
að að hækka enn burðargjöld,
cinkum fyrir prentað mál, enda
*r það í engu samræmi við önm r
"burðargjöld póstsins, og jafn-
íramt því að taka upp hagkvæm-
ari samninga um flutning á pósti
jmeð flugvélum; hitt er að draga
túr kostnaði, eftir því sem unnt er,
rn. a. með því að draga mjög veru
lega úr aukagreiðslum í rekstrin-
Tim.
— * rrrw ■ y 'jp y
orðið á útvarpinu á s.l. ári að upp-
hæð rúmlega 500 þús. kr. Gert
var ráð fyrir því, að hann vrði
enn meiri á yfirstandandi ári. í
áætlun útvarpsstjóra um tekjur
og gjöld á árinu 1953 var gert ráð
fyrir rúmlega 1200 þús. kr.
rekstrarhalla, ef reikna ætti með
óbreyttum afnotagjöldum.
Af þessum ástæðum þótti óhjá-
kvæmilegt að hækka afnotagjöld-
in úr 125 kr. í 200 kr., og hafa
þegar verið gefin fyrirmæli um
það, en samkvæmt lögum er það
á valdi ráðherra og útvarpsstjóra
að ákveða gjaldið. Það vekur at-
hygli, að innheimtukostnaður af-
verið svo um nokkurt skeið. Þyk-
ir rétt að benda á, hvort ekki sé
eðlilegt að taka öll ríkisbúin inn
á fjárlög framvegis. Nefndin hefir
fengið upplýsingar um það, að
bústjórinn fyrir Bessastaðabúi
hafi einnig á hendi kennslu í rík-
isskóla allt að 14 st. á viku. Þykir
ástæða til að spyrja um, hvort
slíkt samræmist starfi bústjóra og
hvort þetta sé með vilja og vitund
yfirboðara hans.
Með því að þsgar hefur verið
| ) p !
kvæmdlr en áður. Ér því lagt til,
að framlag til nýrra vega hækki
um 1 millj. 965 þús. kr. og að því
verði skipt á þann hátt, sem
greinir í breytingartillögunni.
Með tilvísun til þess, að kostn-
aður við vegaviðhaldið hafði orð-
ið rúmar 20 millj. kr. á s.l. árj
og mundi á þessu ári verða all-
miklu hærri, lagði nefndin
áherzlu á, að athugað yrði gaum-
gæfilega, hvort ekki væri unnt
sk.paður send.herra 1 Þyzkaland. að taka upp einhverja nýb tni
1 stað aðalræðismanns aður, þyk- ; sambandi við vegaviðhaldið, þar
ir rett að breyta fyrirsognum a sem hér er orðið um stórar fjáj>
þessum liðum. Hins
ekki gerðar tillögur
framlög til þjónustunnar, þótt
þessi breyting hafi orðið á starf-
inu, og er þess ekki talin þörf.
Tollstjóraembættið í Reykjavík
hefur greitt á s.l. ári um 175 þús.
kr. í aukavinnu, tollgæzlan um
170 þús. kr., ríkisskattanefndin
rúmiega 8 þús., skattstofan í
vegar eru fúlgur að ræða, sem fara árlega
um hærn hækkandi. Er sýnilegt, að með
óbreyttum aðferðum nægir engan
veginn sú upphæð til vegavið-
halds á næsta ári, sem tekin hefur
verið inn á frv. Lagt er til, að
þessi upphæð verði hækkuð um
2.6 millj. kr.
Þá upplýsti vegamálastjóri,
hvaða brúaframkvæmdir hefðu
átt sér stað á þessu ári, og gerði
tillögur um nýsmíði brúa á næsta
ári. Með því að mjög er nauðsyn-
I legt» að ekki sé dregið úr þessum
Reykjavík um 233 þús. auk rúm-^framkvæmdum, er lagt til, að
lega 561 þús. kr. fyrir tíma- og framlag til brúa verði hækkað
lausavinnu, skattstofan á Akur- ‘ um 965 þús. kr. frá því, sem áætl-
eyri rúmlega 14 þús. og skattstof- j að er á frv., og því sk’ipt á þann
an í yestmannaeyj um rúmlega 18 hátt, sem lagt er til í brtt. Auk
þús. í þessum stofnunum hafa því þessarar fjárhæðar er búizt við,
verið greiddar alls í aukavinnu á að um 1.8 millj. kr. verði hand-
árinu tæpar 620 þús. kr. auk j bærar i brúasjóði til
þeirra 561 þús. kr., sem greitt er kvæmda á næsta ári.
fyrir tíma- og lausavinnu. Er hér
um svo háar upphæðir að ræða,
að full ástæða er til að vekja á
því athygli, enda er sýnilegt, að
margar af þessum greiðslum eru
1 beinlínis launahækkanir til við-
.komandi manna. Er þess vænzt,
að þessi atriði verið mjög athuguð
og reynt að færa reksturinn í
hagkvæmara horf.
Allverulegar hækkanir hafa
orðið á rekstri sendiráðanna. Staf
ar þetta af vaxandi dýrtíð í við-
komandi löndum. Með tilvísun til
þess ástands, sem nú ríkir al-
mennt í viðskiptamálum, fjár-
hagsmálum og öryggismálum,
þykir ekki rétt, að dregið sé úr
utanríkisþjónustunni. Vill meiri
hl. nefndarinnar því ekki leggja
til, að framlög til þessara mála
verði lækkuð frá því, sem ákveð-
ið er í frv.
Fyrir nefndinni lá erindi um
framlag vegna kostnaðar við fiski
málaráðunaut við sendiráðið í
London, að upphæð 54.700 kr.
Hafði Félag ísl. botnvörpuskipa-
eigenda greitt þennan kostnað að framkvæmdir. Upplýsti hann, að
fram-
Rlkisskip.
Vegir og brýr,
Nefndin ræddi að venju við
vegamálastjóra um vega- og brúa
undanförnu, en taldi nú, að störf
þessa manns væru orðin þess
eðlis, að ríkissjóður ætti að bera
kostnaðinn. Með tilvísun til þess,
að telja má öruggt, að þessi full-
trúi sé nauðsynlegur og alveg sér-
staklega vegna þeirrar deilu, sem
upp hefur risið í Englandi út af
alls hefðu verið teknir 970 km af
nýjum vegum á þessu ári upp í
þjóðvegakerfið. Margir af þessum
vegum hefðu áður verið í sýslu-
vegatölu og væri því nauðsynlegt
að leggja eitthvert fé til þeirra,
svo að viðkomandi héruð yrðu þó
ekki lakara sett með vegafram-
F Sími.
T Nefndin ræddi einnig við póst-
■og símamálastjórnina um rekst-
trr landssímans. Samkvæmt
rekstrarreikningi urðu tekjui
landssímans á síðastliðnu ári alls
25 millj. kr.,. en gjöldin tæpar 32
milljónir. Rekstrarhagnaðui
xeyndist því vera um 3.4 millj.
lcr. Hefur fé þessu öllu og auk
lj>ess 1.8 millj. kr. verið varið til
íjárfestingar, enda er símanum
mjög mikil nauðsyn á því að auka
símakerfið. Einkum mundi það
fcæta mjög hag rekstrarins, ef
liægt væri aðfjölga símum i bæj-
nnum. en þar hefur engan veg-
inn verið unnt að fullnægja eftir-
.epurnínni — frékar en annars
sktaðar — til mikils tjóns fyrir af-
3tomu símans.
Meiri hl. n. gerír er.gar tillögur
■til breytinga á eignabreytinga-
■ ■ Siðum-grernarrnnar.- - - - - - •“■ -,
Fjáryeitispaefsii telur lifla fy rir
"hyggja í fjársSjórn Útwpsms
Afnotagjöldin hækka í 209 kr.
EINS og getið er um á öðrum stað í fjárlagafrásögn hér í
blaðinu, munu aínotagjöld Ríkisútvarpsins hækka innan
skamms tíma úr 125 kr. í 200 kr. á ári. Frá er skýrt í áliti
fjárveitinganefndar, að samkv. f járhagsáætlun útvarpsstjóra
fyrir árið 1953, er gert ráð fyrir 1 miilj. og 200 þús. króna
rekstrarhalla á stofr.uninni, ef gjöldin yrðu óbreytt. Þykir
því hækkun gjaldanna óhjákvæmileg. En fleira merkilegt
er að finna í nefndarálitinu. — Kemur þar m. a. fram gagn-
rýni á fjármálastjórn Ríkisútvarpsins. Þar stendur orðrétt:
2.6 MILLJ. GREIÐSLUIIALLI j arinnar vænta þess, að þessi atriði
Lögð hefur verið fram aætlun verði tekin til athugunar, er nýr
yfir sjóðgreiðslur á tímabili frá forstjóri kemur að stofnuninni í
1. sept. 1952 til 1. apnl 1953. mið-
að við óbreytt afnotagjöld. Er þar
gert ráð fyrir 2.6 millj. kr.
greiðsluhalla. Hefði því verið full
ástæða til að endurskoða gjalda-
bálkinn á ný, áður en hækkun á
afnotagjöldum var latin fara
fram. Benti nefndin útvarpsstjóra
á þessi atriði. Með því að ákveðið
væri, að hann léti af störfum
snemma á næsta ári, kvaðst hann
ekki mundu beita sér fyrir nein-
um breytingum á rekstri frá því,
sem verið hefur, þann stutta tíma
sem ha«n ætti.eftir að starfa við
stofnur»:na, -Vjll-jíifciri ÍUl. nefnd-
byrjun næsta árs, þar sem líta
verður svo á, að unnt sé að koma
þessum atriðum fyrir á hagkvæm
ari hátt en verið hefur.
STJÓRNIN TVÍSKIFT
Núverandi stjórnarfyrirkomu-
lag á stofnuninni virðist vera
þannig, að ábyrgðinni er skipt á
milli tveggja aðila, útvarpsstjóra
og útvarpsráðs. Sýnist þetta fyr-
irkomulag veíkja mjög möguleik-
ana fyrir heilsteyptri, öruggri
stjórn á fyrirtækinu, þar sem
saman færi hagur stofnunarinn-
■ai-. og .notenda. fEeluc .melri bl
nefndarinnar, að athuga beri,
hvort ekki sé unnt að sameina
þetta betur en nú er gert.
MEIRI HAGSYNI ÆSKILEG
Má t. d. bénda á, að dagskrár-
kostnaðurinn hefur á s. 1. ári orð-
ið um 1.2 millj. kr., en yfir þeim
útgjöldum ræður útvarpsstjóri
ekki, heldur útvarpsráð Af þessu
fé hefur verið varið 200 þús. kr.
til Þjóðleikhússins og 462 þús. kr.
til Sinfóniuhljómsveitarinnar, en
í þeirri upphæð eru innifalin laun
fastra hljómleikara, sem nema
um 326 þús. kr. Þykir ástæða til
að ætla, að einn aðili, sem bæri
fulla ábvrgð á öllum rekstrinum,
gæti komið þessu fyrir með meiri
hagsýni fyrir stofnunina. Er þess
vænzt, að þetta verði tekið til
gaumgæfilegrar athugunar.
Af framkvæmdasjóði stofn-
unarinnar eru nú í útlánum
3.6 millj. kr. Mest af þessu fé
er bundið í byggingarlánum
með miklu lægri vöxtum en
nú verður að greiða fyrir fé
til rekstursins.
Sýnist svo sem hér hafi ekki
verið viðhöfð nægileg fyrir-
hyggja i sambandi víð fjármál
Nefndin ræddi við forstjóra
Skipaútgerðar ríkisins um rekst-
ur strandferðaskipanna. Upplýst
er, að á strandferðaskipunum, að
undanskildu olíuskipinu Þyrli,
hefur orðið á s.l. ári 5.8 millj. kr.
rekstrarhalli, en rekstrarhagnað-
ur á Þyrli um 1.1 millj. Búizt er
við, að reksturinn á þessu ári
verði eitthvað óhagstæðari, eink-
um á Þyrli. Upplýst var einnig,
að nokkur halli hefði orðið á
þessu ári á Heklu í Skotlands-
ferðum og ferðum til Norður-
landa, en hins vegar nokkur hag-
ur af Spánarferð skipsins, svo að
vænta má, að millilandasigling-
arnar samanlagt skili nokkrum
arði.
Fornminlar.
Nefndin ræddi við fornminja-
vörð um viðhald gamalla bygg-
inga. Taldi hann óhjákvæmilegt
að hækka framlag til viðhalds, ef
forða ætti frekari skemmdum á
sumum þeirra. Hann taldi einnig
mjög mikilsvert, ef unnt væri að
hækka framlag til örnefnasöfn-
unar, svo að hægt væri að bjarga
örnefnum frá gleymsku og
tryggja áfram til þessara starfa
mjög hæfan mann, sem við þetta
hefur fengizt. Leggur meiri hl. n.
til, að framlag til viðhalds gam-
alla bygginga verði hækkað um
20 þús. kr. og framlag til örnefna
söfnunar um 10 þús. kr.
Önnur umræða fjár-
laga hefst í dag
ÖNNUR umræða um f járlögin
hefst í Sameinuðu þingi kl.
13,30 í dag. Verður henni vænt
anlega lokið í nótt eða á morg-
un.
’’1
Hlutu verðlaun
ísamkeppninni
NEW YORK, 26. nóv. — Lokið
er nú samkeppni um gerð frí-
merkja er S. Þ. hyggjast gefa
út. Fyrstu vérðlaun hlutu lista-
menn frá Hollandi, ísrael og
Nýja Sjálandi en önnur verð-
laun, hlaut Norðmaður.
stofnunarinnar.... 1..........~ NTB-Reuter. •