Morgunblaðið - 28.02.1940, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIS
Miðvikudagur 28. febr. ISMbt;
Fjárlagaræðan
þessi fjárframlög. Um fyrirhleðsluna á
vatnasvæði Þverár, er aðeins það að
segja, að jeg hugði að orða mætti það,
að fresta þeirri framkvæmd aðeins um
eitt ár. Og sama er að segja um vega-
gerðina á Krísuvíkurleiðinni, sem lagt
er til að frestað verði framkvæmd á á
árinu 1941, og virðist sú vegagerð enn
eiga svo langt í land hvort eð er, að
það geti ekki skift nein aðalmáli, þótt
henni væri frestað í eitt ár.
Ýmsax breytingar.
A f öðrum breytingum, sem
gerðar eru í frumvarpinu,
er rjett aðeins að geta þess, að
styrkir til skálda og listamanna
hafa verið teknir aftur upp í 15.
gr. með nokkrum breytingum
frá því, sem áður var, og einnig
frá því, sem mentamálaráð hef-
ir ákveðið. Mjer virtist svo lítt
úr því skorið á síðasta þingi,
hvort þingið vildi fella þessa
styrki úr fjárlögunum eða ekki,
þar sem niðurfellingin var sam-
FRAMH. AF FJÓRÐU SÍÐU. kr. niður í 50 þús. kr., að gjöld skv.
_ ,, . ' , . . 1 jarðræktarlögunum verði lækkuð um
, LækkanU' 4 SlSasta Þ“gl; 380 þús. eða niður í 225 þús. kr„ að
| ’g skal nú minna á það, að á framlög til byggingar- og landnáms-
síðasta þingi var gerð veruieg sjóðs og byggingarstyrkja verði lækk-
lækkun á framlögum til ýmsra uð um 100 þús. eða niður í 150 þús.
framkvæmda. Framlag til Fiski- (2x75 þús.), framlag til jarðakaupa-
málasjóðs var lækkað um 350 þús sJÓðs um 65 þús. og framlag vegna
og fjárveiting til landhelgisgæslu mælii' °S garnaveiki um 190 þús. —
um 100 þús. Fjárveitingar til sam- Þetta eru samtals 840 Þúsund krónur,
gangna á sjó voru lækkaðar um Z?*'™ Þ/,VÍð’ að níunda hundr
nnn u' •* í u®1® telust fylt með tillögunni um
270 þus., greiðsla til Fiskiveiða- .. , ... , -
, . ' ' niðurfellmgu a fjarveitmgunm til fyr
sjóðs var lækkuð um 30 þus., fram irhleðslu á vatnasvæði Þverár og Mark
lag til verkfærakaupsjóðs var arfijóts. Nú skal jeg geta þess, að um
hækkað um 35 þús., til bygg- a!t þetta var rætt á síðasta þingi, nema
ingar og landnámssjóðs um e. t. v. lækkunina á fjárframlögum
75 þús., en hinsvegar hækkað vegna sauðfjárpestanna. Það var rætt
framlag til jarðakaupasjóðs um um þessu möguleika í fullri alvöru og
45 þús. kr. og tekin upp fjárveit- með bað fyrir augum að e. t. v. yrði
ing til vaxtagreiðslu af jarðrækt-!ekki hjá bvi komist að hní%a að Þeim-
arbrjefum 26.500 kr. og fjárveit- * °g það var fullkomle^a »tekið 1 mál“
, , , , ^ i n enSu siður af fulltrúum sveitanna en
mg tu skogræktar hækkuo um 18 öðrum
þús. í frumvarpinu fyrir árið 1941 j° p7þótti hinsvegar ekki tiltækilegt
er gert ráð fyrir að fella niður að lækka nýbýla og jarðabótstyrkinn
þœr 100 þus. kr„ sem haldið var yegna þess að búið væri að vinna svo
"eftir af framlaginu til Fiskimála- mikið að þessum framkvæmdum í þykt með aðeins 22 atkv. gegn
sjóðs og er raunar ekki gert ráð trausti þess að styrkir yrðu veittir á 21, að rjett væri að iáta það
fyrir að til greiðslu á því komi á yfirstandandi ári, og því yrði ekki kom- koma aftur undir atkvæði, en
yfirstandandi ári. í því frumvarpi (ist hjá að inna Þa af hendi. Hitt kom' um það læt jeg að öðru leyti
i rauninni öllum saman um að allar!
slíkar framkvæmdir hlytu að falla nið-
ur að mestu leyti á næstunni, sakir
dýrleika og vöntunar á þeim efnivör-
um, sem til þeirra þyrfti, svo sem bygg
ingarefni og áburði. Og í brjefi til umtal8efni að þessu sinni, þar er
lækka fjárveitingu til byggingu f jármálaráðuneytisins nú fyrir skemstu um að ræða ýmsar smærri breyt-
verkamannabústaða um 130 þús. íætur búnaðarmálastjóri þá skoðun í ingar á gjaldaáætluninni, eftir
kr„ að lækka fjárveitingu til; ljósi, að allar jarðræktarframkvæmdir því sem rök hafa þott vera til
hafnagerða um 58 þús„ til j aðrar en framræsla, hljóti að falla að | að gera. En yfirleitt verð jeg að
bryggjugerða og lendingabóta um mestu ^yt1 niður um sinn. Og þettaj játa það, að gjöldin eru svo lágt
54 þús„ og að fella niður fjár-1sklldlst mJer að myndi eiga jafnt við áætluð, að gæta verður ítrustu
veitingu til undirbúnings friðun- j um nýbýli og samvinnubygðir eins og
ar Faxaflóa 40 þús. og f járveit-!Um, jarðrftarframkvæmdir. samkv'
,-i i iii - - tit *- * jarðræktarlögunum. En hinsvegar er
mgu til fiskifulltrua i Miðjarðar- . , ,
. j mjer kunnugt um, að yfirleitt allir,
hafslöndum 10 þus. Þanmg hafa | sem skyn bera & þegsi mál> eru sömu
ýmist verið samþyktar eða ráð-' skoðunar og búnaðarmálastjóri um
gerðar lækkanir á fjárveitingum þetta. Nú getur að vísu verið, að eitt-
til þarfa sjávarútvegs og sjávar- hvað hafi verið unnið að því, að koma
síðumanna, er nema að minsta j upp nýbýlum i trausti til styrkja í
köáti alt að miljón króna og þar ! framtíðinni, en til þeirra hluta eiga þá
af er um helmingurinn ákveðinn í llka að vera handbær 175 þúsund kr.
fjárlögum yfirstandandi árs, en j á bessu °s næsta ári- En sje um meiri
skuldastofnanir að ræða vegna slíkra
fiamkvæmda, þá virðist hugsanlegt, að
þær skuldir gætu fengið að standa á-
fram í eitt ár, þar sem þær nú kunna
að vera niðúr komnar.
Um jarðabótastyrkinn ætti þessu
Ejnar Munksgaard
er einnig gert ráð fyrir, að feld j
verði niður f járveiting til að:
hypgja nýja vita, en til þess eru!
áætlaðar á yfirstandandi ári 65 í
þús. Enn er gert ráð fyrir að
skeika að sköpuðu.
Aðrar smávægilegar breyting-
ar, sem í frumvarpinu felast, sje
jeg ekki ástæðu til að gera að
um hinn helminginn eru gerðar
tillögur í fjárlagafrumvarpi 1941.
Hinsvegar hafa til þessa sama og
ekkert eða alls ekkert verið lækk
aðar fjárveitingar tik landbúnað-
arframkvæmda. Og það er fyrst hinsvegar ekki að vera til að dreifa,
nú í þessu frumvarpi, sem tillög-
ur eru gerðar í þá átt svo að
nokkru nemi.
Framlög til landbúnaðar.
að hefir verið gert mikið veður
út úr því, að jeg hafi í þessu
frumvarpi gert tillögur um að fram-
lög til landbúnaðarframkvæmda yrðu
lækkaðar um alt að 900 þús. kr. Þessar
tillögur hefi jeg gert, það er rjett.
því varla kemur til mála, að unnið hafi
verið fyrir meiri styrkjum en fjár-
\eiting yfirstandandi árs hrekkur fyrir.
Styrkir til framræslu hafa hinsvegar
verið svo litlir til þessa, að þó að þeir
fimmfölduðust þá nægir ráðgerð fjár-
veiting til að standa straum af þeim.
Um byggingarstyrkina virðist mjer
að mjög svipuðu máli muni að gegna.
Um byggingar og landnámssjóð skal
jeg geta þess að á síðasta þingi var
En jeg tók það strax fram, þegar jeg komin fram tillaga h f jarveitinganefnd
lagði frv. fram á ráðherrafundinum, j um að lækka framlagið til hans eins
að þær tillögur bæri fyrst og fremst og farið er fram á í frumvarpinu. En
að skoða sem ábendinu um þá mögu- ! yfirleitt verður að gera ráð fyrir því,
leika, sem jeg sæi til þess að lækka j aö allar byggingarframkvæmdir falli
útgjaldabálk fjárlagannasvoað nokkru að mestu niður í nánustu framtíð, sak-
verulegu næmi og von gæti verið um ir efnisskorts og dýrtíðar. Um framlag-
að fjárlögin yrðu afgreidd greiðslu- ! ið til jarðakaupasjóðs er þess að geta
hallalaus eða því sem næst. Úr hinu | að hækkun þess á f járlögum yfirstand-
hefir verið minna og raunar alls ekk- j andi árs var gerð alveg af sjerstökum
ert gert að 1 frv. eru einnig tillögur ástæðum, og ekki tilgangurinn að hún
um að lækka framlög í þágu annara at- hjeldist áfram. Þá hafði mjer skilist, að
vinnuvega, eða sem þá menn snerta, er gert væri ráð fyrir því, að kostnaður
aðra atvinnuvegi stunda, um alt að 500 vegna mæðiveikinnar mundi geta
þús. kr. í ofanálag á álíka lækkanir á lækkað á næsta ári. Og samkvæmt upp-
þeim framlögum sem samþyktar voru lýsingum, sem jeg hefi fengið, er alt í
á síðasta þingi. Um þá hlið málsins óvissu um það, hvað hægt verði að
hefir verið svo vandlega þagað, sem gera til varna gegn garnaveikinni, sök-
frekast var unt. j um vöntunar á bólusetningarlyfi því,
Jeg hefi lagt til, eða bent á þá mögu sem varnirnar byggjast aðallega á.
leika, að lækka f járveitinguna til ný- j Hinsvegar er það að sjálfsögðu til
býla og samvinnubygða um 105 þús. athugunar, hvað fært þykir að lækka
varúðar, ef sú áætlun á að geta
staðist, og gefur hún þannig fult
tækifæri til þess að reynt verði
á það, hversu vel megi takast að
lækka starfrækslu útgjöldin í
framkvæmdinni.
Jeg skal svo að lokum að-
eins taka það fram, að samkv.
frumvarpinu eru rekstmrút-
gjöldin áætluð kr. 16.952,653,00
en tekjur kr. 17,778,173,00, og
rekstrarafgangur því krónur
825,520,00, en greiðsluhalli
verður þó kr. 169,953,00. Til-
svarandi tölur í f járlögum yfir-
standandi árs eru: Rekstrarút-
gjöld kr. 17,857,448,00, tekjur
kr. 18.594,830,00, rekstraraf-
gang^ur kr. 737,382,00, en
greiðsluhalli 572.599,00. —
Rekstrarútgjöldin hafa þann:g
verið lækkuð um 900 þús. kr.,
þrátt fyrir það, að gert er ráð
fyrir nýjum útgjaldalið, að upp-
hæð 500 þúsund krónur.
STRÍÐIÐ í FINNLANDI.
FRAMH. AF FUCTU HÖJU.
leggur stund á læknisfræði. Heim-
ilíslífið er í föstum skorðum hvers
daglega, óbrotið, yfirlætislaust og
reglubundið. En þar er höfðing-
lega fagnað gest.um, þegar eitt-
hvað er um að vera, enda þarf
húsbóndinn starfsemi sinnar vegna
oft að taka við stórmenni af ýmsu
tagi og úr ýmsum löndum. Jeg
hefi sjálfur átt því láni að fagna
að eiga þar athvarf um mörg ár,
kynnast heimilinu jafnt á sýknum
dögum og við hátíðleg tækifæri,
verða jafngóður vinur frú Yelvu
og dætranna sem Ejnars bónda,
og á þaðan ótal góðra endur-
minninga.
★
Ejnar Munksgaard hefir, svo
sem vænta mátti, hlotið
margs konar sóma, viðurkenningu
og heiðursmerki úr ýmsum áttum,
og yrði of langt að telja það hjer
alt upp. En óhætt er að segja, að
honum muni sjálfum ekki hafa
þótt vænna um' neitt af því tagi
en þegar heimspekideild Háskóla
íslands kjöri hann heiðursdoktor,
dr. phil. honoris causa, á 25 ára
afmæli Háskólans 1936. Eru þeir
Bonnier í Stokkhólmi og Munks-
gaard einu forlagsbóksalar á Norð
urlöndum, sem slíka nafnbót hafa
hlotið. Það kom gjörla fram í
blaðaummælum ýmissa merkra
norrænna fræðimanna, að þeim
þótti Munksgaard hafa verið veitt-
ur þessi frami mjög að verðleik-
um. Nokkuru síðar á sama ári
settu Danir hann á bekk með bestu
fræðimönum sínum, er hann var
skipaður í stjórnarnefnd Árna
Magnússonar stofnunarinnar, og á
hann sæti í framkvæmdaráði
þeirrar nefndar.
Yinir dr. Ejnars Munksgaards
hjer í Reykjavík hafa sent hon-
um að gjöf á fimtugsafmælinu
brjefapressu, og stendur á henni
nákvæmt líkan úr silfri af hinu
nýja húsi Háskóla íslands. Hefir
Leifur Kaldal smíðað gripinn, og
ljet reyndur gullsmiður, er skoð-
aði hann, svo um mælt, að hann
hygði, að aldrei hefði verið unnin
vandasamari silfursmíð hjer á
landi. Þetta var lítil gjöf, en henni
fylgdu góðar óskir og þakkir
margra manna, bæði vina og kunn-
ingja afmælisbarnsins og ýmissa
annara, sem með hluttöku sinni
vildu votta dr. Munksgaard virð-
ingu sína fyrir störf hans.
★
T eg hefði kosið, að hamingju-
^ óskir þær, sem berast dr.
Ejnar Munksgaard á þessum merk-
isdegi æfi hans, hefðu getað borið
svip öruggari vona um bjarta
íramtíð. Við getum árnað honum
alls hins besta sjálfum honum til
handa og skylduliði hans, heilsu
og langlífis og nýrra afreka. En
— það er dimt í lofti yfir Norð-
urlöndum, Garmur geyr fyrir
Gnípahelli, og enginn einstakling-
samt ekki öllu glatað meðan
ing þeirra lifir. Þeir menn,
Stuðlað hafa að því að auka og
varðveita menningarleg verðmwtí,
hafa gert sitt til þess að bú» í
hendur framtíðinni, hvað seua »
dynur. Einhvern tíma slokkn*r
Surtarlogi og ljettir Fimbulr*tr\
nýjar kynslóðir rísa upp til nýrrm
starfa, og þær taka þar við,
áður var frá horfið:
Þar munu eftir
undrsamligar
gullnar töflur
í grasi finnask,
þærs í árdaga
áttar höfðu.
Sigurður Nordhú.
Frakkar
óttast nýja
fríðarsókn
Þjóðverja
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gm,.
Frakkar sjá hylla undir nýja
„friðarsókn' ‘ af hálfu Þjóð-
verja, að því er segir í fregm £r#
París í kvöld.
Er vakin athygli á því, að 'fm-
jslegt í áróðri Þjóðverja síðiwrirti
dagana bendi til, að slík «ókn
\sje í aðsigi. Einkum er vitn»f í
áróðursútvarp á frönsku ®rá
Þýskalandi, þar sem rætt var m»
samtal Sumner Wells og Matwo
?inis í Rómaborg í gær. í útvarp-
ýnu var sagt, að Mussolini hefði
heitið Sumner Wells að styðj*
friðarviðleitni hans. Síðan var því
bætt við, að Hitler væri líka tá»
til að styðja þessa viðleitni, en
Daladier og Chamberlain væru &
móti því að friður væri samiua.
Frakkar vitna einnig til wm-
mælanna í tilkynningu norrænu
utanríkismálaráðherranna á sunnu
daginn, þar sem vikið er að því,
áð ef friður verður ekki bráðutn
saminn, þá muni hatrið og grimd-
in í heiminum aukast. Telja
Frakkar, að ummæli þessi eigi
rót sína að rekja^ til áhrifa frá
Þjóðverjum.
í þriðja lagi benda Frakkar k,
að Þjóðverjar eru farnir að skrifa
vinsamlega um Bandaríkin.
f Frakklandi ríkir sú skoðun, að
ekki komi til greina að saminn
verði friður við Þýskaland, á með
an nazistar eru þar við völd.
Ástralí\iför
M íiríu Markan
FRAMH. AF ANNARI SÍÐU
vikið að bardögunum í Norður-
Finnlandi í gær. Segir í til-
kynningunni að Rússar hafi haf-
ið þarna sókn og að Finnar
hafi haldið undan til vígstöðva
hjá Nolsie, sem búið var að
undirbúa fyrirfram.
Það var tilkynt í Helsingfors' ur getur notið sín, ef land hans og
í dag, að frá því að stríðið hófst þjóð er í voða. Því óskum við
hefðu verið skotnar niður 500 , framar öllu, að þessi háski sneiði hennar til Ástralíu. Kemur það
rússneskar flugvjelar. Jhjá hinum norrænu frændþjóðum ^ fram í greinunum, að söngkon-
Flugvjelar beggja aðila hafa vorum og ef hann skellur yfir og an muni vera ráðin til þessarar
I
norskum blöðum birtas#
greinar um íslensku söng-
konuna Maríu Markan og för
haft sig mikið í frammi bæði i
gær og í dag. Finnar haf meðal
þar sem hann er skollinn yfir, farar með mjög glæsilegum
(verði hann ekki nema jel eitt. En kjörum því að hún eigi að hafa
annars gert árás á vopnabúr fari svo sem verst má fara, legg-1 100 krónur á viku auk ókeypis
rauða hersins, langt að baki víg- ist hrammur ofureflis og ofbeldis i ferðakostnaðar fyrir sjálfa sig
stöðvunum. 1 yfir þessar ágætu þjóðir, þá er og ritara sinn. (FÚ).