Tíminn - 20.08.1957, Blaðsíða 6

6
T í MI N N, þriðjiidaginn 20. ágúsí 1957.
Útgefandl: Framsóknarflokkurlnn.
Eitatjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarinam (áb)
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304,
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsi ngasím n 19523, afgreiðslusími 12323
Prentsmiðjan EDDA hf.
Spamaður í ríkisútgjöldum
ÞAÐ VAKTI nýlega um-
tal og abhygli víða um heim,
að fjármálaráðherra Frakka
knúði fram allverulegar
spama'ðartillögur í sam-
bandí við undirbúning næstu
fjárlaga. Þrátt fyrir þennan
spamáð verður samt rúm-
lega 800 millj. franka halli á
fjárlögunum eða svipaður og
•hann er áætlaður í ár. Ef
spamaöartillögur ráðherrans
höfðu ekki náð fram að
ganga, myndi tekjuhallinn
hinsvegar hafa orðið milli
1400—1500 milljarða franka.
MátS tillögunum var þannig
aðeins komið í veg fyrir auk-
in itekjuhaHa.
A'ðallega voru þessar til-
lögur fólgnar í því, að draga
úr niöurgreiðslum á vöru-
verði og almannatrygging-
um. Einnig voru framlög til
hersins nokkuð lækkuð, þar
sem gert er ráð fyrir stytt-
ingu herskyldunnar.
ÞESSI ATBURÐUR í
Frakklandi hefur orðið til
þess í mörgum löndum að
hafist hafa umræður um
það, hvort mögulegt sé að
lækka ríkisútgjöldin, sem
þykja víðast orðin ískyggi-
lega há. Eðlilegt er að slík
ar umræður eigi sér einnig
stað hér á landi.
Ríkisútgjöldunum hér eins
og annarsstaðar má skipta í
tvo aðalflokka. Annar flokk
urinn er beinn embættis-
kostnaður, sem hlýzt af ýmis
konar þjónustu, er ríkið veit-
ir (skólar, spítalar, löggæzla
o.s.frv.), en hinn flokkurinn
eru framlög til verklegra
framkvæmda, trygginga,
niðurborgana á vöruverði
o.s.frv. Þessi síðari útgjalda-
flokkur hefur aukizt mjög í
fiestum löndum eftir styrj-
öldina. Hér er yfirleitt að
ræða um útgjöld, sem stuðla
að ýmsum jöfnuði í þjóðfélag
inu og bættri aðstöðu þess
fólks, sem hefur lökustu af-
komuna.
Um báða þessa útgjalda-
flokka gildir það, að þeir
eru að mestu leyti ákveðnir
með sérstökum lögum. í sér-
st(»ium lögum eru ákvæði
um tiltekna þjónustu eða
framlög, sem ríkinu er skylt
að inna af hendi. Þessi lög
binda mjög hendur fjármála
ráðherra við samningu fjár-
laga. Hann verður að áætla
útgjöldin í samræmi við þau.
Sparnaðartillögur franska
fjármálaráðherrans snerta
að mestu leyti síðari út-
gjaidáflokkinn, þar sem þær
draga úr framlögum til al-
mannatrygginga og niður-
borgana á vöruverði.
ÞAÐ ER AÐ sjálfsögðu
æskilegt, að útgjöld ríkisins
séu lækkuð, án þess að
skerða þau framlög, sena.
renna til kjarabóta þeirra
lakast settu, og án þess að
draga úr nauðsynlegri þjón-
ustu. Þetta þyrfti þá að ger-
ast'með fækkun embætta og
endurbættri starfrækslu,
Inn & þessa braut hefur
franski fjármálaráðherrann
ekki treyst sér að fara, svo
að neinu næmi.
Aðstaðan er líka sú, að fjár
málaráðherrann hefur yfir-
leitt mjög bundnar hendur
að þessu leyti. Starfsmanna
haldið heyrir yfirleitt undir
önnur ráðuneyti, er að réttu
lagi mætti kalla útgjalda-
ráðuneyti. Þau ráða starfs-
mannaihalc’|nu v)ð þær
stofnanir, er undir þau
heyra.
Glöggt dœmi uvi þetta er
það, að hér á landi hefur
núvkrandf. fjármálairáð-
herra jafnan hvatt þessi
ráðuneytt til að halda út-
gjöldum i skefjum og öenda
á leiðir til sparnaðar. Með-
an Sjálfstœðismenn sátu í
stjórn, voru það viðbrögð
þeirra, að ekki var bent á
neinar leiðir til sparnaðar,
heldlur krafizt stórfelldra
nýrra útgjalda, og fjármála
ráðherra kennt um, ef þau
náðu ekki fram að ganga.
Ekki sízt átti þetta sér
stað á sviði dóms- og
menntamála. Það er þvi
hámark hrœsni og ódreng-
skapar, þegar núv. aðalrit
stjóri Mbl. og fyrrv. dóms
og menntamálaráðherra
ræðst nú á fjármálaráð-
herra fyrir vöntun á sparn
aðarvilja!
ÞAÐ ER VÍST, að núv.
fjáirmállxrláðfoerra hefuir
mjög reynt að sporna gegn
hækkun rlkisútgjalda. Vald
hans hefur hinsvegar verið
mjög takmarkaíð. Þingið
hefur sett ný og ný lög, sem
haft hafa stóraukin útgjöld
í för með sér og hefur oftast
verið samkeppni um það
mlilU þingflokkanna að
ganga sem lengst í þeim efn
um, en hirða minna um á-
lögur, er kæmu í kjölfarið.
í annan stað hafa svo þeir
ráöherrar, sem réðu yfir út-
gjaldaráðuneytunum, haft
sparnaðaróskir fjármálaráð-
herra að litlu. Þrátt fyrir
þetta, hefur fjármálaráð-
herra þó híndrað margar
hækkanir, sem ella hefðu
gengið fram.
Nú er vissulega svo komið,
að öllu lengra má ekki ganga
í hækkun rlkisútgjalda. Tví-
þætt verkefni hlýtur að bíða
framundan. Annað er það,
að endurskoða þau lög, sem
hafa útgjöld í för með sér og
athuga möguleika þess að
færa þar saman seglin. Hitt
er það, að hafin verði athug
un á því, hvernig hægt sé að
draga úr hinum beina rekst-
urshaldi rlkisins, t.d. með
samfærslu stofnana og fækk
un embætta. Hvorugt af
þessu verður gert í einni
svipan, þvl að hér mun þurfa
til athugun valdra og óháðra
manna. En strax verður þó
aö byrja á því að auka við-
námið í útgjaldaráðuneytun
um, svo að þar haldi ekki
áfram sama öfugstreymið og
meðan ráðherrar Sjálfstæð-
isflokksins fóru þar með
völd.
ERLENl YFIRLI7
Athafnasamur fjármálaráðherra
Gaillard reynir atS lækna íjárhag Frakka meS sparna'Öi og gengislækkun
SEINUSTU VIKURNAR hefir njT
maður vakið sérstaka atíhygli á
sviði franskra stjórnmála. Það er
Felix Gaillard fjármálaráðherra,
sem er yngsti fjónmálaráðherrann,
er Frakkland hefir haft é þessari
öld. Ástæðan er sú, að Gaillard
hefir gengið skörulegar fram í því
en flestir fyrirrennarar hans að
stöðva öfugþróun þá, sem átt hef-
ir sér stað í fjármálum Frakka
undanfarin ér.
Fyrsta verkefni Gaillardis var að
ganga frá undirbtimngi nýrra fjár-
laga. Seinustu fjárlög höfðu verið
afgreidd með nær 900 milljarða
franka tekjuhalla. Síðan hefir á-
standið versnað svo, að tekjuhall-
inn ó nýju fjárlögunum hefði orð-
ið 1500 milljarðar franka, ef ekk-
ert hefði verið að gert. Gailiard
tók sér því fyrir hendur að gera
tillögur um sparnað, sem hefðu
það í för með sér, að tekjuhallinn
á nasstu íjárlögum yrði aðeins
lægri en ó þessu fjárlagaári eða
rúmir 800 milljarðar franka. Þetta
mætti harðri mótspyrnu þeirra ráð
herra, sem fóru með þau ráðu-
neyti, som sparnaðurinn bitnaði
á, en þeir létu þó undan síga,
þegar Gaillard hótaði að 6egja af
sér ella. Tregastur var trygginga-
málaráðherrann. Hann lét sig ekki
fyrr en flokksformaður hans, Mol-
let, fyrrv. forsætisráðherra, hafði
lýst sluðningi við tillögur Gaill-
ard.
ÞAÐ VERÐUR ekki sagt um sparn
aðartillögur Gaillards, að þær séu
eirthver töfraráð. Þær felast t. d.
ekki nema að litlu leyti að því að
draga úr beinum rekstrarútgjöld-
um með fækkun embætta, afnámi
bitlinga o. s.frv. Aðalsparnaður-
inn er fólginn i því að draga úr
niðurgreiðslum á vöruverði, aðal-
lega á landbúnaðarvörum, og að
draga úr vissum tryggingum. Þá
eru nobkuð Iækkuð útgjöld til
hersins, þar sem gert er m. a. ráð
fyrir nokkurri styttingu herskyldu
tímans.
Tillögur Gaillards hafa fyrst og
fremst vakið athygli vegna þess,
hve mikla einbeitni hann hefir
sýnt í því að knýja þær fram. Það
er orðið alllangt síðan, að fransk-
ur fjármálaráðherra hefir þannig
sett hnefann í borðið. Gaillard
hefir þó ekki gengið svo langt að
gera tillögur um tekjuhallalaus
fjárlög, þar sem hallinn á nýju
fjárlögunum er áætlaður um 825
milljarða franka, en ríkisútgjöldin
eru áætluð alls um 5200 milljarð
ar franka.
ANNAÐ vandamál Frakka, sem
var orðið jafnvel enn alvarlegra
en sívaxandi tekjuhalli ríkisins,
var hallinn á verzlunarjöfnuðin-
um. í fyrra varð mikill halli á
verzlunarjöfnuðinum, en í ár hefir
hann þó stóraukist, þar sem inn-,
flutningur varð 28% meiri á fyrra'
helmingi þessa árs en á sama tíma
í fyrra, en útflutningurinn jókst
hinsvegar aðeins um 10%.
Stjórn Rourges-Maunourys, sem!
kom til valda í júní s. L, hugðist
að reyna að breyta þessu með því
að taka upp innflutningshöft. Það
gaf hins vegar ekki góða raun, þar
sem útflutningurinn örfaðist ekki,
Stjóx-nin greip þess vegna til þess
ráðs eftir seinustu mánaðamót að
framkvæma dulbúna gengislækk-
un. Hún lagði 20% nýtt innflutn-
ingsgjald á allar vörur, nema hrá-
efni, og hét 20% uppbótum á all-
ar innflutningsvörur. Jafnframt
var erlendum ferðamönnum heitið
20% uppbót á erlendan gjaldeyri,
er þeir seldu í iandinu.
Víst þykir, að þessi ráðstöfun
verði til að örfa útflutninginn.
Ofsnemmt er hins vegar að spá
því, . hvernig henni reiðir af.
Henni mun fylgja nokkuð aukin
dýrtíð, er einnig mun aukast við
það, að ríkið dregur úr niður-
greiðslum á vöruverði. Þetta gerir
líka Gaillard sér vel ljóst og hef-
Lr hann því lofað ýmsum aðgerð-
uim til að halda vöruverðinu sem
Gaillard ráSherra
mest niðri. Eftir er hins vegar að
sjá, hvort verkalýðsfélögin sætta
sig við þetta, en stærsta verkalýðs
sambandið er undir forustu komrn-
únista.
EINS OG ÁÐUR segir, er Fclix
Gaillard aðeins 37 ára og yngsti
fjármálaráðherra Frakka á þess-
ari öld. Hann er fæddur og uppal-
inn í hinu þekkta Cognac-héraði,
þar sem framleidd eru sum fræg-
ustu vín Frakka. Foreldrar hans
voru velefnaðir og hann gekk því
menntaveginn. Hann var námsmað
ur ágætur og lauk doktorsprófi i
lögum, er hann var 23 ára gamail.
Hann starfaði mikið í mótspyrnu-
hreyfingunni á stríðsárunum. Eink
um hafði hann það með höndum
að sjá um fjárreiður hennar. Eftir
•styrjöldina varð hann náinn sam-
verkamaður Jesan Monnets, sem
talinn er einn snjallasti fjármála-
maður Frakka og hefir öðrum
fremur verið lífið og sálin í efna-
hagssamvinnu Vestur-Evrópu, m.
a. fyrsti forstjóri kola- og stálsam-
steypunnar. Eftir að Monnet gerð-
ist forstjóri áðurnefndra samtaka,
varð Gaillard um skeið samverka-
maður Réne Mayers og Rene Ple-
vens og fólu þeir honum ýms
merkileg verkefni. í fyrra varð
Gaillard svo formaður frönsku
nefndarinnar, er vann að samn-
ingunum um hinn sameiginicga
Evrópumarkað. Hann leyst þ.essi
verk þannig af hendi, að það þót.ti
yfirleitt vel ráðið, er Bourges-Mo-
unoury gerði hann að fjSrmalápáíð-
herra, er hann myndaði stjúrn
sína.
Fyrsta verk Gaillards sem fjár-
málaráðherra var að koma fram
nýrri löggjöf um skattinnhéimtu,
sem hingað til hefir verið i mikln
ólagi í Frakklandi, en frumvörp
um endurbætur á henni höfðu
jafnan dagað uppi. Það þótti spá
góðu, er GaiIIerd tókst að koma
þessari löggjöf fram.
Gaillard hefir verið þingmaður
fyrir radikala flokkinn síðan 1947.
Hann er allgóður ræðumaður, en
er málefnalegri í málflutningi en
Frakka er vandi. í frístundum sín-
um ýmist leikur hann tenni's eða
syndir. Hann er vel efnaður og
bætti enn efni sín á síðaisll. ári,
er hann giftist rífcri ekkju.
Tvísýnt er talið, hvort stjórn sú,
sem Gaiilard er nú fjármálaráð-
herra í, 6itur lengi að völdum.
Hitt er víst, að hinn stutti ferill
hennar, hefir nægt Gaillard til
þess að gera nafn sitt þekkt bæði
innanlands og utan. Við hann hafa
þegar verið tengdar miklar vonir,
þótt enn sé ofsnemmt að fullyrða
um, hvort hann verði maðurinn,
sem endurreisir hinn örðuga fjár-
hag Frakka. — Þ. Þ.
Brezkar eignir í
Egyptaíandi
Lundúnum 17. ágúst. Nefnd
brezkra sérfræðmga er komin til
Kairó, að beiðni egypzkra yfir-
valda til þess að rannsaka hvernig
háttað sé um eignir brezkra
rnanna þar í landi. Er Súez-'stríðið
hófst voru eignir Breta og innstæð
ur „frystar“. Nú er hins vegar far
ið að hægjast um og samningar
verið teknir upp miMi landanna um
livernig farið skuli með þessar
eignir.
Fyrirspurn til bæjarsímans.
ÓÁNÆGÐUR símanotandi skrif-
ar: „Fyrir 3 árum fékk ég milli-
samband frá síma hér í Reykjavík
og greiddi þá kr. 1200, hið svo-
kallaða stofngjald. Stofngjaldið
fyrir millisamband var þá hið
sama og fyrir venjuiegan síraa.
Nú hefir þessu mfllisambandi ver
ið breytt í venjulegan beir.an
síma, en mér um leið gert að
greiða viðbótarstofngjald kr. 600,
sem mun vera miamunur á stofn-
gjaldi því, sem nú er innheimt
fyrir nýju símana, kr. 1800,00 og
því stofngjaldi, sem áður var inn
heimt. Þessi viðbótarinnheimta
væri skiljanleg, ef tekið hefði
verið fram, þegar millisamband-
ið var afgreitt, að stofngjalds-
greiðslan kr. 1200 væri aðeins
greiðsla upp í væntanlegt stofn-
gjald þegar fullkominn sími feng
ist, en eins og nú er komið, verð-
ur manni helzt á að halda, að
hér sé verið að beita þeim brögð
um, sem heiðarlegir menn veigra
sér við að nefna upphátt, og því
spyr ég: með hvaða heimild er
þessi viðbótarinnheimta gerð nú?
Skrifstofa bæjarsímans hefir
aðeins svarað mér út úr, þegar
ég leitaði upplýsinga hjá henni í
þessu efni, því hefi ég ekki önn-
ur ráð en að senda þessa fyrir-
spurn á þennan hátt“.
Skapvonzka og undlrlægjuskapur.
K. K. SKRIFAR blaðinu: „Ég gct
ekki orða bundizt eftir að hafa
lesið smáletursdálk Morgunblaðs-
ins þar sem veitzt er harkalega
að Tímanum fyrir að hafa bent
á, að stöðumælarnir nýju eru
ekki eintóm endurbót og sæla,
eins og í pottinn er búið. Auðvit
að þurfa viðbrögð Morgunblaðs-
ins ekki að koma á óvart. Allt
er gott, sem gerir bæjarstjórnar-
meirihlutinn í augum þess. Hve-
nær hefir sést í Mbl. gagnrýni á
ráðstöfunum bæjai-yfirvaida?
Samkvæmt forskrift þess eru þau
óskeikul. Það var áuðvitað hár-
rétt, sem bent var á í Timanum,
að bæjaryfirvöldin tóku aðeins
til meðferðar helming bílastöðu-
vandamálsins. Settu upp stöðu-
mæla, en gerðu ekki jafnhliða
neinar ráðstafanir til að fjölga
almennum bílastæðum einhvers
staðar í hæfilegri fjarlægð frá
miðbænum. Má með rétti segja,
að byrjað hafi verið á öfugum
enda málsins. Gjald ætti ekki að
reikrta íyrir bílastöðu við nðalgöt
ur fyrr en séð er fyrir almenn-
um bijastæðum í hæfilegri fjar-
lægð. Ef tilgangur stöðumælanna
er sá einn, sem Mbl. víll vera
láta, að hrekja bílana úr miðbæn
um, mátti fá sama árangur með
minni tilkostnaði og brambolti,
sem sé með því nð banna stöð-
urnar i vissum götum. Hróp og
fáryrði Mbl. hitta því enga fyrir
nema þá manngarma sjálfa, §em
láta siga sér eins og rakka, hve-
nær sem einhvei-ju bæjaryfir-
valdi þóknast".