Náttúrufræðingurinn - 1993, Blaðsíða 107

2. mynd. ískjami kominn upp á yfirborð á Grænlandsjökli. Frá borun á jöklinum 1980. Ljósm.
Sigfús J. Johnsen.
Af þessu er ljóst að vatn er misþungt
eftir því hvar og á hvaða árstíma það
myndast. Þannig er hægt að mæla þunga
vatns og þar með íss úr iðrum jökla og
nota niðurstöðumar til að meta með næsta
nákvæmum hætti meðalhitann þegar
vatnið féll sem snjór á jökulinn.
ÍSKJARNAR - SAFN UPPLÝSINGA
UM VEÐURFAR
Á Grænlandi hafa verið boraðir nokkrir
kjamar til að lesa úr þær upplýsingar sem
í ísnum eru fólgnar um hina ýmsu um-
hverfisþætti, svo sem veðurfar, eldgos og
styrk ýmissa efna í andrúmsloftinu, til að
mynda koldíoxíðs (1. og 2. mynd).
Eins og fyrr er sagt er þyngd vatns mjög
háð hitastigi á þeim tíma er úrkoman féll.
Sumarúrkoma er mun þyngri en vetrar-
úrkoma og eftir því sem kaldara er í veðri
er þyngd úrkomu minni. Með því að
mæla þyngd íssins er því hægt að segja til
um hitastigið á þeim tíma er úrkoman
féll. Þannig hafa verið mæld ískjarnasýni
frá jöklinum á Grænlandi sem endur-
spegla hitafar síðastliðinna 120.000 ára.
Þar sem töluverður munur er á þyngd
sumar- og vetrarákomu er hægt að aldurs-
ákvarða ískjarnann með því að mæla
þyngd íssins og hreinlega rekja sig eftir
árssveiflunum niður ískjarnann. Ef árs-
úrkoman er sem samsvarar 25 cm af ís,
eða meiri, gefur þessi aldursákvörðunar-
aðferð ámóta nákvæmar niðurstöður og
talning árhringja í trjám. Þessa talningu á
árssveiflum er hægt að nota til að aldurs-
greina ís sem er yngri en 10.000 ára, en
eftir það fara árssveiflur að dofna og
hverl'a að lokum alveg svo nota verður
aðrar aðferðir til að aldursgreina ísinn.
Ummerki eftir stór eldgos á jörðinni sjást
vel í ísnum og styðjast má við þekkt
101