Íslendingaþættir Tímans - 29.05.1976, Blaðsíða 4

jarövinnslutækjum, sem litt voru
þekkt hér heima. Að vetrinum gekk
hann i unglingaskóla og var það hans
eina skólaganga i llfinu. Vorið 1904
kom hann heim frá Noregi og kenndi
bændum aö vinna með plóg og herfi,
sem hann kom með þaðan. Einnig
kenndi hann bændum i Sveinsstaöa-
hreppi að slá með sláttuvél, sem þá
voru litt þekktar þar um slóðir. Siðan
vann hann mikið við jarðabótavinnu
bæði i Húnavatnssýslu og Eyja-
fjarðarsýslu; Einnig rak hann um
skeið verzlun á Akureyri i félagi við
Eggert bróöur sinn. Þann 9. april 1909
gekk Jón að eiga Albinu Pétursdóttur
frá Svertingsstöðum i Kaupangssveit
og hóf þar búskap sama ár og bjó þar i
3 ár. Þá kaupir hann Hallgilsstaði
Hörgárdal og bjó þar allan sinn
búskapum 50 ára skeið. Má meðsanni
segja, að hann hafi gert þar höfðuból
úr smákoti. Jöröin mátti heita húsa-
laus, túnið aöeins 12 dagsláttur og
kargaþýft, en nú mun það vera um 70
■ dagsláttur. Þaö kom sér vel, hvað
ungu hjónin voru samhent um allt,
sem að búskapnum laut. Húsmóðirin
afburöa dugleg oghagsýn og húsbónd-
inn, hinn sistarfandi atorkumaður til
allra verka, sem aldreislepptiverki úr
hendi. Oft varð að leggja nótt við dag,
svo hörö var lifsbaráttan framan af,
þar til börnin fóru að komast upp og
hjálpa til en þau voru þeim ómetanleg
hjálp við búskapinn. Jón var mikill
félagshyggjumaöur, notaöi margar
fristundir til aö sinna ýmsum félags-
störfum, bæöi innan sveitar og utan. A
þjóðmálum hafði hann ákveðnar
skoöanir og fór ekki dult meö og talaði
þá af fullri hreinskilni við hvern sem
var. Hann var mikill samvinnumaður
ogætiötrausturinnanþeirra samtaka.
Hann mun t.d. hafa setið alla aðalfundi
Kaupfélags Eyfirðinga eftir aö hann
varð félagi þess, á meöan heilsan og
kraftar entust og sýnir þaö bezt þann
hug, sem hann bar ætlð til þessa
félagsskapar. Jón var mikill gleði-
maöur og veittist afar létt að umgang-
ast fólk. Alls staöar sem hann kom,
fylgdi honum hressandi blær sem gat
komiö öllum i gott skap, er nálægt
voru. Bæði vegna þessa og annarra
góðra kosta, var hann alls staðar
aufúsugestur og eignaöist á lifsleiðinni
marga góða vini viðs vegar um landið.
Hann var hjálpsamur svo af bar og
vildihvers manns vanda leysa, sem til
hans leituðu, og hafði samúð með öllu,
sem minni máttar var. Þó honum
auönaöist með mikilli elju og dugnaöi
að verða stórbóndi I sinni sveit þá
gleymdi hann aldrei 11 ára gamla
drengnum, sem varð að fara úr for-
eldrahúsum til aö vinna fyrir sér oft
viö misjafna aöbúö. Gestrisin voru þau
hjón með afbrigðum og var oft gest-
4
kvæmt á heimili þeirra. Börnum sfn-
um var hann góður faðir og þau voru
honum góöog nærgætin, sem bezt sást
á þeirri umhyggju, er þau sýndu hon-
um ogþeim báðum, þegar ellin færöist
yfir þau. Börn þeirra hjóna eru 7 á lifi:
Unndór, Pétur, Ragnheiður, Valdi-
mar, Stefán, Dýrleif og Eggert. Stefán
er nú bóndi á Hallgilsstöðum en hin
börnin eru búsett á Akureyri nema
Unndór, sem býr i Reykjavik. 011 hafa
þessi systkin svipmót sinna maetu for-
eldra. Kæri frændi! Þessar linur eiga
aö flytja þakklæti frá mér þegar ég
dvaldi á heimili ykkar hjóna um skeið
og þið tókuð mér sem ykkar syni, þá
sannfærðist ég um, að þú varst búinn
öllum þeim hæfileikum, sem islenzkur
sveitabóndi þarf að hafa. Jón var jarö-
settur að Mörðuvöllum i Hörgárdal
siðasta vetrardag.
Blessuð sé hans minning.
7. mai 1968 D.ó.
„Eyjafjörður finnst oss er fegurst
byggð á landi hér”, kvað þjóðskáldið
okkar Matthias Jochumsson. Það er
mikill sannleikur I þessum orðum, þó
að öll héruð þessa lands hafi sina feg-
urð, bara á mismunandi hátt. Oll eiga
þau sameiginlegt það að hafa alið upp
hrausta og tápmikla æsku bæði fyrr og
nú. Það fólk sem fæddist fyrir siðustu
aldamót og ólst upp á fyrrihluta þess-
arar aldar, lifði við mjög ólik skilyrði
sé tekið mið af nútimanum. Þá voru
flestir bændur efnalitlir og allt varð að
spara og nýta sem bezt svo að afkoma
heimilanna væri tryggð. Aðeins efn-
aðir bændur gátu kostað börn sin. til
náms, og öll kennsla fyrir börnin var
af skomum skammti. En þau læröu
snemma að vinna, og vanda öll sin
störf ,enda kom það sér vel siöar á lifs-
leiðinni er þau höfðu sjálf myndað sér
heimili, og fóru aö kenna sinum börn-
um til verka.
Hér skal i fáum oröum minnzt einn-
ar dóttur þessa fagra héraðs er dvaldi
þar alla sina ævi, Albinu Pétursdóttur
frá Hallgilsstöðum i Hörgárdal. Hún
var fædd að Svertingsstöðum i Kaup-'
vangssveit þ. 11. nóvember 1886, dóttir
hjónanna Dýrleifar Randversdóttur og
Péturs Hallgrimssonar. Móðurætt
hennar er svokölluð Randversætt, og
er margt myndar- og dugnaðarfólk
þar i sýslu komiö af þeirri ætt. Pétur
faðir hennar var Þingeyingur, fæddur
að Viðivöllum i Fnjóskadal, og var
Hallgrimur faðir hans, sonur Signýjar
á Ljósavatni, en hún var syshr Þurið-
ar konu séra Jóns i Reykjahlið. Er ætt
Hallgrims þvi hliðargrein af Reykja-
hliðarætt.
Árið 1909 giftist Albina unnusta si'n-
um, Jóni Stefánssyni Melstað (sem
hérer einnig um getiö i annarri grein),
og fóru þau að búa á Svertingsstöðum,
og bjuggu þar i 3 ár i sambýli við P6t'
ur, sem þá var orðinn ekkjumaður. En
árið 1912 kaupa þau Hallgilsstaði 1
Hörgárdal, og bjuggu þar allan sinn
búskap, en eftir að þau hættu búskap.
dvöldu þau á Akureyri I skjóli barna
sinna.
Það mátti meö sanni segja að Albina
fórnaðisinu fæðingarhéraði öllum sin-
um starfskröfum um langan starfs-
dag, bæði sem húsmóðir á stóru heim-
ili og móðir margra barna, oft við
mjög erfiðar aðstæður og litil efni
framan af búskaparárunum. En það
var eins og allt blessaðist sem hún
lagði hönd á. Henni var gefið óvenju
mikið þrek bæði til likama og sálar, og
var hún manni sinum samhent i öllu
sem að búskapnum laut, enda annáluð
eljusemi þeirra Hallgilsstaðahjóna.
Hún kunni vel að blanda geðivið aðra,
hafði glaða lund og var frjálsleg
i framkomu, ræðin bæði og
skemmtileg. Hún hafði mikið yndi
af söng og hljómlist, og hafði
einnig ágæta söngrödd sem er mjög
rikt i hennar ætt ásamt þeirri hag-
mælsku sem hún gat einnig brugð-
ið fyrir sig, en fór dult með. Hún hafði
mjög glöggt auga fyrir öllu þvi skop-
lega i lifinu, og gat oft verið hnyttin i
tilsvörum. Ég veit að hún verður
mörgum minnisstæð sökum þessara
mörgu góðu eiginleika sem hún var
svo auðug af. Þaö var gaman að koma
á heimili þeirra Jóns og Albinu, því
þau voru bæði svo frjálsleg og einlæg i
framkomu við hvern sem i hlut átti,
enda oft gestkvæmt á heimilinu. Það
var lika gott að vera þeirra hjú, en það
fékk ég að reyna, og minnist oft með
gleöi þess tima sem ég dvaldi á heimili
þeirra. Albina var ein af þeim mörgu
húsmæðrum i þessu landi sem fórnuðu
heimili sinu öllum starfskröftum sin-
um á meðan heilsan entist. Vinnudag-
urinn var oft langur og mikill vandi
hvildi á herðum húsmóðurinnar með
stóran bamahópog oftúrlitlu að spila,
enda voru þá engir styrkir sem hægt-
var að gripa til ef með þurfti. Þrátt
fyrir allt munu þau hjónin þó alltaf
frekar hafa veriö veitandi en þiggj'
andi. Gestrisni og góðvild i garö þeirra
sem minnimáttar voru i þjóðfélaginu
sanna bezt hennar góðu húsmóður-
hæfileika og það göfugiyndi sem 1
henni bjó.
Ég vil meö þessum fátæklegu orð-
um, sem eru nokkuð siöbúin, þakka
henni fyrir allt sem hún var mér og
minu fólki, og ég veit að það taka
margir undir það sem hér hefur verið
sagt um þessa ágætis konu, með þakk-
læti og virðingu. Hún andaðist þ. 26.
nóv. 1969, og var jarðsett við hlið eigin-
manns sins að Möðruvöllum i Hörgár-
dal.
Blessuð sé hennar minning. I).ó.
islendingaþættir