Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.2000, Blaðsíða 6

REYKJAVIK - MENNINGARBORG EVROPU
BLOÐIÐ GEGN PLASTINU
„Andspyrnan er mikilvæg
nú og þar gegna lista-
menn stóru hlutverki,
þeirra er að setja upp síð-
asta vígið gegn ómenn-
ingunni og heimskunni
sem veður uppi," segir
Claudio Parmiggiani,
einn kunnasti samtíma-
listamaður Ítalíu. ÞRÖST-
UR HELGASON ræddi
við hann í tilefni af því að
í dag verður opnuð sýn-
ing ó verkum hans í Lista-
safni íslands og verk
hans, Islandsvitinn, vígt ó
Sandskeiði.
. ÉG er einungis kominn
HmW hálfa leið inn í fyrstu
"T spurninguna til lista-
0 mannsins og hann þegar
orðinn óþreyjufullur. Ég
bæti samt við nokkrum
orðum og túlkurinn
snarar þeim snöfurmannlega. Ég skýt enn
inn orði til að afmarka spuminguna betur en
þá brestur listamanninn þolinmæði og segir
eitthvað með ákveðnum handahreyfmgum við
túlkinn sem snýr sér síðan að mér: „Hann
biður mig að benda blaðamanninum á að
hann verði að fá tækifæri til að segja eitthvað
líka.“
Ég viðurkenni að inngangurinn að spum-
ingunni var svolítið langur en þó ekki óeðli-
lega. Og þótt ég hafi stundum lagt ítarlegar
spumingar fyrir viðmælendur hafa þeir
aldrei brugðist við með þessum hætti. Hér
var augljóslega kominn maður með skoðanir.
Það boðaði gott í huga blaðamanns, sem þarf
oftar en ekki að hafa tal af listamönnum sem
hafa fátt ef nokkuð um list sína að segja.
Listamaðurinn
ókveðni
Þessi ákveðni listamaður heitir Claudio
Parmiggiani og er einn af kunnustu sam-
tímalistamönnum Ítalíu og Evrópu. Hann
kom írarn á sjónarsviðið á sjöunda áratugn-
um þegar mikil umbrot áttu sér stað í mynd-
listinni. Hann vakti þegar mikla athygli fyrir
djörf og áleitin verk sem flokka má sem rým-
isverk og skúlptúra af ýmsu tagi. Hann hefur
síðan hlotið alþjóðlega viðurkenningu en
einkum haldið sýningar í Evrópu. Yfirlitssýn-
ing sem haldin var á verkum hans í Torino
haustið 1998 hlaut víða mikla umfjöllun.
I dag verður opnuð sýning á verkum
Parmiggianis í Listasafni íslands en henni er
ætlað að veita innsýn í listferil hans. Elsta
verkið á sýningunni er frá árinu 1968 en þau
yngstu eru gerð sérstaklega fyrir þessa sýn-
ingu og hefur ekki borið fyrir augu manna
áður. Hugmyndin að sýningunni kviknaði
þegar Parmiggiani tók þátt í alþjóðlegri nám-
stefnu um myndlist á vegum Háskóla íslands
haustið 1998. Þar kynnti hann einnig í fyrsta
skipti hugmynd um útilistaverkið íslandsvit-
ann, sem nú hefur verið reist í Hraunhólum
vestan við Sandskeið og verður vígt í dag, kl.
10 árdegis. Báðir þessir viðburðir eru hluti af
opnunardagskrá menningarborgarársins sem
hefst formlega í dag en þess má geta að
Parmiggiani er búsettur í Bologna á Ítalíu,
sem er ein af níu menningarborgum Evrópu
á árinu.
MorgunblaSið/Golli
„Hlutverk listarinnar er það sama og það hefur alltaf verið, hún á að miðla skáldskap," segir Claudio Parmiggiani.
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
Um íslandsvitann segir Parmiggiani: „Það er
ekki mikilvægast að hafa hann fyrir augunum
heldur vita að hann lýsir."
„Mikilvœgast af öllu
í listinni erpófrelsið.
Frelsiö tengist ávallt
peim möguleikum
sem felast í listinni.
Frelsipýðir líka
andspyrna. Fyrir
mér er vitinn tákn
um andspyrnu gegn
pví ástandi sem við
höfum verið að ræða
hér. “
Skáldskapur fjarverunnar
Það er ekki hlaupið að því að skilgreina
fjölbreytt verk Parmiggianis en í lærðri grein
sinni um listamanninn sem birtist í sýningar-
skrá kallar ítalski heimspekingurinn Gianni
Vattimo list hans „skáldskap fjarverunnar“.
Eitt af meginþemum Parmiggianis er fjar-
veran, fjarvera hlutanna og stundum mynd-
anna af þeim, verkanna. Vattimo heldur því
fram að síðastliðinn áratug eða svo hafi öll
verk Parmiggianis með einum eða öðrum
hætti verið rannsókn á hvernig hægt sé að
jarðsetja veruleikann (og verkin sjálf), hvem-
ig hægt sé að afmá, þurrka út. Vattimo segir:
„Verkið L’invito a viaggio / Boðið til ferða-
lags frá 1981, þar sem svartur ferningur, sem
haldið er uppi með hendi, þekur að hluta til
lýsandi skærgulan flöt sýnir þetta glöggt.
Éerðalagið, sem okkur er boðið í, er könnun-
arleiðangur um það hvemig megi afmá, grafa
og þannig bjarga mikilfengleik og návist
vemleikans með fjarveru sem er sannari en
nærveran."
Þessi greining Vattimos skírskotar meðal
annars til fjögurra skúlptúra eða „andhögg-
mynda“, eins og listamaðurinn vildi kalla þá
sjálfur, en þeir vom staðsettir nokkuð utan
alfaraleiðar í ólíkum heimshlutum, á eyju í
ánni Níl, úti í sveit í Lombardíu, uppi í fjalls-
hlíð á Ítalíu og í skógi í Tékklandi. Með stað-
setningunni er fólki gert erfitt fyrir að nálg-
ast verkin og þannig afneita þau öllu gildi
sem „sýningargripir". Segja má að íslands-
vitinn geri það einnig en hann er eins og áður
sagði uppi á Sandskeiði, fjarri byggðu bóli.
En greining Vattimo vísar einnig til tíðar-
andans, til hins ofhlaðna samtíma þar sem
áreitið (frá menningunni og fjölmiðlunum) er
orðið óþolandi, nánast plága. í þessu ástandi
þjáist fólk ekki úr upplausn og afmáun ver-
unnar, segir Vattimo, heldur úr of mikilli
vem, nærvem, hlutlægni, upplýsingum, vem-
leika.
Gegn niðurlægingu
listarinnar
En hver er staða listamannsins í þessu
ástandi? Sumir telja langt síðan hann missti
stöðu sína sem viti, ljós sem vísar mönnum
veginn, og maður hefur á tilfinningunni að
hann sé orðinn hluti af atburðarásinni sem
hann sjálfur átti þátt í móta áður, hann sé
ekki annað en tákn á meðal tákna, - ein
vindhviða í táknastormi samtímans. Lista-
maðurinn virðist því vera í ákveðinni kreppu.
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 29. JANÚAR 2000