Lesbók Morgunblaðsins - 10.10.1998, Page 3

Lesbók Morgunblaðsins - 10.10.1998, Page 3
LESBÖK MORGUNBLAÐSEVS - \Ili\NING LISTIR 39. TÖLUBLAÐ - 73.ÁRGANGUR EFNI Guðmundur Gíslason Hagalín rithöfundur fæddist 10. október 1898. í til- efni aldarafmælis hans er í hluta Lesbókar- innar fjallað um manninn og ritverk hans: Höfundurinn og verk hans eftir Erlend Jónsson Samtal við Unni Hagalín Herrann og höfuðskepnurnar eftir Matthías Johannessen Skáld frá Lokinhömrum eftir Indriða G. Þorsteinsson Konur og kýr eftir Kristínu Viðarsdóttur Barómetið - smásaga eftir Guðmund G. Hagalín Fyrirlestrar um íslenskar bókmenntir eftir Þröst Helgason Stríð einstaklingsins eftir Jóhann Hjálmarsson Hugleiðing um sagnalist eftir Matthías Viðar Sæmundsson „Karlmanns styrkleiki" eftir Soffíu Auði Birgisdóttur Dagur dagbókarinnar verður fimmtudaginn 15. október og er hugmyndin að fá alla Iandsmenn til að halda dagbók þennan dag og senda skrif sín til þjóðháttadeildar Þjóðminjasafns. Einnig verður kallað eftir gömlum dag- bókum og öðrum persónulegum heimild- um sem yitað er að enn eru í fórum fjöl- margra Islendinga. Jafnframt verður opnuð sýning í Þjóðarbókhlöðunni á dag- bókum og þar verður tekið á móti eldri gögnum sem landsmenn vilja ánafna deildinni, ekki bara dagbókum, heldur einnig bréfum, sjálfsævisögum og öðrum persónulegum heimildum frá öllum tím- um. Solveig er nýtt leikrit eftir Ragnar Arnalds sem frumsýnt verður á Stóra sviði Þjóðleik- hússins í kvöld. Er þar lagt út af sögunni um Solveigu og séra Odd Gíslason á Miklabæ. I samtali við Orra Pál Ormars- son segir Ragnar Arnalds ástæðuna fyrir efnisvali sínu einfalda - hann hafi lengi verið veikur fyrir sögu þeirra Odds og Solveigar. „Liðnar kynslóðir lifa í okkur öllum og fortfðin er mikilvægur þáttur í lífi okkar. Ég hef jafnframt búið í hjarta Skagaíjarðar, Varmahlíð, um árabil og þar er sögusvið þjóðsögunnar. Ætli það sé ekki nærtækasta skýringin." Forsíðumyndin: Guðmundur Gíslason Hagalín. Liósmyndirnar með greinunum um skóldið eru úr safni fjölskyldu þess. r GUÐMUNDUR GISLASON HAGALÍN SVEFNEYJA- BÓNDINN Lauguðu sig í ljósi sólar lautir, melar, klettar, hólar. Hafíð lýsti helgum fiið. Sjófuglamir sváfu á bárum, svifu bátar knúðir árum, fram á yztu fískimið. Svefneyjabóndinn sat í næði, er sveinar komu um lygnan græði og Eggert sögðu liðið lík. Upp stóð þá hinn aldni þulur, íslenzkur í skapi og dulw. Enginn sá, hve sorg var rík. Uti var hann allan daginn, ei frá vinnu kom í bæinn. Aldrei vann hann eins og þá. - Ljósar hærw léku í blænum, liðu tónar heim að bænum frá hinum milda, svala sjá. Ljóðið er Or Blindskerjum, 1921. Það er ort 1918. AF SÚKKULAÐI RABB / Eg fór í bíó um daginn sem auð- vitað er ekki í frásögur fær- andi. Þetta var ein af föstum ferðum mínum til að fylgjast með stórleikaranum Bruce Willis fremja hetjudáðir sínar blóðugum upp á hvirfil, einfar- anum sem nú um stundir verð- ur ásamt James Bond að koma í stað þeirra Tarzans, Roy Rogers og Triggers og fleíri genginna hetja, blessuð sé minn- ing þeirra. Eins og öllum er víst ljóst fer enginn óvitlaus maður í bíósal á fastandi maga enda stillti ég mér upp við sælgætis- söluna þar sem ástandið var eins og á brunaútsölu. Fyrir framan mig biðu tveir unglingsstrákar eftir afgreiðslu, greinilega bræður. Þegar röðin koma að þeim bað sá eldri þeirra afgreiðslustúlkuna um Mars (Mars er súkkulaði, einstaklega bragð- gott). Stúlkan snaraðist í súkkulaðihilluna og sótti lostætið. „120 krónur,“ segir hún síðan við strákana. Eg sá að þeim snarbrá enda augljóst að þeir höfðu fengið ákveðna peningaupphæð til sælgætiskaupa. „Það getur nú ekki verið,“ segir tals- maður þeirra, hneykslaður en afar kurteis. „Mars kostar 60 krónur í sjoppunni heima.“ „Það kostar 120 krónur hérna," segir stúlkan og lét sér ekkert bregða við tíðind- in eins og henni kæmi þetta stórmál ekk- ert við. Strákunum var svo brugðið að þeir gengu frá afgreiðsluborðinu og ekkert varð af viðskiptum. Eg fór að dæmi þeirra enda hafði ég misst lystina, meira að segja á súkkulaði sem telst til nokkuiTa tíðinda. Mér rann í skap og gekk til starfsmanns eins sem stóð við dymar og tók við miðum gestanna og spurði hann hver réði eigin- lega álagningunni á sælgætið á þessum dýra veitingastað (ég orðaði þetta miklu dónalegar). Starfsmanninum brá ekkert við árásina en nefndi nafn mannsins sem þessu réði, reyndar eigandi kvikmyndahússins. Eg spurði hann að bragði hvort honum fyndist ekki fremur óviðfelldið að taka á móti saklausum gestum sínum með þess- um hætti. Hann dró ekkert úr því og mælti sem sannur málsvari smælingjanna en taldi sig hins vegar lítt megnugan að breyta álagningunni á staðnum. Að þessu loknu hélt ég í bíósal og horfði á Bruce Willis bjarga hvorki meira né minna en allri heimsbyggðinni frá tortímingu og láta fyrir það að lokum líf sitt. Þrátt fyrir ærna spennu myndarinnar varð mér tíðhugsað til viðskiptaháttanna frammi í sælgætis- versluninni og sá fyrir mér hvað Bruce tæki til bragðs ef hann yrði vitni að líkri ósvinnu og ég fór strax að vorkenna téðum bíóeiganda. A leið minni heim um kvöldið kom ég við í sjoppu og komst að því að strákarnir vissu allt um Mars. Það kostaði 60 krónur í sjoppunni. Eg keypti mér strax eitt til að bæta mér upp sveltið í bíóinu og það olli ekki vonbrigðum. Liðu nú nokkrir dagar, en viti menn! Bruce Willis er þá enn kominn á stjá með glæsileg hetjuverk í huga. Ég brá mér þegar í bíó og fylgdist með honum bjarga barni einu úr miklum háska og urðu marg- ir ófélegir skúrkar að gjalda fyrir en Bruce bjargaðist með naumindum. Súkkulaðið var samt enn í huga mér og ég spurði afgreiðslustúlkuna í sælgætissöl- unni um verð á Mars-súkkulaði. Hún svar- aði því til að það kostaði 120 krónur og væri það fast verð í öllum kvikmyndahús- um borgarinnar eins og á öðru sælgæti. Mér var öllum lokið og hunskaðist inn í sal, þurrbrjósta og soltinn. Litlu síðar sé ég að Paul Newman leikur eitt aðalhlutverkanna í stórmynd í Há- skólabíói og ég gat ekki á mér setið. Paul Newman er náttúrlega einn stórsnilling- anna þótt nú sé Bleik illa brugðið sakir að- steðjandi elli. Ég kom við í sælgætistorginu í biðsaln- um og spurði þegar um verð á súkkulaðinu Mars. Ég reyndist þá hafa fengið kolrang- ar upplýsingar í síðustu súkkulaðisölu; Mars kostar í Háskólabíói 90 krónur. Og síðan hef ég komist að því að súkkulaðið Mars er selt við öðru verði annars staðar - en hvergi þó á 120 krónur. En, kæru lesendur, hvernig má þetta vera? Hvernig getur eitt Mars-súkkulaði kostað 120 krónur? Ég hef fært málið í tal við nokkra vina minna sem vit hafa á við- skiptum, eru inni í viðskiptaheiminum, eins og það er stundum nefnt. Eg fékk fljótlega að heyra heilmikinn vísdóm um fyrirbæri sem nefnist frjáls álagning á sælgæti. A móti spurði ég hvort umrætt frelsi ætti ekki líka við um sjopp- ur. Svörin voru löng og loðin. Ég fullyrði að 120 króna Mars-súkkulaði heyrir frem- ur undir okur en frjálsa álagningu - nema um sama fyrirbærið sé að ræða. Sumir leiddu talið að einhverju sem þeir nefndu frjálsa samkeppni og væri hvers manns hugljúfí og virtust þeir telja þessa álagningu fremur eðlilega. Þeir sögðu sem svo að ef fólk væri slík fífl að kaupa Mars á þessu verði ætti það bara ekkert betra skilið. Ég leyfi mér að fullyrða að þetta eigi ekkert skylt við frjálsa samkeppni. Sá sem ætlar að sjá Bruce Willis verður að fara í ákveðið bíó og þar er engin sam- keppni um verð, allra síst frjáls sam- keppni. En hvað er til ráða? Það eitt er víst að ekki getum við hætt að borða súkkulaði. Án þess væri tilveran náttúrlega óbærileg. Ég sé fátt annað til ráða en grípa til rót- tækra aðgerða. Súkkulaðiætur og ropvatnasvelgir landsins gætu án mikilla vandkvæða gripið til þess ráðs að nesta sig góðgætinu í verslunum sem ekki gera sér það að reglu að okra á gestum sínum. Þannig mætti án efa spara stórfé. Ég minnist þess að gömul kona sagði mér eitt sinn frá því að þegar stórmyndirnar gömlu, eins og t.d. Gone With the Wind, voru sýndar hér forðum daga kom fólk með nestispakka í bíó og settist að snæðingi í hléi, fékk sér kaffí og kleinur svo dæmi sé tekið. Það væri þannig vel við hæfi að nesta sig blóðmör og öðrum innmat þegar farið er á Bruce Willis-mynd. Nú er það víst deginum ljósara að þeir sem kvikmyndahúsin sækja fastast eru börn, unglingar og bráðungt fólk, einmitt sá hluti þjóðarinnar sem óþroskaðast verð- skyn hefur. Enginn vafi leikur á því að á þetta unga fólk er leikið illilega, hvað sem líður höfuðskepnunum frjálsri álagningu og frjálsri samkeppni. Ég legg til að dreif- ing Mars-súkkulaðis verði hér eftir færð í hendur Afengis- og tóbaksverslunar ríkis- ins. Þessu góða súkkulaði er alls ekki treystandi úti í hinum frjálsa heimi. Svo geta menn endalaust velt fyrir sér spum- ingunni hvað sé sanngjarnt að Mars kosti, af hverju ekki 200 krónur? ÞÓRÐUR HELGASON LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 10. OKTÓBER 1998 3

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.