Lesbók Morgunblaðsins - 26.04.1997, Blaðsíða 20

STÍLLINN var töluvert vandamál,"
segir danski rithöfundurinn, Jon
Hoyer, sem skrifað hefur skáldsögu
sem gerist á íslandi á þjóðveldisöld.
„Á hvernig máli skrifar maður líka sögu
sem á að gerast á þjóðveldisöld, á þeim tíma
sem sagt hefur verið frá af hinni mestu
list? Ég valdi að skrifa söguna með allt
öðrum hætti en gert er í íslendinga sögun-
um, með allt öðrum stíl.
í bók sem ég skrifaði um Egil Skalla-
grímsson og kom út árið 1977 leysti ég
þetta vandamál með því að nota eins konar
ljóðsöguform. í þessari bók læt ég gamla
konu segja söguna rúmri öld eftir að atburð-
ir hennar eiga sér stað. Hún byrjar á því
að segja frá vígaferlum og grimmd þessara
tíma á mjög beinskeyttan hátt eins og tíðk-
aðist í sögunum en fljótlega gefst hún upp;
hún segist ekki geta sagt söguna með þeim
hætti því hann taki of mikið mið af þessum
tímum, því hann beri of mikinn keim af
þeim og heiminum sem þá var. Hún vill
finna sinn eigin frásagnarhátt. Hennar saga
á að vera önnur en þær sem þegar er búið
að segja um þessa vargöld sem var. Hún
vill segja að sögurnar séu skáldskapur. Hún
a^Ul segja söguna sem gleymdist."
Ællardeilur
Skáldsaga Hoyer, Den glemte historíe
(Sagan gleymda), byggist á sögulegum at-
burðum á Islandi á þjóðveldisöld. Höfðing-
inn Hafliði á ungan, ofstækisfullan og hefni-
gjarnan frænda, Má að nafni. Már á í deil-
um við Óiaf, frænda Þorgils, annars valda-
mikils höfðingja. Deilurnar leiða til átaka
milli ætta þegar Már vegur Ólaf.
Sagan er sögð rúmri öld eftir atburðina
af sonardóttur Más sem misst hefur mann
sinn, þijá syni og sjö sonarsyni í vígaferl-
um. Hún spáir þjóðveldinu falli vegna sun-
Kallast á við núlimann
- Hvers vegna skrifar þú skáldsögu um
þjóðveldisöldina?
„Það vaknaði mikill áhugi hjá mér á þess-
um tíma, öðrum þræði vegna þess að hann
kallast á við nútímann, við það sem er að
gerast í Evrópu í dag. Það geisa borgara-
styijaldir og menn vita engan veginn hvern-
ig þeir eiga að bregðast við þeim eða stöðva
þær. Þjóðveldisöld getur kannski ekki kennt
okkur að stöðva styijaldir en við ættum
held ég að gefa gaum að hugsunarhætti
hennar. Við ættum líka að skoða þá valda-
baráttu sem átti sér stað á þessum tíma
því það er sami hluturinn og við verðum
vitni að suður í Evrópu nú.“
Heillaöur af sagnaarfinum
„Svo er ég auðvitað heillaður af þessum
merkilega sagnaarfi sem við norrænir höf-
undar eigum í íslendinga sögunum og ekki
síst Sturlungasögu,“ heldur Hoyer áfram.
„Úr henni hef ég bakland skáldsögunnar,
nánar tiltekið úr Þorgils sögu og Hafliða.
Það liggja miklar rannsóknir á sögunni og
þjóðfélaginu sem hún lýsir á bak við söguna
mína. Og ég lagði ekki síður mikið upp úr
því að kynna mér landið sem sagan á að
gerast í, söguslóðirnar.
Ég nota ákveðna hluti úr Sturlungu,
upplýsingar um þjóðskipulag, hefðir og ann-
að sh'kt en að öðru leyti er þessi saga önn-
ur en sú sem sögð er þar. Þetta er skáld-
saga.“
- Hafa skandinavískir rithöfundar ekki
verið að sækja sífellt meira í íslenska sagna-
arfinn?
„Jú, ég hugsa það. Þeir geta auðvitað
ekki horft framhjá honum. Það er ekki
hægt að vera norrænn höfundur og kynna
sér ekki þessar sögur.“
Morgunblaðið/Kristinn
„ÞJÓÐVELDISÖLD getur kannski ekki kennt okkur að stöðva styrjaldir en við ættum
held ég að gefa gaum að hugsunarhætti hennar,11 segir danski rithöfundurinn Jon
Hoyer sem hefur skrifað skáldsögu sem á að gerast á íslandi á þjóðveldisöld.
drungar innanlands, en allt logar í ófriði. saman í þeirri von að geta náð undirtökum
Norðmenn gera sitt til að etja ættunum og að lokum lagt landið undir sig.
NORRÆNIR HOFUNDAR GETA EKKI
HORFT FRAMHJÁ SAGNAARFINUM
LISTMUNA-
STRÍÐ AUSTURS
OG VESTURS
Washington. The Daily Telegraph. Reuter.
LISTMUNASTRIÐ hefur nú brotist út
á milli Bandaríkjanna og Rússlands,
vegna listmuna frá Romanov-tíman-
um, sem þeir fyrrnefndu hafa að láni
og hafa sýnt í Washington. Til stóð að senda
munina á sýningu í Texas en nú hafa rúss-
neskir diplómatar fengið skipun um að gera
allt sem þurfi til að endurheimta gripina
hið snarasta. Bandaríkjamenn neituðu að
skila gripunum á þeirri forsendu að þeir
hefðu fengið þá að láni í tvö ár til að sýna
víðs vegar um Bandaríkin, en urðu þó að
gefa eftir og hafa gripirnir verið fluttir í
rússneska sendiráðið.
Dýrustu hlutirnir, demantar og íkonar úr
eigu rússnesku keisarafjölskyldunnar eru
læstir inni í geymslu Krýningarlistasafninu
í nágrenni Hvíta hússins í Washington, en
málverk og fatnaður, m.a. einn kjóla Katrín-
ar miklu, voru fastir í loftkældri bifreið fyr-
ir utan safnið í sex daga. Bifreiðin komst
hvergi því bifreiðar rússneska sendiráðsins
lokuðu hana inni. Þær heyra undir friðhelgi
sendiráðsstarfsmanna og gátu verið eins
lengi og bílstjórunum þóknaðist, án þess að
verða dregnir burt.
Hið kaldhæðnislega er að sýningin átti
áð vera til marks um bandarísk-rússneska
samvinnu á listasviðinu.
Þetta er í fyrsta sinn sem rússneska ríkis-
stjórnin gefur leyfi til þess að gripirnir séu
lánaðir. Um er að ræða krúnudjásn Ró-
manov-fjölskyldunnar og hafa þeir verið til
sýnis í Washington frá því í janúar. Á með-
al gripanna er armband sem í er einn stærsti
slípaði demantur heims, egglaga rúbínsteinn
sem kallaður er Rúbín Sesars og 260 kar-
ata safír. Alls eru 115 skartgripir og óslípað-
ir steina, mikill fjöldi klæða keisarafjölskyld-
unna, sá dýrasti er metinn á 650 milljónir
en hann er frá tímum Péturs mikla. Lánið
á gripunum bar upp á að 125 ár eru liðin
frá því heimsókn Alexis stórhertoga til
Bandaríkjanna.
Verði hætt við frekari sýningar, kunna
Bandaríkjamenn að tapa um 200 milljónum
ísl. kr. í ýmis gjöld, undirbúning og fleira.
Mikið var lagt í undirbúning enda um stóra
sýningu að ræða, sem fékk mikla aðsókn í
Washington, um 80.000 manns sáu hana þar.
Ástæða þess að Rússar vilja fá djásnin,
segja þeir sýningu í tilefni 850 ára afmælis
Moskvu-borgar, auk þess sem þeir saka
Bandaríkjamenn um að gæta gripanna ekki
nægilega vel. Safnstjóra krýningarlista-
safnsins í Washington, og fleiri, grunar að
hin raunverulega ástæða sé peningar, Rúss-
ar vilji hirða ágóðann af sýningunni, eftir
að ljós kom hversu vel hún gekk en þeir
hafa nú þegar fengið greiddar um 25 milljón-
ir fyrir að lána gripina. Yfirvöld safnsins
hafa ákveðið að bíða átekta, enda mun einn-
ig óljóst hveijir hafa yfir gripunum að segja
í Rússlandi.
Reuter
EIN AF myndunum á sýningunni á munum rússnesku keisarafjölskyldunnar. Málverkið
er af Alexöndru Feodorovnu keisaraynju.
20 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 26. APRÍL1997