Lesbók Morgunblaðsins - 06.07.1996, Blaðsíða 7

SMAATRIÐIN
BLÓMSTRA Á
STÓRHÁTÍÐUM
KORTLAGNING hversdagslífsins er
heiti sýningar Önnu Líndal mynd-
listarmanns sem opnar í sýningar-
salnum Sjónarhóli, Hverfisgötu 12
S dag kl. 16. Á sýningunni verða innsetning-
ar ásamt ljósmyndum og við sögu koma
þekktir nytjahlutir úr hversdagslífinu, allt frá
borðbúnaði yfir í skúringafötur. Anna fæst
í verkum sínum við einkalífið og hið leiðandi
afl sem hefðir eru í daglegu lífi fólks í nútím-
anum.
Textinn „Drottinn blessi heimilið“ er saum-
aður út í dúka á 12 tungumálum og lagður
á jafnmargar skúringafötur sem standa í
hring í einu þriggja herbergja gallerísins.
Anna sýndi þetta verk í Belfast á írlandi í
haust og raðaði því þá öðruvísi upp. Hún
segir að oft noti hún verkin oftar en einu
sinni á sýningu en bæti þá einhveiju við eða
breyti. „Með fötunum sýni ég núna sex serví-
ettubrot sem ég set á hillur gegnt fötunum.
Þær eru tákn fyrir lærða hegðun. Allt sem
við gerum er í raun fyrirfram ákveðið. Eftir
því sem velferðin er meiri þarf einstaklingur-
inn að vera agaðri að velja og hafna því sem
rétt er að honum. Ég er að beina athyglinni
að hlutum sem fólk upplifír bara í einkalíf-
inu, eins og væntumþykju og umönnun, og
ég vil skoða hvað fólk er að gera heima hjá
sér. Gott dæmi um hefðir og siði sem oft
valda vandamálum er þegar sonurinn á heim-
ilinum kemur með kærustuna í mat í fyrsta
sinn. Þá rekast oft borðsiðir heimilanna á og
í ljós koma allar þessar óskrifuðu reglur um
borðhaldið og allt sem því fylgir, svo ég tali
nú ekki um árekstrana í kringum stórhátíðir
þegar fólk er enn viðkvæmara. Þá blómstra
smáatriðin. Það er í raun búið að ákveða
allt fyrir okkur og svo halda myndlistarmenn
að þeir séu eitthvað spontant. Nú er ég að
fara að halda myndlistarsýningu og fylgi
þeim hefðum sem fylgja því og kaupi rauð-
vín og hvítvín og opna kl. 16 á laugardegi,“
segir Anna og hlær.
Hún var í miðju kafi að setja upp borð
og dúka þegar blaðamaður kom í hús. Á
borðin kemur bollastell og hnífapör í ýmsum
stellingum sem hún umvefur tvinna á fínleg-
an hátt. í fremsta salnum eru stólar uppi á
borðum líkt og nýbúið sé að skúra gólfið.
Fætur stólanna eru vafðir marglitum tvinnum
og titill verksins er Eldhússkrall. Umhverfis
eru ljósmyndir af Önnu þar sem hún er í
hlutverki framreiðsludömu sem virðist hafa
gleymt sér um stund við að skenkja kaffi í
bolla.
Einkasýning erlendis i mars
Anna lauk framhaldsnámi í myndlist frá
Englandi fyrir fimm árum og hefur síðan
haft nóg að gera. Hún hefur sýnt verk sín
víða heima og í Skandinavíu og verk eftir
hana er meðal annars á stórri samsýningu
sem er á tveggja ára ferðalagi. Fyrsta einka-
sýning hennar á erlendri grund verður í Osló
í mars á næsta ári. „Það er geysilega krefj-
andi og spennandi að vinna í myndlist. Auðvit-
að hefur sú umræða verið í gangi að kannski
eigi bara að láta auglýsingastofur sjá um að
búa til myndlistina, þær geri þetta miklu bet-
ur, myndlistin á að mínu viti fullt erindi til
okkar í dag.“
Margir mundu sjálfsagt segja um verk
Önnu að þau væru kvenleg og væru jafnvel
innlegg í kvenréttindabaráttu. „Það hefur
aldrei verið fullt starf fyrir mig að vera kona.
Ég er jafnréttindasinni og kyn getur aldrei
haft forgang framyfir manngildi.“
- Ert þú alin upp við útsaum og hannyrðir?
„Ég er lærður kjólameistari. Eg fór ung í
iðnskólann og lærði kjólasaum og var for-
stöðumaður saumastofu Leikfélags Reykjavík-
ur í þijú ár. Vinnubrögð mín í myndlistinni
eru því beintengd inn í þá kunnáttu mína.
Maður sleppur aldrei frá sjálfum sér og því
sem maður hefur upplifað. Mér fannst líka
mikilvægt að nota aðferðir sem ég þekki vel.
Myndlistarheimurinn hefur lengst af verið
samansettur af körlum þar sem hefð er fyrir
að hamast í járni, áli og stórum málverkum.
Sú efnisnotkun sem ég hef tileinkað mér er
miklu nær mínum raunveruleika.
Anna hefur komið víða við í atvinnulífinu
og ekki síst í þeim störfum sem karlar gegna
að öllu jöfnu. Hún hefur verið til sjós, unnið
við beitningu og í girðingarvinnu á hálendinu
en segir að það hafi ekki verið fyrr en hún
fór að vinna í myndlist að hún varð vör við
að munur væri gerður á konum og körlum.
„Karlar hafa alltaf getað notað nagla, spýtur
og hvað sem er án þess að vera taldir vera
að fjalla um reynsluheim karlmannsins. Við
tökum öll þátt í hversdeginum enda er hvers-
dagsleikinn safaríkur.“
ANNA Lfndal myndlistarmaður.
Morgunblaðió/Golli
SONGFLOKKURINN
„FIRE ON THE MOUNT-
AIN“ MEÐ TÓNLEIKA
SÖNGFLOKKURINN „Fire on the Mounta-
in“ frá Brigham Young Háskólanum í
Provo, Utah, Bandaríkjunum, kemur til
íslands í bytjun júlí og heldur hér tvenna tón-
leika, í Vestmannaeyjum, safnaðarheimili
Landakirkju 8. júlí kl. 21 og í Reykjavík á Fóget-
anum 9. júlí kl. 21. Hann verður einnig fulltrúi
Bandaríkjanna á hinni frægu CIOFF þjóðlagahá-
tíð sem haldin verður í júlí í Brunssum í Hol-
landi og kemur þar fram ásamt listafólki frá
63 löndum, þ.á m. söng- og dansflokkum frá
Evrópu, Norður- og Suður-Ameríku, Asíu og
Afríku.
Flokkurinn hefur á síðastliðnum 15 árum
farið víða um heim og haldið tónleika, flutt þjóð-
lög, sveitatónlist „Cajun“, ogjass. Sex af tónlist-
armönnum BYU leika á gítar, fiðlu, mandólín,
banjó, munnhörpu og mörg fleiri hljóðfæri.
Á árunum 1855 til 1890 fluttu um 400 íslend-
ingar til Utah og settust að í Spanish Fork, en
sá bær er fyrir sunnan Salt Lake City. Nú búa
um 4.000 afkomendur þessara íslensku land-
nema í Utah, en Spanish Fork er elsta íslend-
inganýlendan í Ameríku.
Með flokknum verður Dr. Clark Thorsteins-
son, Vestur-íslendingur og konsúll íslands í
vesturfyllqum Bandaríkjanna. Hann kennir við
BYU. Jafnframt munu um 40 afkomendur ís-
lensku landnemanna í Spanish Fork koma til
íslands og verða viðstaddir tónleikana. Þetta
verður stærsti þópur frá Spanish Fork sem
heimsótt hefur ísland.
Vestur-íslendingurinn Mark Geslison, sem
starfar við tónlistardeild BYU, stjómar söng-
og dansflokknum „Fire on the Mountain", en
BYU er stærsti einkarekni háskóli Bandaríkj-
anna, rekinn af Kirkju Jesú Krists hinna síðari
daga heilögu (Mormónakirkjunni), með rúmlega
28.000 nemendur frá Bandaríkjunum og yfir
100 öðrum löndum.
TÖLVA MYNDBAND
HUGMYND
MYNPLIST
Nýlistasafnid
TÖLVUR HUGMYND
Innsetning. Amfinnur Róbert Einarsson,
Marianna Uutinen, Ingrid Dekker, Gé
Karel van der Sterren. Opið alla daga
frá 14-18. Til 7 júlí. Aðgangur ókeypis.
ÞAÐ ER mikið óþol í mönnum að setja upp
sýningar í þessu landi, og bijóta allar viðteknar
hefðir í því skyni. Eins og það sé mikilvægast
að koma sem flestum sýningum upp með hraði
og hlaupa svo frá þeim sem fætur toga þar til
næsta holl tekur við. í öllu falli er áhugaleysið
er svífur yfir vötnum yfírþyrmandi hjá hug-
myndafræðilega fólkinu eftir að sýningar þess
eru komnar upp og opnunin að baki, líkt og
allir séu að bíða eftir fjallinu. Rýnirinn átti
þannig von á að framlag Nýlistasafnsins til lista-
hátíðar stæði til síðasta dags hennar, svo sem
ætti að vera hefð í ljósi „magnframboðs", eins
og Jóhann Eyfells myndi vafalítið orða það, og
sem við hér á blaðinu náðum rétt að gera skil.
En hún var liðlega hálfnuð er ný framkvæmd
tók við og hin eldri kústuð burt, bara si sona,
og ekki ber það vott um að mönnum sé mjög
í mun að einhveijir melti gjömingana...
Þannig er komin ný innsetning í safnið sem
samanstendur af myndbandsinnsetningu, tölvu-
unnum myndum og tölvutónlist eftir Amfínn
Róbert Einarsson í forsal og gryfju, en lágmynd-
um og ljósmyndum eftir Mariönnu Uutinen í
efri sölum og svo em Ingrid Dekker og Gé-Kar-
el van der Sterren gestir í setustofu. Það eru
nokkrar stórar og vel gerðar tölvuunnar mynd-
ir er taka á móti gestinum í forsal og er inntak
þeirra sótt í eyðileggingu „sem leiðir til sköpun-
ar og aftur eyðileggingar og sköpunar..." Hér
er viðfangsefnið og leiðarstefið lífíð og dauðinn
og endumýjunarmáttur sköpunarinnar, eins og
vera ber og þetta gert með því að listamaðurinn
hagnýtir sér hversdagslega hluti sem hráefni,
„þeim umbreytt með myndbands og tölvu-
tækni, og gefíð nýtt líf, einhvers konar endur-
vinnsla og má segja að allar myndimar séu
ákveðið skref úr þróunarferli umbreytingarinnar
með innkomu nýrra þátta“. Hér er anda og
efni telft saman og lausnirnar margar hveijar
hinar áhugaverðustu.
í gryfju teflir Amfinnur saman eintóna mynd-
bandi af húsakynnunum á nokkmm skjám og
er sú endurtekna síbylja hreyfinga nokkuð
þreytandi fyrir augun hvað sem öllum hljóðum
líður, sem er annað mál.
Finnska listakonan Marianna Uutinen er
ákaflega meðvituð um sjálfið og sínar kvenlegu
kenndir hvort sem hún hallar sér fáklædd að
vatni á steinklöpp svo virkt bakhlutans ögrar
skoðandanum, eða hún ríður nær ber á stökum
hnakki á palli sumarhúss. í báðum tilfellum era
vísanimar sterkar og myndirnar stóm vel tekn-
ar og unnar, en hér vantar tilfinnanlega útskýr-
ingar á gjörningunum, jafnvel þótt kanínan hin-
um megin í salnum kunni að gefa ástþmngnu
ímyndunarafli lausan tauminn.
Uppistaða sýningarinnar er þó fjöldi lág-
mynda þar sem fataefnum virðist stefnt í epoxí-
lög og síðan látin storkna á hörðum granni.
Nokkuð algengt vinnsluferli og í þessu tilviki
ákaflega kvenlegt í útfærslu, einkum í hábleiku
myndinni á miðjum vesturvegg sem ennfremur
er gædd ríku fagurfræðilegu inntaki, en senni-
lega óforvarendis. Uutinen er annars upptekin
af ferlinu Art-Kitsch annars vegar og Non
kitsch-Non art hinsvegar, sem skýrir sitthvað.
Annars fer sýningin fyrir ofan garð og neðan
hjá flestum sökum skorts á upplýsingum og hér
er hinn almenni skoðandi sem á eyðimörk án
vatns...
Gestirnir í setustofunni hafa sitthvað fram
að færa og era svo hógværir í „snilldinni“ að
upplýsa skoðandann um þær hugmyndir sem
verk þeirra ganga út frá. Þannig verður óljós
merking orða og hugtaka sem menn nota Gé-
Karel van der Sterren eins konar leiðistef til
myndrænna átaka. Honum verður það að um-
hugsunarefni í samtali við vin sinn, að orðin
málun/málverk þýða í báðum tilvikum „paint-
ing“ á ensku. Hann álítur viðfangsefni sitt liggja
á milli þessara orða og skilur málverkið sem
hlutinn sem málverkið er sett á, til dæmis
strekktan dúk eða viðarfjöl. Málun er hægt að
gera á hvað sem er, hún þarf engan sérstakan
klassískan ramma. Heilabrot um tilvist mál-
verksins verða að flæði innsæis, sem fæðir af
sér samfléttu atburða sem mynda tilfinningu.
Málverkið er sjálfstætt utan málunarinnar.
í stuttu máli er um að ræða heilabrot um
stöðu málverksins í daglega lífinu, sjónvarps-
útsendingum, eins og þegar breiðtjaldsmynd er
sýnd, því þá þarf að aðlaga hana hlutföllum
skjásins. Myndir listamannsins em lagaðar að
því ætluðu formati. Að þessu vísu hefur hann
vinnu sína, fyrst er formatið ákveðið, en síðan
er málunin löguð að því. Þetta gerðu nú meistar-
ar endurreisnar nákvæmar öllum öðmm, en án
þess að láta hjáleitar vangaveltur um merkingu
orða hefta för pentskúfsins um flötinn. Það em
þannig önnur lögmál ríkjandi í málverkum Sterr-
ens en er litur er lagður við lit og upp hefst
pataldur. Utkoman er einnig önnur og vissulega
í anda nútímans ef hann er helst glys og yfír-
borð.
Ingrid Dekker safnaði sem bam ýmsu glingri,
henni fannst það of fallegt til þess að gera
nokkuð með það svo hún geymdi það í kassa
sem varð gullakista fortíðar. Hún nálgast þessi
verk á sama hátt. Verkin em módel af reynsl-
unni. Henni þykir áhugavert við virkni og
vinnslu þessa efnis, að því er ætlað að gera
hluti fallega á yfirborðinu og það hefur líka
sitt sjálfstæða svipmót.
Hér er þannig um að ræða gamla sögu, sem
er endurlifguð svo sem gert hefur verið á ótal
vegu á síðustu áratugum og telst naumast mjög
fmmlegt lengur, þótt svo að lausnir listakonunn-
ar séu hinar þokkafyllstu.
Bragi Ásgeirsson
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 6. JÚLÍ 1996 7