Lesbók Morgunblaðsins - 20.05.1989, Blaðsíða 8

HÁSKÓLINN í BOLOGNA 900 ÁRA
Menn móta hér viðhorf
sitt til heimsins
hinni fögru miðaldaborg Bologna á Norður-Ítalíu,
var á árinu 1988 haldið upp á 900 ára afmæli
háskólans sem kenndur er við hana. Þetta er elsti
háskóli hins vestræna heims og oft nefndur „Alma
Mater Studiorum“. Háskólinn hefur alltaf gegnt
Rætt við Fabio
Roversi-Monaco, rektor
háskólans í Bologna, sem
rekur sögu sína allt aftur
til 1067.
Frú Vigdís
Finnbogadóttir forseti
íslands tók þátt í
ráðstefnu á vegum
Fláskólans,
fimmtudaginn 18. maí
síðastliðinn.
Texti, viðtal og myndir:
Ásta Margrét Ásmundsdóttir
stóru hlutverki í borgarlífinu og Bolognabú-
ar eru stoltir af skólanum sínum. Afmælis-
hátíðin var vel skipulögð og var þar margt
sem vakti athygli. Fyrst er að nefna undir-
ritun frelsisskrár evrópskra háskóla „Magna
Charta", sem fór fram við hátíðlega athöfn
á aðaltorginu í Bologna, 18. september sl.
En hvaða þýðingu hefur frelsisskráin? Frels-
isskráin var undirrituð af háskólarektorum
alls staðar að úr heiminum, þar á meðal
af rektor Háskóla íslands dr. Sigmundi
Guðbjamasyni. Hún er krafa háskólanna
um aukið sjálfstæði. Háskóli er stofnun, sem
á að kenna og stunda rannsóknir, fijáls og
óháð pólitískum og efnahagslegum öflum.
Þetta er skilyrði þess að menn beri traust
til háskólanna og tilleggs þeirra til þjóð-
félagsins. Þetta er einnig skilyrði þess að
háskólar í hinum óliku löndum geti unnið
hér saman og þannig aukið þekkingu sína.
Það má líklega segja að við hér á íslandi
stöndum vel að vígi í þessum efnum miðað
við mörg önnur lönd, en margir eiga langt
í land. Frelsisskráin gefur því miklar vonir
og sýnir samstöðu háskólanna í að ná fram
umbótum. Annað atriðið sem mikla athygli
hefur vakið, voru pólitískar heiðursdoktor-
sveitingar til manna eins og Nelsons Mand-
ela, Maríu Theresu, og ekki síst til Alexand-
ers Dubceks. Koma Alexanders Dubceks til
Bologna vakti heimsathygli, þar sem það
var í fýrsta skiptið sem foringi „Vorsins í
Prag“ fékk leyfí til þess að heimsækja vest-
rænt ríki, síðan innrásin var gerð í Tékkó-
slóvakíu. Hér birtist einnig viðtal sem höf-
undur átti við rektor skólans dr. Fabio Ro-
versi-Monaco.
Upphafið
Háskólinn í Bologna rekur reyndar sögu
sína allt aftur til áranna í kringum 1067, en
frá því ári eru til heimildir um sk. „legis
doctores" í Bologna, jen „legis doctor" var
sá sem kenndi lög. Á miðöldum voru það
klapstrin sem gegndu hlutverki skóla í Evr-
ópu. í klaustrunum voru kennd guðfræði og
klassísk fræði og einnig stjömufræði, stærð-
fræði og tónlist. í þeim var víða að fínna
merk bókasöfn, sem varðveittu menningar-
verðmæti sem annars hefðu sjálfsagt glatast
á þessum myrku tímum. Þessir klausturskól-
ar voru allir á því stigi sem við köllum
menntaskólastig. Líklegt má telja að upphaf-
lega hafi Háskólinn í Bologna verið skóli
fýrir lagaskrifara („arte notarile"), þar sem
kennd var listin að skrifa lög Rómveija á
réttan hátt, en hafí síðan þróast yfir í lagahá-
skóla. Við tölum um Háskólann í Bologna
sem fyrsta háskóla heims, þar sem grundvöll-
ur hans og hlutverk var frábrugðið hinum
hefðbundnu skólum. í fýrsta lagi var hann
opinn öllum stúdentum, það er að segja karl-
kyns, og stóð fyrir utan stofnanir eins og
kirkju og ríki. í öðru lagi voru þekkingarvið-
mið hærri og kennarar stunduðu sjálfstæðar
rannsóknir samhliða kennslu. Stúdentar út-
skrifuðust við hátíðlega athöfn og fengu titil-
inn „Licentia Docendi“ sem veitti þeim rétt
til þess að kenna og stunda lögfræði. í þriðja
lagi var Háskólinn í Bologna „universitas
scholarium" nánar tiltekið stofnun sem að
öllu leyti var stjómað af stúdentum sjálfum.
„Universitas studiorum“, Það form sem við
þekkjum í dag, kom ekki fyrr en löngu síðar.
Það var ekki fyrr en á tímum Napóleons að
stúdentar misstu stjómina á Háskólanum og
rektorar sem áður voru kosnir úr hópi stúd-
enta voru kosnir úr hópi kennara.
Skildir háskólarektora. Fram til tíma Napóleoas fóru stúdentar með stjón
skólans.
Alexander Dubceck frá Tékkóslóvakíu
ávarpar stúdenta í Bologna eftir að
hafa verið útnefndur heiðursdoktor.
Dr. Fabio Roversi-Monaco rektor Há
skólans í Bologna.
Framhlið byggingarinmr sem hýsir skrifstofur Háskólans í Bologna.
Stúdentalífíð
Á 13. og 14. öld var blómaskeið Háskól-
ans. Bologna var á þessum tíma u.þ.b. 32
þúsund manna borg og voru stúdentar 10
til 12 þúsund. Svipmót borgarinnar varð fyr
ir miklum áhrifum af háskólanum. Nemendui
flykktust þangað alls staðar að frá Evrópu
Skólinn varð fljótt þekktur um allan him
vestræna heim, enda var hann sá fyrsti sinna: