Lesbók Morgunblaðsins - 22.04.1989, Blaðsíða 10

Comeille: - málverk til vinstri heitír
„ Veröld handan mynda Þessi upp-
henging þótti dæmigerð fyrir Cobra
og beldur betur byltingarkennd.
Henry Heerup: „Ruslskúlptúr
Súrrealisminn fékk landvistarleyfi í Banda-
ríkjunum...
Með góðum vilja er hægt að segja, að
Cobramálverkið hafi verið ilndanfari og
tengiliður fyrir það sem undanfarið hefur
verið kallað nýexpressjónismi eða „villt
málverk". En Cobra verður núna séð sem
bitastaeð neðanmálsgrein við listasöguna —
straumamir lágu í aðrar áttir þegar til kom.
List „sigurvegaranna", Bandaríkjamanna,
átti eftir að leggja undir sig heiminn og
blása París út af landakortinu sem heimslist-
armiðstöð. New York kom í staðinn, þar sem
var newyorkabstraktið, mínimalismus,
konseptið, og að ógleymdri popplist. Gamla
Evrópa náði sér ekki almennilega á strik
aftur fyrr en með nýja málverkinu svokall-
aða; þá tók Þýzkaland að sér þetta naflahlut-
verk, að vera brennidepill með Köln og
Dusseldorf og Berlín. Og núna allra seinast
er að geta sameiginlegrar biðstöðu, sem
taflsérfræðingar í menningarmálum virðast
ekkert ráða við.
Hollenzki listaverkasafnarinn og við-
skiptajöfurinn Karel van Stuijvenberg rakst
á Cobra fyrir nánast tilviljun er hann skellti
sér á málverk eftir Appel. Það var komið
árið 1974 og skuggar fortíðarinnar orðnir
gegnummyglaðir. Leiddu þessi kaup þó til
þess, óvænt, að söfnunarástríða mannsins
beindist öll í Cobrafarveginn. Með harðfylgi
tókst honum að koma sér upp einu viða-
mesta safni listaverka eftir Cobralistamenn,
og fyrir utan myndlist (enda aiæta á allt
Cobra viðkomandi) sankar hann að sér öllum
pésum, bæklingum, tímaritum: Linien, Hel-
hesten, Reflex, Le petit Cobra, Cobra...
Hvemig safnarar og/eða listasöfn koma til
skjalanna gerir oft hinn svonefnda gæfumun
fyrir listamennina og list þeirra.
Höfundur býr í Munchen.
Tannháuser
Sögnin um Tannháuser er sögnin um sveininn
sem gekk inn í hamraborgina á vit álfadrottning-
arinnar. Að stofni til er hér á ferð sama sögnin
og við þekkjum sem Ólaf liljurós. Segja má að
til séu þrjár gerðir af þeirri sögu. í einni geng-
ur sveininn í hamraborgina og sést ekki
Um efnivið, uppruna og
stormasamar viðtökur
þessarar frægu óperu
Wagners í tilefni þess,
að Sinfóníuhljómsveit
íslands mun ásamt
söngvurum flytja hana í
konsertbúningi í
Háskólabíói 26. apríl, kl
19.30 og 29.apríl kl. 15.
Eftir JÓHANNES
JÓNASSON
framar, í annarri vill hann ekki með álfum
búa og hlýtur fyrir það grimma hefnd álfa-
drottningarinnar, en í þeirri þriðju snýr
hann aftur til mannheima og fær ekki fest
þar yndi. Tannhauser-sögnin telst augljós-
lega til þriðju gerðar.
Wagner felldi þessa sögn saman við aðr-
ar, fyrst og fremst þó sögnina um Hinrik
af Ofterdingen og söngkeppnina á Wart-
burg. í þeirri keppni tóku þátt Wolfram af
Eschenbach, Walter af Vogelweide, Johann-
es Biterolf og fleiri söngvarar og skáld úr
riddarastétt. Allt voru þetta þekktir muna-
söngvarar (minnesanger). Wolfram af Esch-
enbach var höfundur frægra riddarabálka,
eins og Parzivals, sem Wagner nýtti sér
síðar í óperum sínum. Walter af Vogelweide
er þó líklega frægastur allra munasöngvara.
Munasöngvaramir voru skáld og söngvar-
ar af aðalsstétt og þekktastir fyrir riddara-
leg ástarkvæði sín. Söngkeppnin í óperu
Wagners snýst einmitt um það að keppend-
ur eiga að syngja um eðli ástarinnar. Hin-
rik af Ofterdingen hneykslaði viðstadda með
því að nefna það sem ekki mátti nefna. í
sumum gerðum sögunnar er hann sagður
hafa umbreyst í svartan reyk er riddararnir
gerðu hríð að honum og var þá enginn vafi
á að hann var kominn í makk við andskot-
ann.
Sögninni af Tannháuser fylgir oft önnur
sögn, um manninn synduga sem leitaði til
Rómar en fékk ekki fyrirgefningu páfans.
Fylgdu neituninni þau ummæli að fyrr
skyldu græn lauf spretta á staf páfa en að
pílagrímurinn fengi aflausn synda sinna.
Þegar stafurinn tók síðan að laufgast iðrað-
ist páfinn ummæla sinna og sendi eftir
pílagrímnum synduga. Það reyndist þá um
seinan.
Ein er sú persóna sem tengist sögninni
um söngkeppnina á Wartburg en Wagner
nýtti sér ekki að sinni. Það var Klingsor