Lesbók Morgunblaðsins - 27.08.1983, Blaðsíða 14

að binda litla kerru til að bera
hann, svo langur er hann og
þungur. Þið lubbarnir á flat-
lendinu eigið ekki til neitt í lík-
ingu við hann.
Þessi hryssa var flutt yfir
hafið á þrem karrökum og
brígantínu3) til hafnarbæjarins
Olonne í Talmont; og þegar
Grandgussi sá hana sagði hann.
Hér er komin skepnan sem flyt-
ur son minn til Parísar. Nú sver
ég við Guðs nafn að allt mun
fara vel. Hann mun verða mikill
fræðimaður á komandi tímum.
Ef ekki væru skepnurnar lifðum
við eins og fræðimenn.4)
Næsta dag — að fengnum
drykk eins og gefur að skilja —
héldu þeir sína leið, Gargantúi,
kennari hans Ponokrates, og
þjónar hans, ásamt skósveinin-
um unga, Eudemoni. Og þar eð
veður var stillt og hlýtt lét
Grandgussi útbúa dökkmórauð
stígvél handa syni sínum; Babin
kallar þau helftur.
Svo héldu þeir glaðir og reifir
eftir þjóðveginum, alltaf í
himnaskapi, þar til er þeir komu
fyrir ofan Orleans. Á þeim stað
var stærðar skógur, hundrað og
fimmtíu mílna langur og fimm-
tíu og ein míla að breidd, eða
þar um bil. Skógurinn var gríð-
arlega gróskumikill og krökkur
af uxaflugum og broddflugum,
svo hann var hreinasta ræn-
ingjabæli fyrir vesalings
hryssurnar, asnana og hestana.
En hryssa Gargantúa hefndi
snöfurlega allra misgjörðanna
sem skepnur af hennar tagi
höfðu mátt þola til þessa, með
bragi sem enginn hafði nokkurn
minnsta pata af fyrirfram.
Jafnskjótt og komið var inn í
skóg þenna, og flugurnar lögðu
til atlögu, sveiflaði hún taglinu
og hlóð þeim svo kyrfilega í
fyrstu lotu að hún felldi allan
skóginn. Hún felldi trén þvers-
um og langsum, þar og hér, á
þennan veginn og hinn, fyrir
framan og til hliðanna, fyrir
ofan og fyrir neðan, eins og
sláttumaður fellir gras, en upp
frá þeirri stundu hefur hvorki
verið þar skógur né broddflugur,
og landið allt breyttist í sléttu.
Við þessa sjón varð Gargantúi
firna glaður, án þess þó að láta á
því bera, og mælti við menn
sína: „Þetta finnst mér gott.“ (Je
trouve brau ce); en þannig
stendur á því að landið er kallað
La Beauce. En hið eina sem þeir
fengu í morgunmat var tómt
loft, og til að minnast þess gera
dándimennirnir í La Beauce enn
þann dag í dag hlé á föstunni
með því að geispa, og það gerir
þeim harla gott, og skyrpa þeir
því betur á eftir.
Að lokum komu þeir til París-
ar, og í þeirri borg hvíldist
Gargantúi í tvo eða þrjá daga og
gladdist í hópi félaga sinna, og
frétti hvaða lærdómsmenn væru
þar í staðnum á þeim tíma,
einnig hvaða vín væru drukkin
þar.
1.) Þessi turn stendur enn, hlað-
inn úr tígulsteini, rétt hjá nefndu
þorpi.
2) Skýþía taldist þá vera það sem
nú heitir Tíbet.
3) Karrakar voru hafskip í Genúu;
brígantínur voru lítil herskip.
4) Alkunnugt orðatiltæki sem er
snúið við.
14
Svaðastaðastofninn og Hörður frá Kolkuósi
5. grein:
Dómur reynslunnar hefur
ógilt dóminn frá 1966
Nú, þegar Hörður 591 frá Kolkuósi er allur —
hesturinn var felldur haustið 1981 — er ekki úr
vegi að líta yfir stöðu hans sem kynbótahests.
Hverju hefur þessi glæsilegasti fulltrúi Svaðastaða-
stofnsins á síðari hluta 20. aldar komið til leiðar í
hrossarækt á íslandi? Hefur Hörður haft góð áhrif
á ræktun íslenska hestsins, eða munu áhrif hans
engin verða, er frá líður?
Fékk góða dóma
Áður en lengra er haldið, er
rétt að rifja það upp, að þótt
Hörður væri umdeildur hestur,
og þótt ekki næði hann því að
standa efstur stóðhesta á lands-
mótinu 1966, fékk hann yfirleitt
mjög góða dóma á sýningum. Á
landsmóti sumarið 1962 er
Hörður fimmti í röð stóðhesta
án afkvæma, þá fimm vetra.
Hörður fær fyrstu verðlaun A
og einkunina 8,16. Umsögn dóm-
nefndar var svohljóðandi:
„Skapharður viljahestur með
öllum gangi rúmum. Ekki ör-
uggur með sig.“
A Hólum 1966 fær Hörður
fyrstu verðlaun fyrir afkvæmi
eins og áður hefur komið fram,
þá aðeins níu vetra, og fylgdu
honum til dóms fjölmargir stóð-
hestar, synir hans, sem sett
hafa sín spor í ræktunina. Mesta
sigur sinn vinnur Hörður svo á
landbúnaðarsýningunni í
Reykjavík 1968, en þá er hann
dæmdur besti stóðhestur lands-
ins. Hart var lagt að eigendum
Harðar, þeim Jóni Pálssyni og
Páli Sigurðssyni, að sýna Hörð á
landsmótinu á Þingvöllum 1970,
en þeir höfnuðu slíku. Til mála-
miðlunar — og vegna þess að
vart var talið verjanlegt að
halda landsmót án þess að
Hörður kæmi þar við sögu —
var ákveðið að halda á honum
sérstaka sýningu með allt að
tuttugu afkvæmum. Töldu Jón
og Páll það ekki gefa nægilega
góða mynd af kynbótagildi
hestsins, að sýna hann með að-
eins fjórum afkvæmum, og því
færi Hörður ekki til mótsins á
þeim forsendum.
Þótt Herði tækist ekki að ná
Sleipnisbikarnum, sem fremsti
stóðhestur landsins með af-
kvæmum, hlaut hann flestar
þær viðurkenningar, sem nokkr-
um kynbótahesti geta áskotnast
hér á landi.
Faðir fjölda
þekktra stóðhesta
Þegar á landsmótinu 1966
komu fram margir efnilegir
stóðhestar undan Herði 591,
þótt hann sjálfur væri þá aðeins
níu vetra. Stóðhestarnir Þokki
607 frá Viðvík, Blakkur 614 frá
Kolkuósi, Vörður 615 frá Kýr-
holti, Baldur 620 frá Vantsleysu,
Dreyri 621 frá Vatnsleysu, Glói
623 frá Vatnsleysu, Léttfeti 624
frá Vatnsleysu og Stígandi 625
frá Kolkuósi: Allir komu þeir
fram á Hólamótinu 1966 og
vöktu flestir mikla athygli.
Næstu árin átti stóðhestum
undan Herði enn eftir að fjölga.
Eftirtaldir ættbókarfærðir stóð-
hestar eru allir undan Herði frá
Kolkuósi: Stígandi 659 frá Sel-
fossi, Héðinn 705 frá Vatna-
görðum, Skagfjörð 788 frá
Merkigili, Hrafn 737 frá Krögg-
ólfsstöðum, Krummi 738 frá
Kröggólfsstöðum, Svaði 739 frá
Kröggólfsstöðum, Þrymur 740
frá Kröggólfsstöðum, Geisli 741
frá Kröggólfsstöðum, Gustur
742 frá Kröggólfsstöðum, Geisli
743 frá Þurá, Geisli 744 frá Eg-
ilsstöðum og Hlaða-Bakkur 859
frá Selfossi. Auk þessara hesta
hafa margir synir Harðar verið
notaðir sem stóðhestar um
lengri eða skemmri tíma, þótt
ekki hafi þeir hlotið ættbókar-
færslu. Meðal þeirra má nefna
Örn frá Kröggólfsstöðum, Loga
frá Selfossi, Prins frá Krögg-
ólfsstöðum, Eldjárn frá Krögg-
ólfsstöðum og Storm frá Sel-
fossi. Sumir þessara síðasttöldu
eru nú kunnir stóðhestar á meg-
inlandi Evrópu.
Gæðingshryssur
í fremstu röð
Sem að líkum lætur eru
hryssur undan Herði mun fleiri
en stóðhestarnir, og margar
þeira hafa staðið í fremstu röð
kynbóta á hestamannamótum
síðari ár. Á landsmótinu á Þing-
völlum var Bára 3544 frá Krögg-
ólfsstöðum í efsta sæti hryssa
4—5 vetra, og í þriðja sæti varð
Drottning frá Hlöðum. Á fjórð-
ungsmóti á Hellu 1981 varð Kol-
finna frá Kröggólfsstöðum efst í
flokki hryssa sex vetra og eldri,
og miklu fleiri hryssur undan
Herði hafa staðið framarlega á
hestaþingum undanfarin ár,
sem og gæðingar í reiðhesta-
keppnum.
Sigurbjörg Jóhannesdóttir á Kröggólfsstöðum með Hörð 591 frá Kolkuósi.