Lesbók Morgunblaðsins - 27.08.1983, Blaðsíða 9

Lýsingin er hrikaleg: Stórauðugt fólk, vel gefið og lík-
amlega vel af guði gert, en hefur með öllu glatað hæfn-
inni til að gleðjast — er eins og gangandi liðin lík. Eftir
Anthony Haden-Guest.
efnahagslega þegar komizt upp
á tindinn og farið sé að halla
heldur betur undan fæti. Heró-
ínið deyfir sársaukann og dreg-
ur úr örvæntingu fólks.
Enginn fellir lengur tár
Við lifum nú á dögum í heimi
lyfja; stundum gæti manni helzt
virzt, að bókstaflega allir með
tölu séu sífellt að moka í sig alls
konar lyfjasulli.
„Það fara ekki fram neinar
góðar og áhrifamiklar jarðar-
farir í Sviss lengur," sagði
svissneskur læknir við einn af
vinum mínum. „Hvað átt þú við,
læknir?" „Það er enginn, sem
grætur núorðið, allir taka bara
valíum."
Sú hugmynd, að þessi hrausta
fjallaþjóð sé í stórum stíl farin
að deyfa miðtaugakerfi sitt á
þennan hátt, gæti fyrstu virzt
fjarri öllu lagi. En staðreyndin
er þó sú, að einmitt Sviss er oft
getið í frásögnum af alls konar
eiturlyfjamisnotkun. Þegar öllu
er á botninn hvolft, eru það ein-
mitt svissnesku kantónurnar,
sem um langan aldur hafa verið
eitt helzta athvarf auðugra rót-
leysingja alls staðar að úr heim-
inum, tryggur felustaður fyrir
misjafnlega fenginn, fljóttekinn
gróða og heimkynni þekktra og
dýrra heimavistarskóla með
nemendur frá öllum löndum
heims. Það var í öllu falli í ein-
um slíkum heimavistarskóla í
Lausanne við Genfarvatn, sem
Erica hóf að neyta heróíns —
hún var þá 13 ára að aldri.
Erica er núna orðin 26 ára
gömul. Það var einmitt hennar
kynslóð sem átti upptökin að
nýrri bylgju í eiturlyfjaneyzlu.
Hún er fölleit ásýndum og fríð.
Afi hennar er brezkur iðjuhöld-
ur, sem hefur mikið umleikis.
Faðir hennar er Englendingur,
en móðir hennar er núna gift
auðugum Bandaríkjamanni og
býr í New York. Þau eru á stöð-
ugu flakki á milli Fimmta
breiðstrætis í New York, South-
ampton í Bretlandi og Saint
Croix í Sviss. Helzta inntakið í
lífi þeirra hjóna er endalaus
drykkjupartý og háværar ill-
deilur.
„Ég var þegar farin að reykja
svolítið marijuana, byrjuð að fá
mér í staupinu við og við og taka
pillur um tíu ára aldur," segir
Erica, „svo þau sendu mig til
Sviss." Hún fékk ekki að vera
lengur samvistum við systur
sína, Dodo, sem er fimm árum
yngri en hún. Hún var innrituð í
heimavistarskóla fyrir ungar
stúlkur, og þar kunni hún strax
ósköp vel við sig. Tvær beztu
vinkonur hennar voru frönsk
stúlka, sem var erfingi mikilla
„aperitif-auðæfa" ogsvo dóttir
bandarísks lyfjaframleiðanda;
þær áttu það allar sameiginlegt,
að líf þeirra hafði þangað til
einkennst mest af ringulreið á
flestum sviðum.
Interpol kemst í spilið
„Það voru stundum haldnir
dansleikir, þar sem nemendur
annarra skóla voru líka með,“
segir Erica. „Það var eiginlega
allt fullt af eiturlyfjum. “Á einu
slíku balli kynntist hún tuttugu
og eins árs gömlum manni, og
hann reyndist stunda eiturlyfja-
sölu. Það leið ekki á löngu, þar
til þau urðu elskendur, og þau
voru stöðugt að lyfta sér upp
með því að taka amfetamín,
reykja ópíum og þefa örlítið af
heróíni. Þau komu sér saman
um að ganga í það heilaga, en
Erica var þá orðin 14 ára. „Ég
strauk úr heimavistarskólan-
um,“ segir Erica. „Ég hnoðaði
alls konar dóti undir sængina í
rúminu mínu, og skildi allar
mínar eigur eftir. Ein hand-
taska var eiginlega allt og sumt,
sem ég tók með mér. Við héldum
fyrst til Ziirich með lest, en flug-
um svo þaðan til Istanbúl."
Erica man heldur lítið frá
dvöl sinni í þessari ævintýralegu
tyrknesku stórborg. Sóðaleg
herbergiskytra, hash og síbylja í
rafmagnsgíturum. Þau voru sí-
fellt að skreppa út í ódýrustu
tyrknesku snarlstaðina til þess
að fá sér eitthvað í svanginn,
eða þau litu inn á Gulhane,
óhrjálegan gististað, þar sem
ýmsir flækingar frá Vesturlönd-
um héldu mikið til, en það var
álit margra, að staðurinn væri í
rauninni rekinn af tyrknesku
lögreglunni.
„Þarna var ég svo í tvo mán-
uði, þar til Interpol tókst að
hafa upp á mér. Þá var mér
komið fyrir í brezku ræð-
ismannsskrifstofunni í Istanbul,
og mátti ekki hreyfa mig það-
an.“
Hún heldur áfram: „Foreldrar
mínir lentu í deilu út af því,
hvort þeirra ætti að hafa mig í
umsjá sinni. Það sem ég á við er,
að hvorugt þeirra hafði hina
minnstu löngun til að hafa mig
hjá sér. Ég man líka eftir því,
hvað brezki ræðismaðurinn
sagði við þetta tækifæri: „Ég get
nú ósköp vel skilið, af hverju
ungt fólk, sem býr við svipaðar
heimilisástæður og þú, skuli
reyna að stinga af að heiman.“
Hvorugt foreldra hennar kom
til Tyrklands til þess að ná í
hana. „Að lokum var ég send
með flugvél til New York.“ En
þetta var aðeins upphafið að
löngum eiturlyfjaferli hennar.
Erica var rétt komin til John F.
Kennedy-flugvallar, þegar toll-
verðirnir þar höfðu gripið hana
með hash í fórum sínum. Hún
var þó ekki kærð fyrir þetta, en
sett á skrá hjá lögreglu og toll-
gæzlu New York-borgar. Þetta
hafði það í för með sér, að ekki
var lengur unnt að koma henni
til náms í neinum einkaskóla.
Þá var hún send í grunnskóla
fyrir almenning, en hann þó
hafður „af betra taginu". Þarna
gat hún auðvitað orðið sér úti
um langtum meira af alls konar
eiturlyfjum, en hún hafði
hingað til átt völ á.
Nálinni beitt,
hvar sem er
Hún segir frá því, hversu
ljóslifandi það standi henni
fyrir hugskotssjónum, þegar
hún í fyrsta skipti sá mann
sprauta sig með heróíni. Hún
var þá orðin sextán ára, gekk í
gagnfræðaskóla og þvældist
heilmikið með einni vinkonu
sinni, sem var eins og hún sjálf
mjög mikill aðdáandi popptón-
listar. „Við fórum oft saman í
partý, og þegar maður fer að líta
nánar á hlutina núna, þá verður
manni ljóst, að við vorum í
rauninni ekkert annað en leik-
föng handa þessum popp-
strákum að gamna sér við.
Vinkona mín var í slagtogi
með einhverjum farandpopp-
söngvara. Hann átti íbúð, sem
var í dálítið óhrjálegu ástandi,
og í henni höfðu fjórir Dob-
erman-hundar, sem hann átti,
fast aðsetur sitt. Þarna var svo
einu sinni haldið partý eftir
tónleika, sem hann kom fram á,
og þar kom í ljós, að íbúðareig-
andinn gat ekki lengur fundið
neina nothæfa æð í líkama sín-
um til þess að sprauta sig með
heróíni. Hann greip því til þess
ráðs að fara að nudda getnaðar-
lim sinn, þar til honum var farið
að standa og stakk þá nálinni á
kaf í liminn. Ég man, að það
komu blóðslettur á vegginn, þar
sem hann stóð. Mér varð bein-
línis óglatt. Ég hafði alltaf verið
dauðhrædd við sprautur, svo ég
lét mér nægja að þefa. Auk þess
var ég alltaf hrifnust af amfeta-
míni.“
í áðurnefndri íbúð varð Erica
líka fyrir annarri skelfilegri
lífsreynslu. Þarna var aftur
partý og allt á fullu, þegar hún
tók allt í einu eftir því, að einn
viðstaddra sat þar skammt frá,
þögull og eins og algjörlega
utangátta. Þegar nánar var að
gætt, kom í ljós, að partý-dagar
hans yrðu ekki fleiri. „Ég varð
alveg forviða á, hvað hitt fólkið
virtist taka þessu með miklu
kæruleysi. Er hann dauður?,
spurðu þau. „Ekki eyðileggja
partýið fyrir okkur. Við skulum
kalla í lögregluna seinna ...“
Hún byrjaði fyrst að sprauta
sig með heróíni, þegar hún kom
eitt sinn til dvalar á Miami
Beach með þáverandi elskhuga
sínum. „Ég sá svo sem aldrei
mikið af baðströndinni,“ sagði
hún, „en við lentum í mörgum
partýum þarna. Einu sinni fór
ég í partý hjá geðlækni einum.
Maður sá alls staðar blóðslettur
í þeirri íbúð.“
Það var þá, sem henni fannst
kominn tími til kominn að snúa
aftur til New York, en þegar
þangað kom, innritaðist hún
menntaskóla. Hún var orðin 18
ára og fór reglulega til geðlækn-
is, en henni fannst það samt
ekki koma henni að neinu gagni.
Dýr endurhæfing
„Ég þekkti ljósmyndara í New
York, sem lét mig fá eiturlyf,
sem ég seldi svo menntaskóla-
nemunum." En nú tóku atburð-
irnir að gerast einum of hratt og
urðu einum um of æðislegir.
Þegar sá óróleiki, sem Erica
hafði lengi fundið fyrir, var far-
inn að snúast upp í hreina og
beina skelfingu, sneri hún sér til
afa síns. Iðjuhöldinum gamla
þótti ennþá vænt um þetta
barnabarn sitt. Hún heimsótti
hann í Englandi og tók að leika
hlutverk ungrar hefðardömu.
Hún framkvæmdi jafnvel opnun
nýrrar verksmiðju, klippti á
silkiborða og allt það. „En sama
kvöldið fór ég til London og
sprautaði mig með heróíni," seg-
ir hún.
Svo hún var svo sem alls eng-
in hefðardama, þegar öllu var á
botninn hvolft. Hún flaug aftur
til Bandaríkjanna og lét leggja
sig inn á St. Mary’s-endurhæf-
ingarstofnunina, en dvölin þar
9