Lesbók Morgunblaðsins - 17.01.1981, Blaðsíða 14

Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
TTl (P* fc-VA Tiu K7 PflfJICT íriMtt rwvK UR
W- ÍIC.H- IR ú. b 5 S 0. T" b l Aj N £>
SllfJ- rta- UMO A (L h K ÍKKI Íti^ S6ÍT L A L A A TT R
D '0 h R 1 0 4 N 'A
/ SlÓ D F. A P / N IKSMdC KoUAU F L L 1 ©
F 'A L U JKAKVC/I KirP- i A K A T M/ÍÖfl u* E 1 oVk- AS
V? F IKyT- fhk- AH* R £ JíRjM R 'o u M MTiÍK bna- L 1 N No*e>-
Lífuf Cz J 'A T X VSÍ- H1U7A □ R K1 n K M A R
KoM* HK.9. V ’A L <x A s T ÍIKB SaL'i; A T 'o R, 'A
STÁV- o-yP, A i> A iíMCut K A R FLTÓT- LE. »es A JM A A L D A
R u K A llMTÍ 'il'hT K Ct T 5 KV*«I ÍmSt- o «t> 'o B £WD- IhttZ. A R
h R 1 &»■<««« A L F A 'oTTR JUPT U <L 6. ftoi- Vi€> - Ult
Htii
F K £ r'«- trtu* iTÍK s M A U £> U R zœaa íK.rr. U KJ
A R T A R L E ÚL U R ■ R H- R 'o
5 ro A R L. 4. A P^-l t b £ U £
\ \\ L 'if- FÆfíin JKamm- JTÖFUN Kve ik- U(í Fiíum- 6FNI VeiKr færi ■ e R | r i l Ruu Cxa'oÐ- ufL
-> -> |Kfl- i[S5!
mm í?ÆKf- AOFI LrtMO' i-Ð Í.'I>CAMÍ- hlmt- ANUM
2>B ITU
To'rJN 5k-a’i-D flU-D- UR - / N /N
Lc?vrfl- OR£) FUUL- AR.
írLK' UR St’K JTAFUR JfFryoc.©! Hrein- A N
(ÁAMAR
5\j\kít U M SvcoR- 57'R HK££>- AST KífoPPA
ST'H LA M
mNr
TR KVICTA EL.D- ÍTÆÐ\ TPHilt
LÖaun mafn
v/ 5TÖUK FTLU\- F/SKAR NÍst- Ift
M3UKI
ÍÁUEiniR
5 RM- W LT. ÁFÆTl CtLD/rJAÍ i P/E- u- UR
ntK- V\T- 4-AUSAM
Ko$m LÍTI5 Tíítonu A -£> |
Yndi
A tón)
LÆK- UR pRóuas 6.ULL
FfALLS AJ öf EUC.L
■VERVC- IFÆRlí) R'lFlJ) 'l T/ÍTLUR ÍKAMKI- ÍToFun
FUÚL Kosvc
X LIT- INN Frum- LFhi 1
2éins 5«.
KöNAN + Fyt- UMN l ; •
|5kiþm 1 10 Kcria- IST
Aö tjddabaki
Framhald af bls. 3
Hér er líka verið að dreifa bæklingum,
trúarlegs eðlis.
Á hellulagöa svæðinu fremst í Kirkjugötu
eru bekkir. Þar sitja öldungar sem áður
áttu fastan samastað á gamalmenna-
bekknum í almenningsgarðinum. Á gang-
stéttunum viö Hákonar VII. götu eru einnig
bekkir: biðstöövar strætisvagna. Kóngs-
garösskólinn við suöurhlið dómkirkjunnar
(lærður skóli frá 1824) hefur ekki breytt um
svip. Hér voru aðalbækistöðvar Þjóðverja
á stríösárunum. Þá stóöu 2 voldugar
járnsúlur við hliöiö á smíðajárnsgirðingunni
framan við skólann, og haustnótt eina í
aftakaveðri ultu þær um koll og urðu
þýzkum varðmanni að bana.
í framhaldi af gangstéttinni er búið að
leggja breiðtröpþur sem ná langt niður á
torgið. Styttan af Kielland, sem áöur stóð á
miðju torginu, hefur verið færð upp í
tröppurnar. Þarna stendur hann á stalli
sínum í slagkápu og með pípuhatt, skáldið
og borgarstjórinn, og horfir út á Voginn þar
sem hvíta máfavængi ber við sólbjartan
himin. Um styttuna leikur ferskt sjávarloft
með söltum keim. Dúfurnar úr almennings-
garðinum hafa gert sig heimakomnar og
skilið eftir nafnspjald sitt á hattbarðinu. En
á tröppunum hefur unga kynslóðin hreiðr-
að um sig til frambúðar, og hafa þær því
hlotið nafngiftina „táningaþallurinn".
Ekki verður vart við neitt grunsamlegt í
fari unglinganna, þótt fíkniefnaneyzla fær-
ist óhugnanlega í vöxt og lögreglan telji
neytendur í fylkinu nær 1500. Heyrzt hefur
að námslán séu notuð til kaupanna, aö
skólafólk bregði sér til útianda og smygli
eiturlyfjum inn í landið, selji þau svo á
götum úti fyrir tvöfalt verö. Lögreglan
fullyrðir aö í hæsta lagi 1% af dreifingunni
komist í hennar hendur.
Það er fátt um furðufugla í borginni
síðan Lars Lende var og hét. Hann lét
margt gott af sér leiöa, safnaði saman
atvinnulausum unglingum á krepþuárunum
milli stríða og kenndi þeim véltækni í
útibúrinu á Ledaal, fyrrum ættarsetri Kiel-
lendinga sem nú er konungsbústaður.
Hann gekk alltaf skringilega til fara og
reyndi meö alls konar uppátækjum að afla
fjár til hjálparstarfsemi sinnar. Oft var hann
á ferð með tvo smáhesta og lofaði
pollunum úr götunni aö skreppa á bak.
Ævinlega var mikiö um að vera í nálægö
hans.
Þó í Stafangri úi og grúi af fólki af ýmsu
þjóðerni vekur það ekki athygli lengur. Það
er bara þessi eina kona sem sker sig úr. Og
raunar miöaldra maður sem er á stöðugum
þeytingi til og frá bókasafninu. Hann er í
svörtum flauelsfötum og brjóstið þakið
orðum, hvítur á hár, síöhærður og síð-
skeggjaöur. Það mætti álíta hann fáráðling
ef maður vissi ekki aö hann er rithöfundur
að safna heimildum um Stafangur-skáldið
Sigbjörn Obstfelder. Konan vekur meiri
forvitni en hann því mörgum leikur hugur á
að vita æviferil hennar. Hún ber það með
sér að hafa lifaö sitt af hverju.
Áður fyrr var borgin álitin mesta kjafta-
bæli, þegar allir vissu allt um alla — jafnvel
hvaö nágranninn lagði sér til munns. Ef
eitthvaö út af bar fylltust siðapostularnír
vandlætingu og hófu augu sín til himins. En
þetta hefur breytzt þó eimi eftir af því enn,
einkum hjá eldri kynslóðinni. Fólk man
þessa konu þegar ýmislegt er rifjað upþ
með aöstoð frænku hennar sem býr í
næsta húsi.
— Jú, þetta er gömul þjóðverjamella
sem stakk af frá manni sínum hérna í
Stafangri og laumaðist inn í Þýzkaiand eftir
stríðiö . .. Guð má vita hvaö drifið hefur á
daga hennar þar! Hún giftist háttsettum
manni án þess að skilja við fyrri mann sinn,
en svo hefur þaö víst komizt upp og hún
send geöbiluð heim ...
— Hvað varð um norska manninn
hennar? ... Hann hefur auðvitaö ekki
viljað taka við henni aftur.
— Síðast þegar ég fréttí af honum var
hann kominn á elliheimilí. Hann er nokkr-
um árum eldri en hún.
— Honum hlýtur að hafa farizt vel við
hána — þjóðverjanum — úr því hún gat
keypt eöa leigt gamla húsiö sem foreldrar
hennar áttu á sinni tíö ... Kannski hún sé á
ellistyrk — eöa á bænum?
— Fjandakorniö! Hún er ekki eldri en ég,
sextíu og fjögra ára. En sjálfsagt hefur hún
haft eitthvað upp úr krafsinu . . . Hún
umgengst ekki nokkra lifandi sál, fer aldrei
út nema til að viðra hundinn. Hann er henni
bæði borð- og rekkjunautur.
— Þú segir það ekki!
— Það ætti ég nú bezt aö vita sem er
systurdóttir föður hennar. Ég leit viö hjá
henni fyrst eftir aö hún kom heim, en hún
rak mig út. Þá sá ég sitt af hverju ...
Uppljóstrun þessi fór fram í matstofu
Epu viö Lars Hertervigs götu, því einmitt
meðan frænkan og stalla hennar sátu að
kaffidrykkju kom konan inn. Hún fer
þangaö stöku sinnum til að snæða. Epa er
stórt verzlunarhús, eins konar Hagkaup.
Þar er fremur ódýrt og þar er innbyggt
bílastæöi. En bílastæði eru stærsta vanda-
mál borgarinnar. Það þykir ekki fint að
verzla í Epu. Skólabörn eru vön að stríða
sambekkingum sínum ef upp kemst að
foreldrar þeirra verzli þar.
Matstofan er oftast fullsetin. Hávaði er
mikill og skvaldur, jafnt á framandi tungu-
málum sem norsku. Og inn á milli eru
hrópuö upp númer þeirra sem pantað hafa
miðdegisverð. Að öðru leyti er sjálfsaf-
greiösla. Unga fólkið hleður í sig stórum
skammti af frönskum kartöflum með tóm-
atsósu út á. En mest er um glóöarsteiktan
mat. Þjóðlegir réttir eru því nær horfnir af
matseölinum.
Þegar konan fer þarna inn er hún vön að
ganga milli borðanna með matarskammt
sinn og staðnæmast hjá ungu fólki, og sé
það vingjarnlegt fær hún sér sæti og segir
því frá stríðinu og þjóðverjanum sem hún
kynntist á hernámsárunum — manninum
sem hún getur aldrei gleymt. Þá færist roði
í kinnar hennar og líf í augun. En hún lyktar
af óhreinindum og heimabruggi, og unga
fólkið hefur ekki áhuga á stríðinu. Það
afsakar sig og rís á fætur. Konan situr ein
eftir og lýkur við máltíðina, vefur síðan
leifunum inn í bréfþurrku handa hundinum,
sem bíður í tjóöri viö innganginn.
Nei, áhuginn á stríöinu er dofnaður,
hetjusögurnar hijóðnaöar. í Oslóblaðinu
Verdens Gang er samt verið aö spyrja hver
hafi beöið kónginn aö segja af sért
Bréfritarinn kveðst fyrir nokkru hafa birt
grein í VG í sambandi við minningar-
dagskrá sjónvarpsins: 9. apríl — 40 árum
síðar, en um þessa hluti hafði ríkt alger
þögn. í greininni segist hann hafa bent á að
unga kynslóðin vissi lítið um það sem
gerðist, sér í lagi hvað varöaði ofangreinda
spurningu, og enn heföi ekki borizt svar.
Hann endurtekur því spurninguna. „Hver
— hvenær og hvar var kóngurinn beðinn
að segja af sér?“
Það eru líka komnar bækur á markaö-
inn, gagnrýnar bækur sem sýna innrás
Þjóðverja í nýju Ijósi, eins og t.d. bók sem
kom út, hjá Gyldendal 1977. Hún hefur
þegar komiö út í 6 útgáfum og heitir „Det
utrolige dögnet". Höfundurinn Björn
Björnsen, rithöfundur og blaðamaður, seg-
ir frá því hvernig tiltölulega fámennar
liðssveitir Þjóöverja komu Norðmönnum í
opna skjöldu, og öngþveitinu sem ríkti
meðan á innrásinni stóö. Og úti fyrir
ströndinni biöu Englendingar með stóran
flota sem ekki kom að neinu gagni.
Þó undarlegt megi viröast fékk bókin
ákaflega góða dóma í Agderposten, Ar-
beiderbladet og sjómannablaðinu Far-
mand. Hver skyldi hafa trúaö því fyrir
nokkrum árum.
Konan er nú stödd á torginu. Hér mæta
auganu litrík sóltjöld yfir söluboröunum.
Þau eru hlaðin búvörum, blómum og
berjum — aðallega Jarðarberjum á þessum
tíma sumars. Og yfir öllu saman gnæfir
minnismerki helgað sjóferðum: líkan af
skipsskrokkum úr ryöfríu stáli, reistum á
rönd með rá og reiða og stög í einni bendu,
svipað rækju tilsýndar. Enda er listaverkið
kallaö „rækjan". En þaö skrýtnasta er að á
hafnarbakkanum fyrir neðan það skuli
einmitt vera seldar rækjur.
Til hliðar við Kiellands-styttuna liggja
tröppur niður í jarögöngin. Þaðan berast
fiölutónar, einhver „götumúsikantinn“ viö
iðju sína. Þeir halda sig oftast þarna eða í
Kirkjugötunni. í jarögöngunum eru fjöl-
margar smáverzlanir og sýningargluggar
stórverzlana. Og niðri við Heiðursbryggj-
una, þar sem tekið er á móti kónginum og
öðru stórmenni meö rauðum dregli, er
Frh. á bls. 16.