Lesbók Morgunblaðsins - 25.08.1979, Blaðsíða 13

og fóru beint útí bláinn yfir víðáttu
einhverrar sléttu. Það var Cassady
sem leiddi Kerouac útá þjóðveginn og
kynnti hann fyrir puttaferðalögum og
þeysireiðum á alls kyns undarlegum
bílum. En samt sem áður sneri Jack
alltaf heim aftur til Mémere, til að skrifa
og hvíla sig. 1950 gifti hann sig reyndar
öðru sinni en hjónaband hans og Joan
Haverty entist aðeins í tæpa sex
mánuði, þá fannst Kerouac nóg komiö,
haföi enda haft tíma og friö loks aö
fullgera On the Road.
Bókin var skrifuö á tæpum þremur
vikum, Kerouac sat sem límdur við
ritvélina og vélritaði stanslaust á 120
jeta langa pappírsrúllu, sagði frá ævin-
týrum sínum og vina sinna, þó aðallega
fjalli bókin um Neal Cassady — sem
heitir Dean Moriarty í sögunni. Ker-
ouac sjálfur heitir Sal Paradise, Gins-
berg er Carlo Marx, Burroughs er
kallaöur Old Bull Lee og svo framvegis.
Illugi Jökuls-
son tók saman
Til aö skrifa On the Road hafði
Kerouac myndað sér nýjan ritstíl; hann
kallaöi þaö „sketching" eða „spontan-
ous prose“, fólst aöallega í aö skýra frá
öllu sem kom í hugann, skrifa hratt og
ákveöiö, lýsa atburðum og persónum
nákvæmlega eins og allt kom honum
fyrir sjónir. Hann hataði loks eins og
pestina allar breytingar á því sem hann
hafði þegar skrifaö, að skrifa uppá nýtt
og „endurbæta" var ekki hans fag.
En On the Road fékkst ekki gefin út
í mörg löng ár og Kerouac sat ekki
auðum höndum á meðan: hann var á
stöðugum feröalögum milli landa og
milli borga. Neal Cassady bjó lengst af
í San Francisco með hinum og þessum
konum; hjá honum dvaldist Kerouac
oft á tíðum, þeir lifðu „hátt“ og flæktust
víöa um. Jazz var eitt aöaláhugamáliö;
Kerouac var alla tíð mjög hrifinn af
jazzi, liföi sig inn í stemmninguna og
geröi nokkrar tilraunir til að skrifa
„jazz-skáldsögu“, sem hann kallaöi. En
hvert sem Jack fór var hann alltaf
sískrifandi, í „Frisco“ hjá Neal, í New
York eða hjá mémere, Leo Korouac
var þá látinn. Þó ekkert fengist selt fyrr
en löngu seinna lét Jack þaö ekki aftra
sér frá því aö skrifa fleiri og fleiri
bækur. Nokkrum sinnum dvaldist hann
í Mexíkóborg, fyrst hjá Burroughs sem
hafði hrakist írá USA vegna fíknilyfja-
neyslu sinnar, dundaði sér við það í
Mexíkó að gera tilraunir á sjálfum sér
með hin dularfyllstu efni, og síöar — er
Burroughs haföi sömuleiðis hrakist frá
Mexíkó — bjó Jack þar einn. (Burr-
oughs hafði í samkvæmi farið að setja
upp leikrit um Vilhjálm Tell; hann átti
með raunverulegri skammbyssu aö
hitta vínglas á höfði eiginkonu sinnar.
Hann hitti ekki og konan dó. Eftir þetta
bjó Burroughs lengi í Tangier).
Þaö var á þessum árum vonleysis og
vonbrigða sem Kerouac komst í kynni
við búddisma: hann varö stórhrifinn af
frasanum „lífið er þjáning“, — hélt
áfram að stúdera fræðin og meðan
Jack bjó í Berkeley, Kaliforníu, 1955
hjá Ginsberg sem þar stundaði nám,
sökkti hann sér niöur í búddismann af
krafti. Þar var þá nokkur áhugi á
efninu; i'erouac varð stórhrifinn af
skáldinu Gary Snyder og fannst hann
hafa tileinkað sér fræöin mjög sann-
færandi. Þaö er Snyder sem gengur
undir nafninu Japhy Ryder í The
Dharma Bums sem er sennilega önnur
frægasta bók Kerouacs, skrifuö 1957.
Ray Smith er auðvitað Kerouac sjálfur,
Alvah Goldbook er Ginsberg, Cody
Pomerey er Neal Cassady og svo
framvegis. Þetta voru góðir tímar fyrir
Jack, hann stundaöi hugleiöslu og
búddisma, flæktist um og kynntist
vinum Allens — sem bjó með ástmanni
sínum Peter Orlovsky, George í The
Dahrma Bums — drakk brennivín í
San Francisco, reykti marjúana, notaði
benzedín, meskalín og morfín — og
skrifaði. Á þessum tíma átti sér staö
það, sem síðar var kallað „the Poetry
Renaissande of San Francisco“, upp-
lestur sex skálda í Six Gallery sem
Jack lýsir frábærlega í The Dharma
Bums.
Alvarlegasta tilraun Kerouacs til að
gangast einlífi og búddisma á hönd var
gerö sumarið 1956, er hann var
brunavöröur í sfcógum Washingtonrík-
is, — bjó þá einn í kofa í marga
mánuöi án þess aö sjá nokkra sálu;
hann varð þeirri stund fegnastur er
hann gat komist aftur suður til „Frisco"
að hlusta á jazz, drekka og reykja ...
Síöar var hann enn um tíma í Mexíkó
með Ginsberg, Orlovsky og nýjasta
stórvini þeirra, skáldinu Gregory
Corso. Þaö voru breyttir tímar í
vændum fyrir þá; allir um það bii aö
verða frægir, útgáfufyrirtæki haföi að
lokum fallist á að gefa út On the Road
og þessi bók, sem átti eftir aö færa
Jack mikla frægð en litla hamingju,
jcom út í september 1957.
Gagnrýnendur voru mishrifnir af On
the Road til að byrja með. Margir
rómuöu hana sem frumlega, nýstár-
lega og vel skrifaöa, öörum fannst hún
tilgangslítil og opin í báöa enda. En
lesendur voru yfir sig hrifnir, sérstak-
lega ungt fólk sem fann til samkenndar
með söguhetjum Kerouacs, eirðarlaus-
um og flökkugjörnum, ætíð í leit að
betri heimi handan næsta sjóndeildar-
hrings Kerouac hafði mótað það sem
kallað var „Beat Generation“ (nafn sem
hann haföi sjálfur fundið upp nokkrum
árum fyrr), Kerouac var nefndur „kon-
ungur bítnikkanna" og frá og með
útkomu On the Road var hann ávallt
settur í samband við þá, endalausan
þjóöveginn og æsandi líferni.
Þetta var hlutverk sem Jack líkaði
illa aö leika. Hann var kominn inn af
þjóðveginum, — frá 1957 settist hann
að mestu í helgan stein, bjó með
mérere og vildi fá að vera í friði, ekki
sífellt þurfa að vera bítnikki. Og
sömuleiðis féll honum mjög illa aö vera
af bókum sínum einungis stimplaöur
fulltrúi og talsmaöur „Beat“ kynslóöar-
innar, honum fannst hann vera að fást
viö mun merkilegri hluti, skrá „legend"
lífs síns, langa króníku skáldsagna —
honum fannst hann standa næst hinum
miklu meisturum franskrar skáld-
sagnagerðar, sér í lagi Marcel Proust.
Kerouac var sannfærður um líkingu
verka sinna við snilldarverk Prousts „t
leit að horfnum tíma“ og fannst sárt aö
vera aðeins tekinn sem málpípa vissra
hópa, hversu mjög sem hann taldlst til
þeirra.
Með frægðinni einangraðist hann að
miklu leyti frá vinum sínum. Ef undan
er skilin stutt ferö til Tangier með
Ginsberg, Orlovsky og Corso til að
hitta Burroughs, kaótískt drykkjuferða-
lag til Kaliforníu og loks stutt dvöl í
Frakklandi, bjó Jack að mestu meö
mémere, flæktist um í New York og
drakk meira en nokkru sinni fyrr.
Vonbrigði velgengninnar voru of mikil
fyrir Kerouac, hann varð bitur og
gramur, fór að vera nöldursamur og
fyrtinn, stundum meira að segja út í
vini sína. Sérstaklega var honum illa
við, er honum fannst Ginsberg, Burr-
oughs, Corso o.fl. fara aö hneigjast of
mikið tii vinstri í pólitík. Fyrr á árum er
þeir diskúteruöu stjórnmál hafði Jack
gjarnan gert grín að þeim; kvaðst ætíö
vera fullkomlega ópólitískur. En nú, er
vinir hans fóru jafnvel að hallast að
anarkisma, sakaði hann þá um að vera
ekki nógu miklir föðurlandsvinir. Hann
studdi Lyndon Johnson í Víetnamstríði
hans og nefna má, að eftir að Jack
hafði í eina skiptið á ævinni tekiö LSD
(reyndar meö Timothy Leary) og farið í
„slæmt tripp“, varð hann sannfæröur
að rússar hefðu komið LSD til Banda-
ríkjanna til að grafa undan amerísku
þjóðinni.
Jack Kerouac eltist fljótt. Lýsingar
eru til af dapurlegu lífi hans með
mémere; hann drakk feykilega mikið,
einn heima hjá sér ef enginn var viö*
hendina sem drykkjufélagi, reifst viö
Félagarnir talið f.v.: Jack Karouac, Allen
Ginsberg, Peter Orloveky, Gregory Corao,
Lafcadio Orlovsky staddir f Mexikóborg í
október 1956.
mémere, sem hann gat þó ekki án
veriö, og fannst hann yfirgefinnn og
einmana. 1966 fluttist hann aftur til
Lowell, heimabæjarlns sem alltaf haföi
átt mjög sterk ítök í honum, og giftist í
3ja sinn, nú kvenmanni úr nágrenninu,
Stellu Sampas — mémere hafði fengið
áfall og var hálflömuö og Jack þarfn-
aðist einhvers til að hugsa um þau
bæði. Hann þjáðist af ýmsum kvillum;
alltaf hélt Kerouac þó áfram að skrifa,
það var hans eina yndi þessi dapurlegu
ár. Meðan fjölskyldan dvaldist í Florida
síðla árs 1969 var Kerouac loks nóg
boðið, hann dó á sóttarsæng 21.
október, 47 ára gamall.