Lesbók Morgunblaðsins - 22.10.1978, Blaðsíða 8

Bk iB vln gð«$
l |VG t la i "O WwMxí ■ /. t * IS 1- § 'iSmF’ £
j jnL ’/• 'liáagmP* | Í|jg I rjipy ' *

SKOGRÆKTARRAÐSTEFNA I N
Síðastliðið vor héldu samtök er nefnast Nordisk Skogsunion 14. ráðstefnu
sína og var hún að Þessu sinni haldin í Noregi. Aö pessum samtökum standa
ýmsir aðilar á Norðurlöndum sem starfa að skógrækt, skógræktarfélagasam-
bönd o.fl. Slíkar ráöstefnur eru haldnar fjórða hvert ár á Norðurlöndunum til
skiptis.
Arið 1976 gerðist íslenzka skógræktin aðili að bessu sambandí og sóttu
fulltrúar frá Íslandí pessa ráðstefnu í fyrsta sinn í vor sem aðilar samtakanna.
Fulltrúar og gestir á pessari ráðstefnu voru rúmlega 700 talsins frá öllum
Norðurlöndunum og stóð hún dagana 26.—30. júm'. Þátttakendum var fyrstu
dagana gefinn kostur á að velja eina af 21 skipulagðri ferð um Noreg allt frá
nyrstu héruðum til hinna syðstu, par sem heimamenn lýstu gangi mála er að
skógrækt lutu.
Þeir sem fylgst hafa með framvindu skógræktar hér á landi vita að hún
hefur átt góð og nytsamleg samskípti viö skógræktarmenn og stofnanir í
öðrum löndum. Nauðsyn á siíkum samskiptum ættu að vera augljós, ekki síst
vegna pess að við verðum aö styöjast viö aðfengna pekkingu og reynslu í
mörgu pví er varöar skógrækt.
Nokkrir íslenzku fulltrúanna voru beðnir að segja hér í stuttu máli frá pví
helzta er fyrir augu og eyru bar í pessum skoðunarferðum.
Hulda Valtýsdóttir
Ámóta n^rstu
sveitum íslands
„Náttúruauðlindir skóganna" var yfir-
skrift kynnisferöarinnar sem farin var til
Nordland í sambandi við norræna
skógræktarpíngið í Noregi í vor og er
par átt við pá sólarorku sem bundin er í
skógargróðri og parf ekki frekari
skýringar við.
Nordland er næst stærsta fylki Nor-
egs, slagar hátt upp í Oanmörku að
stærö og um fylkið liggur heimskauts-
baugurinn. Vegna legunnar mátti gæla
við pá hugsun aö parna værum við
stödd álíka norðarlega og nyrstu sveitir
íslands og pví hafa í huga hvers vænta
mætti af gróðrarmöguleikum breiddar-
baugsins vegna. Beinn samanburður er
pó varla sanngjarn par sem ýms skílyrði
eru hagstæðari í Noregi en hér á iandi,
bæði hvað varðar jarðveg og veðurfar.
En pá er pess að gæta að jaröveg má
bæta með skógargróðri pótt lágvaxinn
sé og par sem hann er komínn á legg
bætir hann líka veðurfar í peim skilningi
að veðurfarssviftingar leika hvorki
landið sjálft, annan gróður né menn og
skepnur eins hart og á gróðuriitlum eða
gróðurlausum stöðum. Samanburðurinn
á pví rétt á sér með pað í huga hver
framvindan gæti orðið ef vel væri að
pessum málum staðið hjá okkur og
menn hafa leyfi til að vona.
Ot um eyjar
og upp í dali
í Nordland þekur skógargróður 6
þúsund km!, þar af er nytjaskógur 4400
km2 en frá árinu 1910 hefur verið plantað
skógi í 900 km2. Þriðjungur þessarar
skóga er í eign ríkisins en tveir þriðju í
einkaeign.
Saltfjall heitir mikið fjall miðsvæðis í
fylkinu. Lengi var það trú manna að greni
gæti ekki dafnað noröan Saltfjalls, því
fjalliö hefti útbreiöslu þess norður á
bóginn frá náttúrunnar hendi. En þá kom
mannshöndin til hjálþar og síöan hefur
komið í Ijós að greni á ekki erfiðara
uppdráttar norðan fjallsins en sunnan.
í kynnisferðinni var farið bæði um
strandhéruð, út á eyjar fyrir ströndum
fram og upp í dali, ekið eða siglt á milli og
arkaö upp og niður skógi vaxnar hlíöar.
Forsvarsmenn skógræktarinnar á staðn-
um, skógfræðingar og fulltrúar ríkisins í
skógræktarmálum leiddu hópinn sem
taldi um 40 manns frá öllum Norðurlönd-
unum, skýrðu staðhætti, vöxt og viðgang
og nýtingu allt frá því þar sem skilyrði til
skógræktar eru hvað bezt á láglendi og í
fjallshlíðum upp í 600 metra hæð yfir
sjávarmál þar sem möguleikarnir eru
takmarkaðri. Náttúrufegurð er þarna
geysimikil, loftið hreint og litir tærir.
Utlínur fjallanna minntu mjög á íslenzk
fjöll, að minnsta kosti úr fjarska — en þar
eins og allt um kring skilur á milli Noregs
og íslands hinn mikli og unaðslegi gróður í
Noregi, þegar nær er horft.
Þarna sést hvorki rofabarð eöa blásinn
melur — gróðurþekja hylur allt nema
efstu fjöll.
Framsýnn
hugsjónamaður
Lengi vel höfðu Norðmenn enga trú á
því að nytjaskóg mætti rækta úti við
ströndina á þessum norðlægu slóðum
vegna stormasamrar veöráttu og seltu frá
sjónum. En þá eignuðust þeir framsýnan
hugsjónamann sem breytti þeirri afstöðu.
Sá hét Isach Goldevin, bóndi á eyjunni
Dönna. Þar er fjallið Dönnes á norður-
strönd eyjarinnar og snýr bröttu baki við
hafvindum úr norðri en í hlíöunum sem
vita til suöurs verður gott skjól. Þar hóf
Isach Goldevin gróðursetningu
barrþlantna á árunum 1905—06 og var
þetta uþþhaf nytjaskógræktar í
Nordlandsfylki. Þarna voru gróðursettar
40 þúsund þlöntur þessi ár en vegna
plöntuskorts kom hann upp uppeldisstöð
fyrir tjáplöntur á jöröinni til þess að geta
haldiö starfseminni áfram.
Um atorku og framkvæmdir Isachs
Goldevin mætti fleira segja. Land-
búnaðarvísindin áttu hug hans allan. Hann
rak mikið bú á Dönnes og flutti reyndar
inn fyrsta traktorinn sem til Noregs kom.
Hann var hugsjónamaður í öllu því er að
landbúnaði laut og trúði því að tilvera
mannkyns ætti allt undir skynsamlegri
nýtingu og eflingu náttúruauölinda jarðar-
innar komið.
En svo fór fyrir honum eins og oft vill
verða raun á um framsýna brautryðjendur
— árið 1911 varö hann gjaldþrota og
þegar þrotabúið var gert upp, var
skógrækt hans á Dönnesfjalli einskis virt,
einungis talið að hún hefði rýrt beitiland
jaðarinnar.
Isach Goldevin var 50 árum á undan
sinni samtíð segja Norðmenn nú. Hann
sannaði að hægt var að rækta nytjaskóg á
veðrasamri ströndinni og nú er þarna
rekin fyrirmyndar skógrækt, útplöntun og
viðarhögg helst í hendur til hagsbóta bæði
fyrir eiganda jarðarinnar og samfélagiö.
Margt mætti til taka sem markvert bar
fyrir augu og eyru leikmanns í þessari
kynnisferð, en þegar úr átti að velja kom
Isach Goldevin efst í huga. Ef til vill vegna
þess að enn stöndum við í þessu tilliti á
því stigi að framsýnna hugsjónamanna er
mikil þörf. Viö megum bara ekki láta á
okkur sannast að þeir séu 50 árum á
undan sinni samtíð.
Þegar okkur íslensku skógræktar- og
áhugafólki var boðin pótttaka í XIV.
norræna skógræktarmótinu, sem haldið
var í Noregi, dagana 26.—30. júní, sl„
stóð okkur til boða að velja á milli 21
staðar í Noregi til skoðunar og fróðleiks.
Staðir pessir dreifðust um Noreg, allt frá
Finnmörk í norðri, 400—500 km. norðan
við heimskautsbaug og til Austurgarða,
syðst í Noregi.
Fyrir valinu hjá mér varð Vestfold, nr.
12 í boðspésanum. Viðfangsefnið par var
tvípætt, eftir pví sem pésinn upplýsti:
Lauf og/eöa barrskógar. — Skógrækt í
sambandi viö trjávöruiðnað.
Ég verð að gera pá játningu að meiru
réði um petta val mitt áhugi á sögu
fylkisins en gróðri pess, sem hlaut, legu
sinnar vegna, að vera allt annar en
nokkurs staðar finnst hér á iandi. Annar
og meiri en jafnvel bjartsýnustu áhuga-
menn um skógrækt geta nokkurntíma
látið sig dreyma um.