Lesbók Morgunblaðsins - 03.07.1976, Blaðsíða 5

Grillo mundi þetta atvik vel. ,,Ég
lamdi hann í hausinn með svip-
unni minni. Það er ein af mínum
kærustu minningum."
En allir vita, að Pava'rotti er
aðeins leikur í hug, þegar svona
ber undir. Hann er vel liðinn af
starfsbræðrum sínum. Annars
verða fáir til að veita honum
verulega keppni. Fáar sópran-
söngkonur þora að keppa við
hann í háum tónum. ,,Reyni þær
það er mér að mæta,“ segir
Pavarotti. ,,En sópransöngkonur
eru annars flestar miklir vinir
mínir. Þær beztu að minnsta
kosti. Því betri manneskja, sem
söngkona er, þeim mun betur
syngur hún." Pavarotti er maður
siðavandur. „Miklir söngvarar
hljóta jafnframt að vera góðir
menn,“ segir hann. „Tónlistin er
ekki einhlít. Stundum kemur
það fyrir, að vondur maður
syngur frábærlega vel. En það
festist ekki i minni.“
Þaó er þó til einskis að vera
góður maður ef röddina vantar.
„Brauð verður ekki bakað, ef
hveitið vantar," segir Pavarotti og
er sú samlíking ekki verri en hver
önnur. Og Pavarotti getur trútt
um talað. Hann varð fyrstur núlif-
andi tenóra til að syngja öll níu
háu C-in í „Dóttur herdeildarinn-
ar“ eftir Donizetti. „Ég var svo
skelkaður í fyrsta sinn,“ segir
hann nú, „að ég vissi ekki, hvaða
vöðva ég ætti helzt að beita við
sönginn." En þótt Pavarotti séu
gefnir þessir háu tónar, sem eru
mörgum öfundarefni, vill hann
heldur draga úr dýrkun manna á
þeim. „Að syngja hæstu tóna er
eins og ganga á línu. Áheyrendur
fylgjast spenntir með og velta því
fyrir sér, hvort tenórinn muni
detta eða komast klakklaust alla
leið. Tenórinn veltir því einnig
mjög fyrir sér. Mistakist honum
eitt hátt C fer allur ljóminn af
kvöldinu. Þetta er fáránlegt. Og
enn fáránlegra, þegar hugsað er
til þess, að Caruso gat ekki sungið
C-ið. Ekki heldur Tito Schipa.
Schipa hafói ekki einu sinni
mikla rödd. Samt var hann mikill
söngvari."
Röddin er söngvurum náttúr-
lega þýðingarmest. En þar næst
vill Pavarotti telja skapgerðina.
„Sá, sem ekki nær sambandi við
áheyrendur sína ætti ekki að
syngja á sviði heldur í baðinu
heima hjá sér.“ Pavarotti þarf litt
um þetta að hugsa. Hann nær
sambandi við áheyrendur sina
svo, að ekki verður um villzt.
Hljómleikaferðir hans eru sifelld-
ir fagnaðarfundir. Og hann er á
sifelldum ferðum. „Ég vil ve'ða
frægur um allar jarðir," segir
hann. „Aheyrendur komast ekki
til mín; ég kem því til þeirra." Og
alls staðar þar sem hann kemur,
fyllast tónleikasalir óðara og verð-
ur að raða stólum í ganga og alla
leið upp að sviði.
Áheyrendur Pavarottis dá
hann, og þeir fá oftast nóg fyrir
snúð sinn. Hann er í essinu sinu,
þegar hann syngur einsöng. Þá
þarf hann ekki að reyna að leika
aðra menn; hann getur leikið
sjálfan sig og í því hlutverki
bregzt hann ekki. Hann reiðir allt
fram, sem hann á til og áheyrend-
ur taka við þvi fagnandi.
Pavarotti þarfnast að sinu leyti
fagnaðarlátanna, rétt eins og mat-
ar og drykkjar. „Ég get alls ekki
án fagnaðarláta verið,“ segir
hann. „Þau eru mér jafnnauðsyn-
leg og loftið, sem ég anda að
mér.“ Og þegar söngskemmtun
lýkur verður hann að gefa áheyr-
endum eiginhandarrit svo skiptir
hundruðum. Hann hefur sízt neitt
á móti því: „Ég sé aldrei eftir
timanum sem fer i eiginhandar-
áritanir."
ALLTAF EINHVER
ANNARBETRI
Pavarotti er af óbrotnu fólki
kominn og fellur bezt við það.
Hann á enn lögheimili i fæðingar-
bæ sinum, Modena á ítalíu, og
dvelur þar, þegar hann getur. Mo-
dena er á Norður-Italíu, þar búa
nú 170 þúsund manns. í Modena
eru votviðri mikið og moskitóflug-
ur. Þar eru smíðaðir bílarnir
Ferrari og Maserati, þar er brugg-
að Lambruscovin og þar eru
fæddir tveir frægir óperusöngvar-
ar. Það eru Pavarotti og sópran-
söngkonan Mirella Freni. Þau eru
æskuvinir. Mæður þeirra unnu
báðar í tóbaksverksmiðju. Þær
skildu börnin eftir hjá sömu fóstr-
unni, er þær fóru til vinnu, „og
nú má sjá, hvort fékk meiri
mjólk“, eins og Mirrella Freni
komst að orði.
Faðir Pavarottis var bakari.
Hann þótti einn bezti tenórinn í
Modena og syngur enn í óperu-
kórnum þar. „Ég man eftir mér í
stríðinu,“ segir Pavarotti.
„Bandaríkjamenn vörpuðu niður
sprengjum nokkrum sinnum í
hverri viku og stundum sáum við
flugvélar skotnar niður. Það var
eins og í kvikmynd. Á kvöldin var
stanzlausskothríð. Fasistar skutu,
skæruliðar skutu og Þjóðverjar
skutu.“ Þegar Pavarotti komst á
legg lærði hann til kennara og fór
aó kenna i barnaskóla. Nítján ára
gamall fékk hann átta dollara
(tæpar 1400 ísl. kr.) í laun á mán-
uði. Jafnframt kennslunni söng
hann ásamt föður sínum í karla-
kórnum i Modena. Þegar
Pavarotti var á tuttugasta aldurs-
ári vildi svo til, að karlakórnum
bauðst að fara til Llangollen í
Wales og taka þátt í fjölþjóðlegri
söngkeppni. Svo fór, sem enginn
hefði trúað fyrir fram, að Mo-
denakórinn vann. Pavarotti
kveðst varla trúa því enn. „Það
var mesta fagnaðarstund sem ég
hef lifað,“ segir hann. „Það fékk
mér enn meiri gleði en þegar ég
söng fyrst i Scalaóperunni eða
Metrópólítan, og voru það þó
miklir viðburðir."
Þessi óvænti sigur varð til þess,
að Pavarotti hóf söngnám. Fór
hann í söngskóla i Mantúa; það er
tæpa 70 km frá Modena og
tveggja tíma ferð þangað i eim-
lest. „Það var einu sinni söngskóli
í Modena," segir Pavarotti. „En
kennararnir spilltu röddum allra
nemenda, svo að skólinn var lagð-
ur niður.“ Árið 1961 vann
Pavarotti í söngkeppni heima hjá
sér og fékk að launum að syngja í
„La Bohéme". „Ég söng ágæt-
lega,“ segir hann. „En faðir minn
sagði samt: „Lauri-Volpi var
betri.“ Árið 1963 kom Pavarotti
fyrst fram í Covent Garden. Þá
sagði faðir hans: „Tagliavini var
betri." Tveimur árum síðar söng
Pavarotti í fyrsta sinni í La Scala-
óperunni. „Gigli var betri,“ sagði
faðir hans þá. Þegar Pavarotti
söng svo í fyrsta sinn í Metró-
pólítanóperunni, árið 1968, sendi
hann föður sinum svohljóðandi
skeyti: „Caruso var betri."
Pavarotti er mikils metinn í Mo-
dena. Hann er frægastur Modena-
búa ásamt Mariu frá Modena, sem
giftist hertoganum af York, er
síðar varð James II Englandskon-
ungur. Luciano Pavarotti kvænt-
ist aftur á móti Adua Veroni og
varð konungur hinna háu C-a.
Luciano og Adua eiga nú þrjár.
dætur. Þær heita Lorenza,
Christina og Giuliana og eru níu,
ellefu og þrettán ára gamlar.
Adua, kona Lucianos, kvartar
einkum um það, að hann sé löng-
um að heiman. „Stundum óska ég
þess, að ég hefði gifzt skrifstofu-
manni," segir hún.
Pavarotti er ákaflega hændur
að konu sinni og dætrum. Þegar
telpurnar eiga skólaleyfi sendir
hann eftir þeim og konunni og
stundum langar leiðir, til Japans
eða Bandaríkjanna. En hann er
varla samvistum við þær nema
svo sem tvo mánuði á ári. Það er
af illri nauðsyn. „Flestir menn
hætta störfum um sextugt," segir
Pavarotti. „Tenórar græða pen-
inga í tuttugu til tuttugu og fimm
ár. Þeir verða að halda á spöðun-
um þann skamma tíma, sem þeim
er gefinn. Og nú er minn tími.“ Á
Spáni fá eftirsóttir tenórar svo
sem átta þúsund dollara fyrir
hverja söngskemmtun um þessar
mundir (það eru u.þ.b. 1370 þús.
ísl. kr.) „Ég er líka að verða mjög
góður i spænsku," segir Pavarotti.
Hann verður líka æ efnaðri. Féð
leggur hann mest í landareignir.
Hann á meðal annars vinbú fyrir
utan Modena. Þar eru framleidd-
ar tíu þúsund flöskur af Lam-
brusco á ári. Þess konar búskapur
er Pavarotti að skapi.
Þótt Pavarotti hafi mikil um-
svif og viða um heim, er hann
alltaf hálfgerður sveitamaður.
Hann treystir ekki fyllilega
neinu, sem er utan Modena. Og
hann er kænn og hygginn, eins og
algengt er um dreifbýlismenn.
Hann hefur jafnan farið hyggi-
lega með sitt. Hann hefur farið
með röddina eins og p*»ningana —
eytt arðinum, en látið höfuðstól-
inn óskertan. „Ég tek aldrei mikla
áhættu," segir hann. „Ég bý mig
vel undir allt, sem ég tek mér
fyrir hendur. Guð sér um það,
sem þá vantar á.“ Sé þetta rétt
hefur guð jafnan reynzt Pavarotti
vel.
Pavarotti vex fiskur um hrygg.
er árin líða og honum aukast
burðir. Hann veldur æ erfiðari
hlutverkum. I haust mun hann
syngja hlutverk Cavaradossis í
„Tosca“ í fyrsta sinn. Og þar næst
kemur að Calaf í „Turandot",
Ramades í „Aidu“, Canio í
„Pagliacci" og Don José i „Car-
men“. En til eru slík hlutverk, að
ofviða séu Pavarotti. Othello er til
dæmis ofviða rödd hans. Aftur á
móti er Pavarotti ofvaxinn hlut-
verki Alfredos í „La Traviata".
„Ég er of feitur til þess,“ segir
hann. „Annars er mér sama um
Alfredo. Hann syngur allt kvöld-
ið, en kemur inn á eftir sópranin-
um og baritóninum. Á eftir bari-
tóninum! Það er ekki merkilegur
tenór! En mergurinn málsins er
sá, að í svona hlutverkum verða
að vera rómantiskir menn. Og ég
er ekkert rómantískur. Ég er bara
feitur!“
Pavarotti á beztu ár sín eftir.
Hann er heiðarlegur maður og
einlægur listamaður. Josep Con-
rad komst eitt sinn svo að orði, að
listamenn höfðuðu til barnssálar-
innar i öðrum mönnum. En það er
barnssálin í Pavarotti, sem höfðar
til listamannsins í öðrum — og
jafnvel föður hans. Þegar gamli
maðurinn kom í fyrsta sinn til
Bandarikjanna og hevrði son sinn
syngja í „Puritani" varð honum
loks að orði: „Þetta hefði enginn
gert betur.“
Alexander Solshenitsyn
LJÖÐKORN
Hve létt er mér
með þér að lifa, Drottinn.
Á þig að trúa,
hve létt mér er.
Þegar ég i efa mínum veit ekki neitt framar,
og skynsemi mín gefst upp,
þegar gleggstu menn sjá ekki lengra en að kvöldi
dags,
og vita ekkert hvað til bragðs skal taka að morgni,
þá sendir þú mér óbifanlega vissu þess,
að þúr varir og gæti þess,
að ekki sé öllum leiðum lokað til góðs.
Séra Ásgeir Ingibergsson sneri úr þýzku.
Gréta Sigfúsdöttir
LÍF0G
DAUÐI
í hjúpi sólar hverfast pláneturnar
á afmörkuðum sporbaugum v
kringum hinn risavaxna kjarnakljúf
sem breytir billjónum af vetnisögnum I helíum
og slöngvar logandi gasfleygum
út í svartamyrkur geimsins.
Og jörðin tekur þátt í hringdansinum
eins og þeytispjald á höllum kili
og hagnýtir sér orku sólarinnar
með þvi að dreifa geislum hennar
í reglubundnum áföngum
um yfirborð sitt
Þeir skina á glæstar hallir þjóðhöfðingjanna
og hreysi tötrum klæddra þegnanna
þeir skina á vígtæki á sjó og landi
og herþotur sem blika í lofti
og menn sem sitja um lif hver annars
eins og villidýr i frumskógi
Þeir skína á kaupsýslumennina
sem núa saman höndum af ánægju
yfir hækkandi verðbréfum
vegna aukinnar hergagnaframleiðslu
og þeir skína á likkestina
sem rotna á vigvöllunum
Þeir skína á mergsoginn jarðveg og menguð höf
þeir skína á feysknar stoðir þjóðfélaganna
fangelsi aftökupalla og musteri
þar sem rangtúlkuð siðfræði
leggur blessun sína yfir misrétti
og valdbeitingu
Og sólin eyðir orku sinni á réttsýna og rangláta
í sömu mund og blómin opna krónur sinar
og fuglarnir syngja komandi degi lof
er verið að lífláta mann
sem risið hefurgegn valdhöfunum
þvi frelsið var honum fyrir öllu
©