Lesbók Morgunblaðsins - 21.03.1976, Blaðsíða 10

Winston Churchill, 1967.
margir vinna i happdrætti vegna þess að
þeir fá vinningsnúmerin „að handan".
Leita þeirra svo hjá umboðssölum og
hreppa vinning! Framliðnir eru hluti af
veruleikanum í Thælandi, en þó einkum
í sveitum. „Ég hef séð færri vofur í
Bangkok," segir vinkona Errós, „en úti á
landsbyggðinni. Einu sinni sá ég gamla
konu og lýsti henni fyrir móður minni,
en þá segir hún: „Þetta er amma þín.“
Erró hefur gaman af þessu. Þetta
minnir hann á Island. Sjálfur er hann
undraheimur og allt sem minnir á ævin-
týri lifnar í huga hans og fær raunveru-
lega mynd í málverkunum. Þannig er
Mao í framtíðarborg með svifvögnum í
einu málverkanna um hann og Kín-
verjana; Mao á Piccadilly Circus í
London, vopnaður Kínverji við Hvita
húsið ájólum. Kínverjar undirrauðum
fánum í New York, Kínverjar með
alvæpni fyrir framan bandaríska þing-
húsið, Mao með kínverskum
vopnabræðrum í Kreml, Maó á
Markúsartorginu, Kínverjar við S.Þ. og
Effelturninn, Mao við Sigurbogann,
Kínverjar undir blysum í Washington
Mao undir rauðum fánum hjá ástagyðj-
unni Venus, ungur Mao á Markúsartorgi,
Kínverjar við Notre-Dame, Mao talar
við félaga með Neuschwanstein-kastala í
baksýn, en þann fræga kastala byggði
ævintýrakonungurinn, Lúðvik II,
Bæjarakonungur, sem Erró segir að
komi oft í huga sinn. Hann hefur tvær
litmyndir af honum uppi á vegg í vinnu-
stofunni sinni í Paris og hyggst mála af
honum tvær andlitsmyndir. En mynd-
röðin um Mao ervisbending Erros um að
f jölmennasta þjóð heims er vöknuð til
vitundar um mátt sinn og megin. En
fyndnin er errosk og tviræð; Mao inni á
gafli hjá gerskum og allsnægta þjóðfélagi
kábojannaí Vesturheimi.
XX
Frakkar eru stoltir af Erró. Þeir eru
m.a. ólíkir Islendingum að því leyti að
þeir þurfa á öllu sinu að halda. Þeir báðu
hann vera fulltrúa Frakklands á mál-
verkasýningunni í Briissel, „þeir gera
mikið fyrir mig núna“, segir hann. Þar
voru einungis fyrrnefnd portrett af
þekktum sögupersónum. Erró var einnig
ásamt tíu öðrum þekktum málurum
beðinn um að gera myrid af Allende. Það
var einn helzti menningarfrömuður
franskra sósíalista sem hafði forgöngu
um þetta.
Erró hefur gert myndröð um van
Gogh og van Gogh og Modglíaní. Til
viðbótar því sem hér hefur verið sagt um
mannamyndir Errós má geta þess að á
myndinni um van Gogh er sýnt hvernig
hann skar af sér eyrað og margt fleira úr
lífi hansog list. En ámiðri myndinni er
hann lokaður inni í peningaskáp sem
gætt er af einhverjum skúrkum, að því
er manni sýnist. Ég spurði um þessa
mynd. „Þetta eru listaverkasalarnir í
París,“ sagði Erró. „Þeir hafa grætt mest
á myndum van Goghs. Ég á bara eftir að
skrifa nöfnin á figúrurnar."
Þetta er einkennandi fyrir húmor
Errós. I fyrstu var hann háður lista-
verkasölum, en nú hefur hann losað sig
við þá. Þeirtóku 70—80 prósent af
verði myndanna. Nú selur hann beint til
safnara. Ýmsir auðkýfingar safna mynd-
um Errós og þeir bíða eftir að hann
hringi. Hannþarf a.m.k. ekki að kvarta
undan því að myndirnar hans seljist
ekki. En til gamans má geta þess að á
mynd sem heitir Dauði listsafnarans frá
1959 liggur hundur á banasænginni og á
myndinni Listgagnrýnandinn — einnig
frá 1959, eru skrifandi fílar og api. Á
Listaverkauppboðinu frá sa'ma tíma er
uppboðshaldarinn svört beinagrind af
fornaldareðlu.
A málverki Errós um Allende eru
margir hershöfðingjar, en Pinóchet er
að sjálfsögðu ljótastur. „Margir þessara
hershöfðingja eru nú horfnir," segir
Erró, „t.a.m. allir grísku hers-
höfðingjarnir sem ég setti á myndina. Ég
er búinn að gleyma hvað þeir heita.“
„En hvað um eðlurnar eða pöddurnar
sem þú varst að mála hér áður fyrr?“
spurði ég. „Æ-já, þær flugu út um glugg-
ann.“
M.
Esra Pound, ljóðskáld, úr myndaflokknum Skrfmslin, 1968.
ERRO___________________________
kunningja, þeim hafa verið sýndar lit-
skuggamyndir af Maó-málverkum og
mér er sagt að þeir hafi hlegið mikið. En
maður veit aldrei hvernig Kínverjar
hugsa, né af hverju þeir hlæja. Það er
ómögulegt fyrir mig að sýna Maó-
myndirnar í Thælandi, því að Thælend-
ingar eru svo varkárir, þeir eru beztu
diplómatar í heimi. Nú koma þeir sér vcl
við alla. Ég held þróunin í Thælandi
verði sú að kommúnismi komist þar á
hægt og sigandi án þess nokkur taki
eftir; allra sízt þeir sjálfir. Never mind,
eru einkunnarorð Thælendinga. Þeir
eru bliðir og brosa breitt og gott að vera í
návist þeirra. Þeir spila mikið í happ-
drætti og eyða öllu jafnóðum. Þeir eru
alólíkir Kínverjum sem halda fast um
peninga og eiga allt í Thælandi. Kóngur-
inn er aðlaðandi maður og dýrkaður scm
guð. Ilann hefur áhugaá öllu, byggir m.a.
báta og holdur þjóðinni saman.“
X X
Um myndaröðina af Maó og nýjustu
verkin sagði Erró:
„Ég hef safnað saman myndum af Maó
á ýmsum aldri og haft þær til hliðsjónar,
þegar ég málaði. Nú mála cg myndir sem
eru kallaðar hyperrealismi. Þær cru ná-
kvæmnisvinna og hvert smáatriði unnið
til þrautar (eins og myndirnar af
bílunum, Carscape, 1969, flugvélunum,
Planescape, 1970, og matnum, Food-
scape, 1965, svo að dæmi séu nefnd). Ég
veit eiginlega allt um osta og hef kynnt
mér matargerð sérstaklega og finnst
ævintýri að borða, gleypi í mig allt um
bíla, flugvélar og tækni. Ég lifi í sam-
tímanum og verð að þekkja hann
nákvæmlegatil að geta unnið að mynd-
list. Ég fagna því að ungu íslenzku
málurunum hefur gengið vel í Amster-
dam, þeir njóta álits og það er skrifað vel
um þá.“
Um poppið sagði hann:
„Það er ekki hægt að segja að neinn sé
fyrstur í listum, poppið óx úr dadaisma.
Það var þróun.“
UmDali: „Égþekki hann þó nokkuð.
Hann hefur málað 50—100 stórkostlegar
myndir sem eru með því bezta som
málað hefur verið. En mikið af grafík-
inni hans er lítilsvirði.“
Erró þekkir einnig málara eins og Max
Ernst („hann er þurr á manninn, en
merkur brautryðjandi"), Míró og Roy
Lichtenstein.
X X
Erró hefur ferðazt viða um heim.
Hann hefur að sjálfsögðu gert sér ferð
til Lyon þar sem hann hefur smakkað
mat frægasta kokks í heimi, Bocusc
Thælenzka vinkonan hans er einnig góð-
ur kokkur og það kann hann að meta.
Hún spurði son okkar hvernig við syðum
fisk á Islandi. „I vatni", svaraði hann. Þá
hlógu þau bæði — en drengurinn sagði
að það væri einfaldast. I nýlcgu mál-
verki með fjöllum, karlmanni og nakinni
konu á skiðum lætur Erró birtast
rauðmaga, öllum á óvart. Það eru einu
íslenzku áhrifin í myndunum hans sem
ég man eftir i svipinn.Sviðakjamminn er
áreiðanlega á næsta leiti. Jú, annars,
einhvers staðar sýndist mérþorskur
synda með sporðaköstum hjá geimfara
cða kynbombu, ég man það ekki. En það
gæti þátáknað áhuga útlendinga á
ókynþroska fiski við Island.
X X
Erró er alinn upp hjá Siggeir í
Klaustri, „ég er algjörlega mótaður það-
an og minnist þess með gleði og þótti
mikið til koma, þegar ég gat ekið frá
Klaustri í Öræfi. Þegar ég var 12 ára sá
ég tvo presta ganga niður stiga f gamalli
kirkju fyrir austan Klaustur og spurði
móður mína, hverjir þetta væru. „Það er
enginn stigi þarna,“ sagði hún, „hvað þá
menn.“ Þá hvarf stiginn, en prestarnir
gengu eftir kirkjugólfinu og út,“ Hann
heldurþví fram að hann hafi séð
eilífðarverur þarna í kirkjunni og hefur
gaman af að tala um þessa drauga vegna
reynslu sinnar af Thælendingum. „Þeir
sjá alls staðar drauga,“ segir hann. Þeir
heita pilok á máli þarlendra. Vinkona
Errós sagðist bæði hafa séð ömmu sína
og föður látin. Framliðnum er gefið að
borða í Thælandi, á þá er heitið og
Karaté. 1968.
Erró fyrir framan
nýtt listaverk f
vinnustofu sinni
i Paris.
Elizabeth drottníng, 1969.
Napidéon, 1969.