Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 25.05.1975, Qupperneq 8

Lesbók Morgunblaðsins - 25.05.1975, Qupperneq 8
Á vinnustofunni hjá Sveini. Til hægri: Sem betur fer lendir alltaf eitthvað af litnum á léreftið, en rnyndin af Sveini sýnir, að liturinn lendir vlðar. LIFIÐ ER • • KONGULO- ARVEFUR Greinarstubbar og viðtalsbútar við Svein Björnsson, listmálara og leyni lögreglumann í Haíiiarfirði, sem nú sýnir verk sín að Kjarvalsstöðum. Eftir Gísla Sigurðsson SVEINN Björnsson sýnir verk sín á Kjarvalsstödum um þessar mundir. Það er fyrsta sýning hans í „Musterinu". Saml hefur hann haldið fleiri sýningar í Reykja- vík, Hafnarfirði, Kaupnianna- höfn og úti á landi en að hann niuni tölu þeirra í fljótu bragði. Og Sveinn er ekki heldur að brjóta nein bönn, þótt hann sýni á Kjarvalsstöðum. Skýringin á því er sú, að Sveinn er ekki í Eélagi íslenzkra myndlistarmanna. Ein- hvern tíma var hann borinn upp þar og félagsmenn greiddu at- kvæði um, hvort þeir ættu að taka hann í félagið. „En ég var að sjálfsögðu felldur," scgir Sveinn og hla;r tröllahlátri um leið og hann bætir við: „Ég var vitaskuld ekki nógu góður." Þesskonar smámuni lætur Sveinn Björnsson ekki á sig fá, enda orðinn því vanur að hafa nokkurn mótbyr. Gagnrýnendur hafa haft sérstakt yndi af því að skamnia Svein, enda fer hann sín- ar cigin götur og gefur sig lítt að klík'-num. Hann minnir á Bjarí í Sumainúsum og færii sig aðeins innar á heiðina, þegar þeir gerast erfiðir á Útirauðs- mýri. Sem málari hefur Sveinn hafizt af sjálfum sér og löngum þurft að © sinna brauðstritinu fyrst áður en röðin kæmi að listinni. Eppá síð- kastið hefur hann verið rann- sóknarlögreglumaður í Hafnar- firði við góðan orðstír, enda slundum í gamni nefndur Sveinn Sérlokk eftir fraigum kollega. Það vill til að Sveinn er hamhleypa til vinnu og hraustur eftir því. Flest- ir væru búnir að fá nóg eftir þann vinnudag, sem stundum liggur að baki og ekki minna álag á tauga- kerfið en hvað annað að yfirheyra innbrotsþjófa og aðra afbrota- menn. Þá kemur fyrir að fullorðn ir menn bresta í grát og Sveinn verður að vera í senn sálusorgari og sálfræðingur, þegar játningin liggur á borðinu. Þetta er um- fram allt vettvangur tilfinninga- mála, sem reynir mjög á tauga- kerfið og mætti halda að þesskon ar vinna sé ekki heppileg fyrir listamann. — ilvað tekur Sérlokk mik- inn líma á degi hverjum? — Allan daginn og stundum nóttina líka. Það er aldrei frið- ur og sum mál eru þess eðlis, að maður getur ekki hætt að hugsa um þau, eftir að heim er komið. En ég hvíli mig á mál- verkinu; þá kemst ég í annan heim, sem ég lifi mig inn i og helzt vildi ég geta hætt öllu öðru stússi. Þaó hefur líka komið fyrir að ég hafi fengið símhringingu um miðja nótt, þar sem mér var sagt að búa mig sem snar- ast undir andlátið, því ég yrði myrtur innan tíðar. Ég hafði óljósan grun um, hver talaði og sagði honum bara að slíkar hótanir gætu engin áhrif haft á mig, þvi ég yrði samkvæmt spádómi 95 ára. Núna stend ég á fimmtugu og á þar af leið- andi heila mannsævi eftir, að minnsta kosti heila læknisævi. Sveinn hefur vinnustofu uppi á lofti heima hjá sér að Köldukinn 12 í Hafnarfirði. Þar er hvorki vítt til veggja né tiltakanlega hátt til lofts, að minnsta kosti ekki undir súðinni. En vinnustofan er hlýlega innréttuð og birtan kem- ur að ofan og er góð. Svo mikið er þar af myndum, að málarinn kemst varla fyrir lengur og á veggi íbúðarinnar á neðri hæð- inni er hlaðið myndum. Svcini hefur með tímanum áskotnazt gott málverkasafn. t fyrsta lagi á hann nokkrar myndir eftir móð- ursystur sfna, Júlíönu Sveinsdótt- ur. En þar að auki myndir eftir Gunnlaug Scheving og Jón Engil- berts, sem voru miklir vinir hans og tóku honum strax hlýlega. Sveinn á Ifka mynd eftir Vetur- liða, Jón Gunnarsson, Per Dahl, Ebbu Carstensen, Guðna Her- mannsen, Ryseby og fleiri. Þar hangir líka meðal annarra verka fyrsta mynd Sveins: Haffshröngl á Halamiöum, máluð um borð í togaranum Júlí árið 1948. Einnig götumyndir frá Patreksfirði og Dagverðareyri, gerðar í landlcg- um, venjuleg byrjandaverk. Auk vinnustofunnar á loftinu hefur Svcinn aðra suður í Krýsu- vík. Honum finnst bráðnauðsyn- legt að hafa tvær vinnustofur og helzt þrjár; það sé svo hollt og gott að skipta um umhverfi. — En finnst þér ekki önugt aö þurfa að steðja alla leið til Krýsuvíkur til þess að mála? — Ekki nokkur skapaður hlutur Auk þess hefur það sinn lilgang. Þar kemst ég frá símanum og kvabbinu. Verði innbrot eða útbrot, þá verða þeir bar að ná í aðra Sérlokka. Bústjórahúsið f Krýsuvík hafði staðið ónotað um 15 ára skcið og var nálega ónýtt af viðhaldsleysi, þegar Sveinn fékk þar inni síðast- liðið vor. Hann réðst í endurbæt- ur af sínum kunna dugnaði; kom miðstöðinni í iag og málaði húsið að utan og innan. Hann málaði fugl, sem nær yfir allt forstofu- loftið og goðkynjaðar verur á hurðirnar. Auk þess prýða húsið gamlir og virðulegir munir, sem Sveini áskotnuðust úr bústað Júlfönu frænku hans í Dan- mörku. Á neðri hæð hússins eru tvær samliggjandi stofur og þar getur Sveinn málað miklu stærri mynd- ir en á loftinu heima hjá sér. Og þá er Sveinn fyrst í essinu sínu, þegar hann hefur nógu stórt lér- eft fyrir framan sig. Geysistórt málverk af línuveiðum tekur svo til yfir heilan vegg. Þar sækir Sveinn í reynslu sína af sjó og málar eftir minni. A annarri sjó- sóknarmynd getur að Ifta draum- konuna, sem hvíslar að aflamann- inum, hvar fiskur liggur undir steini. Þetta hús stendur eitt sér og þar rfkir kyrrðin líkt og uppi á öræfum. Og allt í kring: Hrikaleg- ur berangur og umfram allt myndrænn. Sumar af fyrstu myndum sfnum málaði Sveinn einmitt við Kleifarvatniö og nú er hann farinn að mála þar aftur, svona ganga hlulirnir ævinlega í hring. En hann málar sjaldnast landslagið eitt nú orðið, enda hef- ur hann það á tilfinningunni í Krýsuvík, að hann sé þar ekki einn á ferð, þótt svo eigi að heita að enginn sé með honum. — Mér finnst stundum að einhver standi nærri og horfi yfir öxlina á mér á það sem ég er að gera. Það er ekki óþægi- legt. Þetta er bara tilfinning; ég hef ekki beinlínis séð neitt. En ég hef gert ráð fyrir, að þetta sé huldufólk og það hef- ur verið mér hugstætt eins og sjá má á mörgum myndum. í rauninni hefur Sveinn haft þriðju vinnustofuna í Öldutúns skóla í Hafnarfirði; þar getur hann málað ennþá stærri myndir og þar málaði hann mcðal annars stærstu mynd, sem enn hefur ver- ið máluð á léreft á lslandi. Hún er af fiskvciðum á sjó og prýðir heil- an gafl f JL húsinu við Hring- braut. 1 Öldutúnsskóla geymir Sveinn nokkur stórverk á veggj- um, vegna þess að hann hefur ekki húsrými fyrir þau annars staðar, þar á meðal mynd um Hafnarfjörð, þar sem fjallað er um gömlu húsin og innfædda Gaflara. — En hversvegna byggirðu ekki stóra vinnustofu heima; hvað geturðu betra gert við alla þessa lóð? — Satt segirðu, enda ætlaði ég að gera það og var búinn aó fá Þorvald Þorvaldsson arki- tekt til þess að teikna vinnu- stofu. Svo fékk bygginga- nefndin hér i Firðinum teikn- inguna til umfjöllunar og komst að þeirri gáfulegu nið- urstöðu, að húsið væri of hátt. Mig minnir að það hafi átt að skyggja á norðansólina hjá ein- hverjum í nágrenninu. Við Gaflarar höfum alltaf haft mjög framsýna menn í stjórn bæjarmála. Til dæmis spurðu þeir mig, hvað gert mundi við vinnustofuna eftir að ég væri dauður og hvort hún yrði ekki bara notuð fyrir bílaverkstæói þegar þar að kæmi. En eins og ég sagði þér áðan, á ég eftir að mála í heila mannsævi og það er vissulega erfitt að svara því, hvað kann að gerast þar á eftir. En sem sagt; yfirvöldin hafa meinað mér að byggja vinnu- stofu og þar við situr.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.