Lesbók Morgunblaðsins - 30.09.1973, Blaðsíða 15

Um þessar mundir er ísland líklega eina
Vestur-Evrópuríkið, þar sem umræður um
utanríkismál snúast um annað en fram-
tíðarstöðu landsins gagnvart síaukinni
samvinnu Evrópuríkja og almenna stöðu
þeirra í samskiptunum við Bandaríkin.
Þessi sérstaða Islands markast fyrst og
fremst af því, að um stjórnvölinn halda
þau öfl, sem skynja ekki þróunina í al-
þjóðamálum og eru ekki aðeins nokkrum
árum á eftir tímanum í viðhorfum sínum
heldur jafnvel áratugum. Innan íslenzku
ríkisstjórnarinnar virðist sá hugsunar-
háttur ríkjandi, sem var allsráðandi í sam-
búð austurs og vesturs á timum kalda
stríðsins. Þá var markvisst stefnt að þvi
með einföldum áróðursbrögðum að æsa
menn og þjóðir til fyrirlitningar á and-
stæðingum sínum. Stefnt var að þvi að
skapa spennu í stað þess að leysa málin
með samningum, þar sem ólík sjónarmið
voru brotin til mergjar og síðan fundin
leið, er allir gátu sætt sig við.
Nú hefur stefna spennu og skætings í
garð andstæðingsins sem betur fer þokað
til hliðar í samskiptum austurs og vesturs.
Þótt grundvallarágreiningur sé fyrir
hendi er honum ekki haldið á loft. Hins
vegar er lögð megináherzla á að ná sam-
komulagi á þeim sviðum, þar sem menn
eru sammála. Öllum er ljóst, að Banda-
rikin og Sovétríkin hafa ekki fallizt í
faðma, þó að samningar hafi tekizt á milli
þeirra um jafn viðkvæm mál og kjarn-
orkuvígbúnaðinn. Enginn trúir þvi, að Ör-
yggisráðstefna Evrópu hafi í för með sér
endanlegan og eilífan frið í Evrópu. Á
þeirri ráðstefnu verður ekki samið um
annað en aukaatriði, á meðan Sovétríkin
fylgja þeirri meginstefnu, að ekki megi
hrófla við því járntaki, sem þau hafa á
þjóðunum í Austur-Evrópu. Hvernig eiga
Vesturlönd að geta samið við Sovétríkin
um það, að þau hafi úrslitavald um almenn
mannréttindi í Póllandi, Austur-Þýzka-
landi, Tékkóslóvakíu, Búlgaríu, Rúmeníu
og Ungverjalandi? Um mannréttindi verð-
ur ekki samið á alþjóðlegri ráðstefnu. Um
þau er aðeins unnt að setja fram einhliða
kröfu — ófrávíkjanlega kröfu — sem mið-
ar að því, að allir fái notið þessara réttinda
í eins ríkum mæli og þeir sjálfir kjósa. Á
meðan Sovétríkin beygja sig ekki undir
þessa kröfu, verður járntjald dregið um
miðja Evrópu.
Á tímum kalda stríðsins var þessari krö-
fu Vesturlanda haldið fram á þann hátt, að
ekki skapaðist samstarfsgrundvöllur milli
austurs og vesturs á öðrum sviðum.
Spennan var svo mikil, að stundum
óttuðust menn allsherjar styrjöld, því að
. óbilgirni Sovétríkjanna virtust engin tak-
mörk sett. En svo kom að því, að menn
sannfærðust um, að ekki yrði lengra
komizt á sömu braut og nauðsynlegt væri
að taka vandamálin öðrum tökum. Stefna
bættrar sambúðar og minnkandi spennu
tók við, og enn lifum við á tímum þeirrar
stefnu, þótt svo virðist nú, að flestir mála-
flokkar hafi verið tæmdir utan kröfunnar
um aukin mannréttindi í Austur-Evrópu
og hún sé aftur að verða ráðandi aflið ekki
sízt vegna baráttu hinna kúguðu handan
járntjaldsins.
Enginn getur mótmælt því, að á undan-
förnum árum hafa verið að mótast nýjar
aðferðir við lausn alþjóðlegra deilumála.
Aðferðir, sem hafa sett friðsamlegra yfir-
bragð á alla þróun alþjóðamála. Því miður
virðast hvorki íslenzkir ráðherrar né for-
maður utanríkisnefndar Alþingis hafa
áttað sig á þessari breytingu. Þegar þeir
lenda í alþjóðlegri deilu vegna stefnu
sinnar, leita þeir ekki að lausn hennar
samkvæmt tíðarandanum. Þeir, sem í orði
fordæmdu hugarfar kalda stríðsins mest
og þykjast enn í dag hafa efni á því að
stimpla andstæðinga sína sem postula
þess, fylgja nú þeirri utanríkisstefnu. sem
byggist á svipuðum grundvelli og áróðurs-
stríð kalda stríðsins.
Ríkisstjórn íslands og talsmenn hennar
i utanríkismálum lifa og hrærast í sama
andrúmslofti og þeir, sem töldu það sína
mestu dyggð að vera nægilega stórorðir i
garð andstæðinga sinna og vildu halda
sambandi sínu við þá í sem mestri spennu
til að gera sjálfa sig að hetjum á þeirra
kostnað. Um tíma kann að vera unnt að
halda þannig áfram, en það krefst þess
jafnframt, að sífellt sé gripið til fleiri og
fleiri sýndar-aðgerða i þvi skyni að við-
halda vitleysunni. Framtíðarsýn þeirrar
þjóðar, sem hefur kosið slíkt yfir sig,
gétur varla verið björt.
Björn Bjarnason.
Krossgáta
fcesbókar
Morgunblaðsins
Lausn

r» 11 lm 11 n r€ é/iimmijH 111
- -l~> 4* HUK- 1 u M/LL- IP. FVR- féTfJ- |M(* TFfl- (\<L ut,e- uDu SVíLC. IR
4 íé Þlli. T S T B u fe t L $ u R H
45 IIII r v- % 4 , 0£l- T A U M A k fNO- purtr- ,.r~y A N Vt í- Æi - A
HEIMSK RÍíkIT Áý' r D 0' L G fULl' & ÖiKrtfi CMiKr i *»*■*«• A R. H A
G F t AOI FUU L Ý B. A iTUTY- _ Hfl— MPNNI - N»»F/V s k A M U 1
Tu«M HR R 0’ T Á 0. Uor*U~ _Si£2_ F«TN- R. A* p u N! MHLP* UR. A SK.'li ftdflF. □u
FTX.R TÓMM U T A- R A s KVRS. Touu B 0' p. OÖRM P\*»T- uR K 0. ö' A
FltUN EFMI N A Íl'AT- U uÐ A S V. A N A 0 0 PL- R T- fl pJ
N OULfl- HB- IMN 'A ÍKflur 4*uu- i 0* L A A FITfl >H>AR s P i k ÖWÍ.' uu s
HÚ4- DVRI W fc S T T £L0' iT/COl L 4eru« FVRIR- Kíir un W A T A A T k
iýft V L ÚOA/A/1 0* T (S T L G u B. WuMl’R #v«ie N U l
Hol- f\ N 6 3 ol T A N ó Fn k JftftHfh A’ 0euri órrfl 0 L
& 0 T U k 1
V 1 N A IKVH- f/tRií Aj U ¥ A 3 A L A 6 1
N yy R. áuÐi- ORPit) \ T N \ N <5 E. N
PÚIN
t,t> veR/?
HJAUf-
ftRS'/-
eiriM
LEIKl
Tæki
í»K'

Dvei.r-
KiTft
YfftK-
F/E-KI
KefiJM
MEMN
NVRr,
iRVK'

P

KM/Gp
SN
FIÐ U R-
F£ t>
e-iTFI

v,
UMI
Fhi I
HEITI

& oK
IÁ ~
i\Ti~im
þVflRO.
ppR-
NiftFN

|R
tveHR-
I M.

FUÍiL
SV/IK
nopn
Þ»rr-
r
DM-
e ko,-
IAR.

/ L'ft T-
IM.
þfKK
rfl n
SEFifR
DSK4
ÉPTlR
AM -
P't)TT
FUUL

?uvc-
YfiT-
iMan-
HúS
SMn' -
o a.e
Fi íit-
HNfl
lAFSR
ci
UPP -
£ u D l
56IÐH
FWM-
e PMi

LA F-
FL M
MftWAi-
UftFfJi
t0f'