Lesbók Morgunblaðsins - 19.03.1972, Blaðsíða 11

SIGURÐUR
JÓN
ÓLAFSSON
Fæddur 12. 2. ’47. Húsbóndi.
Stundaði nám við Verzlun-
arskóla Islands og lauk það-
an verzlunarprófi vorið ’66.
Vann þrjú ár sem klippari
hjá sjónvarpinu, en er ný-
lega hættur þar.
1: 1 fyrsta lagi vegna þess
að ég hefi áhuga á þeim, i
öðru lagi vegna „exhibition-
ískra“ tilhneiginga og í þriðja
lagi til að upplýsa fólk um fag
urfræðilegt og samfélagslegt
gildi þeirra.
2: Spurningin er vitaskuld
fáránleg. Kvikmyndin er
áhrifamesta tjáningartækið til
að koma á framfæri skoðunum
og hugmyndum höfundar-
ins, enda sameinar hún bæði
mynd og tal. Hafa ekki bók-
menntir og aðrar listgreinar
verið á háu stigi í þeim lönd-
um, þar sem kvikmyndin hef-
ur blómstrað hvað mest? Kvik
myndin tekur ekki við af öðr-
um listgreinum, heldur kemur
hún sem viðbót við þær.
3: Við þetta hefi ég ekkert
að athuga, nema hvað einnig
má benda á, að hæfileikar
og efniviður verða lika að vera
fyrir hendi.
4: Eins og málum er háttað
í dag er staða kvikmyndahús-
anna nokkurn veginn sú sama
og annarra gróðafyrirtækja —
þ.e.a.s. bíóstjórinn hugsar
fyrst og fremst um sinn eigin
hagnað. Hins vegar ættu bíóin
að hafa einhverjum sikyldum að
gegna við áhorfandann og
meniningu landsins, en frum-
Skilyrði þess er að breyta
þeim úr einkaeign í samfélags-
lega eign.
5: Kvikmyndavali kvik-
myndahúsanna í Reykjavík er
þannig háttað, að hvert þeirra
um sig hefur gert samning við
ákveðið framleiðslu- og dreif-
ingarfyrirtæki i Bandaríkjun-
um. Þessum samningum er
þannig farið, að panti bíóið
eina eða tvær góðar myndir,
fær það 5—10 ruslaramyndir
með, sem það neyðist jafnframt
til að sýna. Þetta leiðir nátt-
úrlega af sér óskipulag í sýn-
ingavali og að meira er sýnt
af lélegum kvikmyndum en
Framh. & bls. 15
Vér vitum vel, að auknum
réttindum fylgja auknar skyld
ur. En vér tökum móti hvoru
tveggja með gleði. Vér vitum
og skiljum, að kosningaréttur
til alþingis og kjörgengi er lyk
illinn að löggjafarvaldi lands-
ins, sem á að fjalla um alla
hagsmuni þjóðarinnar, jafnt
karla sem kvenna.
Vér trúum því, að fósturjörð
in, stóra heimilið vor allra,
þarfnist starfskrafta allra
sinna barna, jafnt kvenna
sem karla, eins og einkaheimil
in þarfnast starfskrafta alls
heimilsfóiksins, og vér trúum
þvi, að vér eigum skyldum að
gegna og störf að rækja í iög-
gjöf lands og þjóðar, eins og á
einkaheimilum.
Vér vonum einlæglega, að
hin nýja samvinna vor með
bræðrum vorum á komandi tim
um í landsmálum verði þjóð-
inni til heilla.“
Forseti þakkaði ávarpið með
stuttri ræðu og sömuleiðis ráð-
herra. Síðan bað varaforseti
sameinaðs þings, sr. Sigurður
Gunnarsson, konur lengi að
tifa, og tóku þingmenn undir
það með ferföldu húrra. Við
setningu þingsins las forseti
þakkarskeyti 'frá konum á
Stokkseyri, Eyrarbakka og
Húsavík.
Þegar kvennanefndin kom
út úr þinghúsinu, söng flokk-
ur kvenna kvæði eftir Jón
Trausta. Að svo búnu las frök-
en Ingibjörg H. Bjarnason upp
simskeyti, sem sent var frá
fundinum til konungs, og var
texti þess þannig:
„Vér ísl, konur, samankorr.a-
ar á fundi i Reykjavík samtím-
is og alþingi íslands kemur
saman fyrsta sinni, eftir að hin
nýja stjómarskrá vor hefur
öðlazt staðfestingu yðar hátign
ar, sendum yðar hátign og
drottningunni allraþegnsam-
legast kveðju og vottum yðar
hátign þakklæti. og gleði
margra þúsunda íslenzkra
kvenna, yfir þeim fullu póli-
tísku réttindum, sem stjórnar-
skráin veitir oss, sem vér vo.n-
um og óskum, að megi verða til
heilia fyrir fósturjörð vora.
Fyrir hönd kvennafundarins
i Reykjavik 7. júlí 1915.
Briet Ásmundsson, Ingibjörg
H. Bjarnason, Kristín V.
Jakobsson, Þórunn Jónassen,
Elín Stephensen," og þykir
okkur nú, að vel hefði að
minna kosti einhver af þeim
mátt vera dóttir.
Þá las fröken Ingibjörg aft-
ur ávarpið, sem hún hafði flutt
alþingi, en því næst flutti Bríet
Bjarnhéðinsdóttir langa ræðu,
sem birtist öll i Kvennablaðinu
og Lögréttu. Segir hún þar
sögu íslenzkrar kvenréttinda-
banáttu frá upphafi, og er ræða
hennar heimild um margt, sem
áður er fram komið i þessu
spjalli. Undir lokin mælti hún
á þessa leið:
„Þegar vér þvi í dag í gió-
bjarta góðviðrinu stöndum hér
fyrir framan þinghúsið ril þess
að halda 'minningarhátið þess,
að vér séum orðnar löglegir
borgarar íslands, með ful.um
rétti til að vinna sameiginlega
að öllum þess veiferðarmá'.um
með bræðrum vorum, þá verð-
ur það fyrst og síðast alþingi
og þess leiðandi menn, sem vér
þökkuim þessi stóru réttindi:
Skúla Thoroddsen fyrir hans
þrautseigu liðveizlu fyrr á tím
um, þegar hann mátti tala út í
bláinn án þess að heyra annað
en hljóm sinna eigin orða,
Hannesi Hafstein, sem bæði
sem ráðherra og þingmaður hef
ur. stutt að beztu málalokum
fyrir mál vor kvennanna, og
nú síðast vorum núverandi ráð
herra, sem borið hefur málið
fram til sigurs, gegnum allar
öldur hins ókyrra pólitíska
hafs, og bjargað því heilu. í
höfn.
Það er þvi með glaðri von
og trú, sem vér tökum við þess
um réttindum, þótt þau til að
byrja með séu ekki eins útfærð
og vér hefðum óskað.
Alþingi íslands, þessi kjör-
gripur ísl. þjóðarinnar, hefur
sýnt sig svo velviljað i vorn
garð, að vér óskum einskis
fremur en að fá að vinna að
sameiginlegum landsmálum með
bræðrum vorum, undir löggjaf
arvaldi þess. Vér vitum vel, að
það er fjöregg íslenzku þjóðar
innar, sem vandlega ber að
varðveita, að hvorki brákist
né brotni, og vér konur mun-
um ekki reynast því ótrúrri
liðsmenn en bræður vorir.“
Briet lauk ræðu sinni með
því að biðja alþingi blessunar
og mæla fyrir húrrahrópum fyr
ir því.
Þá var sungið kvæði eftir
fröken Maríu Jóhannsdóttur,
en að lokum flutti Ingibjörg H.
Bjarnason minni íslands. 1
þeirri ræðu svaraði hún og
spurningunni um, hvaða mál-
efni konur ætluðu sérstaklega
að hafa á stefnuskrá, er þær
hefðu fengið rétt sinn viður-
kenndan til þátttöku í opinber
um málum. Sér hefði verið fal-
ið fyrir hönd kvenfélaganna í
Reykjavik og fjölda annarra
kvenna, að svara þessari spurn
ingu svo, að það hefði verið
hlutverk kvenna viðs vegar um
heim að hjúkra sjúkum og
hlynna eftir mætti að öllu þvi,
sem væri veikt og ósjálfbjarga.
Þessa köliun sína vildu Isl. kon
ur ekki svíkja, og fyrsta máL-
ið, er þær vildu vinna að og
berjast fyrir, væri stofnun
landsspitala, og myndu þær
vinna að henni annars vegar
með sjóðstofnun og hins veg-
ar með því að beita áhrifum
sínum við alþingi og lands-
stjórr., tii þess að málið yrði
tekið til undirbúnings og ffam-
kvæmda. Hún bað ísl. konur
að rækta með sér ættjarðarást,
samhug og drengskap og lét
minnast íslands með húrra-
hrópi. Á eftir var sungið Eld-
gamla ísafold.
Öll athöfnin fór sérlega vel
fram, og höfðu menn sjaldan
eða aldrei séð þvílíkan mann-
fjölda saman kominn í Reykja-
vík og aldrei nokkru sinni svo
margar og jafnprúðbúnar kon-
ur. Sumar þeirra voru á skaut-
búningi.
Um kvöldið, kl. 9, komu kon
ur aftur saman og nú í Iðnó.
Var salurinn þar svo fagurlega
skreyttur, að menn þóttust
ekki hafa séð hann slí'kan áður.
Bar mikið á nýja islenzka fán-
anum, einnig blóma- og ljósa-
skreytingum. Öllum var heimilt
að koma þangað, sem vildu,
og veitt kaffi, te, mjólk og gos
drykkir. Ýmsar ræður voru
haldnar og sungið á milli, og
mátti sjá þar konur af öllum
stéttum og á ýmsum aldri. Stóð
veizlan til miðnættis.
Morguininn efitir barst for-
stöðunefndinni þakkar- og heilla
kveðja frá konungshjónunum í
Kaupmannahöfn. „Dronningen
og jeg 'oringer isilandske Kvind
er vor hjærbelige Tak og Gen-
hilsen.“
Viku eftir kvennahátiðina
skýrir Skúli Thomddsen í
blaði sinu Þjóðviljanum frá
Eftir
Gísla Jónsson
menntaskóla-
kennara
13. og
síðasti hluti
þessum atburðum, eh síðar birt
ir hann eftirhreytu í blaðinu,
með ýmsum ádeilubroddum, t.
d. hafi sendinefnd kvenna til
alþingis láðst að gagnrýna fer
tugsaidursákvæðið, og satt bezt
að segja, hefðu sumir þing
menn átt fremur skitið að fá
frá konium alvarlega hirtingu
en þakklæti.
Skúli .var, eins og fram hef-
ur komið I erindum þessum, sá
þingmaður, sem átti lengsta og
sleitulausasta baráttusögu fyr-
ir kvenréttindunum, en þegar
hann stóð andspænis kvenna-
nefndinni í neðri dðildarsaln-
um 7. júlí, má vera, að honuna
hafi fundizt, að sú nefnd væri
svo konum skipuð, að lítið til-
lit væri persónulega til hans
tekið, er þarna voru í einum
hópi, systir Lárusar H. Bjaaia
sonar, systir Hannesar Haf-
stein og kona Magnúsar lands-
höfðingja.
Norður á Akureyri sezt
Matthías Jochumsson upp átt-
ræður og yrkir kvæði, er hann
nefnir Fullrétti kvenna, en áð-
ur hafði Matthias ort, sem
menn muna:
I sálarþroska svanna
býr sigur kynslóðanna
því hver er menning manna
ef menntun vantar snót.
Kvennabiaðið bir.ti hið nýja
kvæði Matthíasar 31. ágúst
1915, og er upphaf þess svo:
Hvað segið þér karlar, er
kveðið svo að
Jón Þorkelsson (Forni)
19. marz 1972
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11