Lesbók Morgunblaðsins - 26.09.1971, Blaðsíða 4

eftir Graham Greene
Þreytt röddin hélt áfram.
Hún virtist klífa geypileg-
ar torfærur á leið sinni til
máls. Maðurinn er veikur,
hugsaði Crashaw ofursti með
vorkunn og gremýu um leið.
Hann hafði kliffið í Himalaja-
fjöllum á yngri árum sínuim og
minntist þess hvernig draga
þurfti oft andann við hvert
skref, sem stigið var, er kramíið
var upp í ákveðna hæð. Firnm
feta hár ræðupallurinn i tón-
listarsalnum í ölkeldubæ virt-
ist valda ræðumanninum við-
líka örðugleikum. Það var mis
ráðið af honum að hætta sér
út í svo hráslagalegu veðri,
hugsaði Crashaw oíursti,
hell.ti vatni I glas og ýtti því
yfir borðið til ræðumannsins.
Salurinn var illa upp hitaður
og gular læður vetrarþokunn-
ar leituðu sér sprungna í hin-
um fjölmörgu gluggum. Ekki
lék lengur á því mi'kill vaffi,
að ræðumaður var kominn úr
öllu sambandi við áheyrendur
sína. Þeir voru dreifðir um sal-
inn í smáhópum — rosknar
konur, sem drógu etnga dul á
það, hve grimmilega þeirn leidd
ist, og fáeinir karlmenn, með
svip af liðsfiorimgjum á eftir-
launum, s.em gerðu sér læti.
Crashaw ofursti, sem var for
seti Sálarrannsóknafélagsins
þar á staðnum, hafði fengið
boð frá ræðumanni fyrir rúm-
um viikutíma. Þau voru rituð
hendi, sem skaltf af veikfadum,
elli eða þá ofdrykkju og i
þeim farið fram á það, að boð-
að yrði til sérstaks fundar í
félaginu. Skyldi þar skýrt frá
undursamlegri, afar áhrifamik-
illi upplifun, meðan hún væri
ennþá ný og fersk í huga, en
litlar skýringar hins vegar
gefnar á þvi, hvers eð'lis
reynsla þessi eða upplifun
væri. Crashaw ofurstá hefði
hugsað sig tvisvar um að taka
undir þetta, hefðu boðin ékki
verið undirrituð af Philip
Weaver, fyrrum majór í hern-
um á Indlandi. Sjálfisajgt var
að verða gömlum vopnabróður
að liði, stæði það í valdi
manns; og þessi handsikjálfti
hlaut annað hvort að vera af
elli sökum eða veikinda.
Það kom í ljós, þegar þeir
hittust í fyrsta sinni á rseðu-
pallinum, að hann mundi fyrst
og fremst stafa af hinu síðar
nefnda. Weaver majór var tæp
ast eldri en sextugur, hár vexti,
grannur og d'ökkur yfirlitum
með Ijótt, þrákelknisiegt nef
og hæðnisglampa í augum;
nokkurn veginn ólíkiegasti
maður til þeiss upplifa
nokkuð, sem ekiki ætíi sér auð-
sénar skýrfagar. Það í fari
hans, sem helzt vakti andúð
með Crashaw, var það, að
Weaver notaði ilmvatn; úr
hvítum vasaklút, sem slútti úr
brjóstvasa hans, lagði svo
þrungfan og sætan þef, að ekki
hefiði lagt hann sterkari af
fullu altarí af liljum. Nokkrar
kvennanna fitjuðu upp á nef
sér og Leadbitter hershöfðingi
spurði hárri röddu, hvort sér
leyfðist að reykja.
Það var alveg a-uðlséð, að
Weaver skyldi hvar fiskur lá
undir sieini. Hann brosti ertn-
islega og spurði mjög hægri
röddu: „Væri yður sama, þótt
þér slepptuð því? Ég hef ver-
ið slæmur í hálsfaum undanfar
ið.“ Crashaw tautaði eitthvað
á þá leið, að veðrið heifði ver-
ið andstyggilegit undanfarið
fjöldi fóllks hefiði orðið fyrir
barðinu á inflúensunni. Hæðn-
isleg augam beindust að honum
og Weaver virti hann hugsi
fyrir sér um leið og hann sagði
röddu, sem dró um salinn hálf-
an: „Það er krabbi, sem að mér
gengur.“
Þessum ónauðsynlega trún-
aði fylgdi dauðaþögn í salnum,
þrungin gremju og hneykslun,
en Weaver lét það ekki á sig
fá, heldur hóf máls án þess að
bíða þess, að Crashaw kynnti
hann. 1 fyrstu virtust honum
liggja ósköpin öll á. Það var
ekki fyrr en á leið, að þassar
ógnvænlegu hindranir tóku að
verða á vegi hans. Honum lá
hátt rödd, sem á sfiundum brast
i gaul og hlaut að hafa verið
alveg óvenju leiðinleg að
heyra við heræfingar. Hann
bar i fáum orðum lof á félagið
þar á staðnum; athugasamdir
hans voru rétt mátulega ýktar
til þess að valda gremju. Hann
kvað sér vera mikila ánægju að
því, að gefa þeim kost á þvi
að hlýða á mál sitt það sem
hann hetfði að segja þeim, gæti
gjörbylt skoðunum þeirra á
hlutfalislegum gildum efnis og
anda.
Sá er dularfullur, hugsaði
Craishaw með sér.
Weaver tók að hreyta út úr
sér sjálfsögöum hlutum hárri
röddu sinni. Andinn, sagði
hann, var máituigri, en mönn-
um var ljóst; lífeðlisfræðileg
starfsemi hjartans, heilans og
tauganna var óæðri andanum.
Andinn var allt. Hann endur-
tók orð sín og rödd hans steig
til iafits i ryklkjóitu væli, eins
og leðurblökur væru þar á
ferð; „Andinn er svo langtum
máttugri en þið haldið." Hann
greip hendi um háls sér o,g
gaut augunum út undan sér á
gluggarúðumar og þokuna,
sem á þeim lá og upp. á Ijós-
kúpulinn, sem kraumaði i af
hitanum og daufri týrunni.
„Hann er ódauðlegur," til-
kynnti hann þeim, grafal-
Ótvíræð
sönnun
varlegur á svip, og þau iðuðu
á stólum sínum, þreytt og leið
og óhæg.
Þá var það, sem þreytan tðk
rödd hans og mál hans brast.
Vera má, að það hafii verið að
kenna vitundfani um það, að
hann var gersamlega kominn
úr sambandi við áheyrendur
sina. Raskin kona á aftasta
bekk hafiði tekið upp handa-
vinnu sína og það leiftraði af
prfónum hennar, er geislarnir
hittu þá. Hæðnisglampinn
hvarf í svip úr augum Weavers
og Crashaw veitti athygli tóm-
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
26. september 1971