Lesbók Morgunblaðsins - 29.06.1969, Síða 2

Lesbók Morgunblaðsins - 29.06.1969, Síða 2
ÞJOÐARMORÐ í Amazonskógum EFTIR NORMAN LEWIS - — Síðari hluti Þetta hefur (rsiðmenningin“ að bjóða Indíánum — totrar, hreysi, soltnir hundar, deyfð og vonleysi. eru máluð af alúð >g kostgæfni Baktj aldamakki jarðeignasal- anna var að nokkru leyti hald- ið í skefjum á meðan Joao Goul art forseti var við völd og stór- spekúlöntunium varð að lokum ljóst að hvorki myndi reka né ganga fyrr en þeir fengju nýj an forseta. Þótt Goulart væri sjálfur auðugur landeigandi var hanin á þeirri skoðun að Brazilía myndi aldrei skipa þann sess meðal vestrænna þjóða sem henni bæri vegna stærðar sinnar og auðlinda á meðan 86 prósent þjóðarininar væri hvorki læs iné skrifandi og öll völd í höndum örlítils miruni hluta, sem ekki gerði sér minnsta far um að efla þróun í landinm. Harun lagði til að þremur af hundraði eirvkaland- rýmis yrði endurúthlutað, en einnig — og það var öllu al- varlegra — tilkynnti hanm að endurvakin yrðu gömul lög sem heimiluðu stjórinni að þjóð nýta land allt að sex mílum út frá þjóðlegum samgönguæð- um — vegum, jámbrautum og skurð-um. >etta hefði orðið rothögg á spekúlantana, sem gerðu ráð fyrir að geta selt land sitt á margföldu kaupverði strax og það yrði gert aðgengilegra með vegalagninigu. En árið 1964 birti aftur á hirmni jarðabraskarans þegar stjómarbylting var gerð til að losna við þrælbeinið Goulart og salan gat haldið áfram í fullu fjöri. Innirás var gerð á bandarískan markað með litfögrumr og haglega sömduim auglýsingabæklingum, sem að skáldlegu hugarflugi jöfnuðust á við amerískar bílauglýsinigar. >eim varð nokkuð ágengt. Raun ar kvað brazilisíkur lögreglu- fulltrúi upp úr með það í apríl 1968, að mest alit Landsvæðið í kringum mynni Amazonfljóts væri nú í eigu útlemdinga. Rainier fursti af Monaco hafði keypt land í Mato Grosso sem var 12 sinnium stærra en fursta dæmið, en eimhver annar, sem ráða hvar hann bar niður á virðist hafa látið biýantinn landakortinu, varð sér úti um hæsta fjallstmd Braziliu, Pico de Nieblina, fyrir gjafverð — hann verður hinsvegar að gera út fullbúinn leiðangursflokk í margra vikna ferðalag, vilji hann skoða landareign sína. Nú var dómur upp kveðinm yfir þeim Indíánakynflokk- um, sem friðaðir höfðu verið með loforðum og komið fyrir á landsvæðum þar sem þeir voru auðveldari við að eiga. >etta vair dauðadómxur yfir Ka- diweu-Indíánunum á sléttunum við landamæri Paraguay. Árið 1865 riðu þessir Indíánar ber- bakt og allsnaktir en glæsilega málaðir í broddi braziliskra her- fylkiniga á móti riddaraliðs- sveitum hinis brjálaða einivaids Paraguay, Solano Lopez. Fyrir liðveizlu sína í styrjöldinni var höfðingja þeirra, sem klæddur var lendaSkýlu alsettri dýrum steinum við það tækifæri, veitt viðtaka hjá Pedro II. keisara Brazilíu, og gaf hann Kadiweu þjóðflokkmum til eilífrar eign- ar tvær milljónir ekra lands á landamærasvæðiwu. >ar eru þessir Spartverjar Vestuirs- ins — skáld og listamenm sem iðkiuðu barnamorð en ætt- leiddu börn annarra kynflokka þegar þau voru orðin nógu gömul til að sitja hest — nú orðnir að 200 eftirlifandi ein- staklinigum, sem vinna sem kúr- ekar fyrir hvítu herrama, sem hafa sölsað undir sig land þeirra allt. Bororo Indíánar Lévi-Strauss eru engu siður dauðadæmdir. Hinn mikli maninfræðingur dvaldi 'hjá þeim um margra ára Skeið á þriðja áratug aldarinn- ar og þeir höfðu komið homum á rekspöl með þær ályktanir haras m.a., að „frumstætt fól'k er ekki treggáfað eða van- þroskað fólk, þvert á móti get- ur það búið yfir snilligáfu á sviði uppfinninga og fram- kvæmda, sem skarar lamgt fram úr því sem siðmenmtað fólk fær áorkað." Hann hafði sagt um Bororo Indíánana, að þeir væru „heittrúað fólk ... fáar þjóðir eiga sér svo flókið hiug- spekikerfi. Trúarlif þeirra og daglegar athafnir eru óleysan- lega samtvinnað“. Bororo Indí- ártamir hafa nú um nokkurra áiia skieið hatfizt við fjarri hin- um margbrotnu þorpum þar sem Levi-Strauss gerði atlhugan ir sínar, á Teresa Ohristina frið unarsvæðinu í suðudhluta Mato Grosso, sem þeim var fengið „til eilífrar eignar“ eins og venjulega, í minningu mikil- mennisins MarShalls Rondon, sem sjálfur var Bororo-kyn- blendingur. En líf Indiánanna þama á friðunarsvæðinu hefur verið allt annað en hamingjusamt. Fyrrum vora þeir veiði- og fiskimeirai og ágætir jarðrækt- armenn að sínu leyti, en frið- unarsvæðið var litið þar voru engin veiðidýr eftir og úr ánum var allur fiskur upp uriirn af fyrirtækjum, sem stundað höfðu þar ólöglega oiveiði I stórum stíl. Ekkert landrými var heldur til þess að yrkja jörðina með heim hálfgildings hirðingjaaðferðum, sem þeir voru vanir. Stjórnin hafði reynt að gera úr þeim Jiautgripa- ræktendur, en þeir hcfou ekk- ert vit á mautgripum. Margar af kúm þeirra voru seldar svo lít- ið bar á af fulltrúum Verndun- arþjónustunnar, sem stungu andvirðinu í eiginn vasa. Aðr- ar rásuðu út fyrir landamörk- in, þar sem Indíánarnir höfðu ekki vit á að gera nautgripa- girðingar. >eir átu sv> þær fáu, sem eftir voru áður en þær yrðu huinigri og sjúkdómum að bráð. Að svo húnu bjuggu þeir við hinn venjulega kost harð- indaáranna — engisprettur, eðluir og snáka — niema þegair stöku matargjafir bárust frá einhverri kristniboðsstöðv- anna. >eir voru eiwnig il‘la halckn- ir af tómleika og stefnuleysi Indíánans, sem rændur hefur verið menningararfleifð sinni. Trúboðarnir, sem þeir voru háð ir í einu og öllu, bönnuðu dans, söng og reykingar en þótt þeir tækju þessum takmörkunum lífsánægjunnar með heimspeki legri rósemi Indíánans. risu þeir öndverðir gegn fjórða bann- inu, án árangurs þó. Indíánarnir eru alteknir af trúnni á samband 3itt við hina framliðnu og sálarástand þeirra eftir dauðann — en þessi umhyggja kemur, eins og hjá Forn-Egyptum, fram í mjög íburðamiiklum útfararsiðum, sorgar- og drykkjuveizlum, sem stundum standa dögum saman. Bororo-Indíánarnir, sem virðast varla geta skilið við hina dauðu, grafa þá tvívegis og á þessi siður mjög djúpar ræt- ur i tilfinningalífi þeirra. f fyrra skiptið er líkið látið í bráðabirgðagröf í miðju þorp- inu, eins og vonast sé eftir kraftaverki sem endurlífgi hinn látna. >egar totnun er komin á hátt stig, er holdið tekið af beinunum, sem síðan og skreytt fjöðrum og að lok- um grafin aftur langt inni í skóginum. >egar amerískur kristniboði lagði bann við þess- um sið, olli það svörtustu ör- væntingu meðal Indíánanna, en trúboðanum tókst að fá lög- reglu staðarins til að fram- fylgja banni sínu og sendi- Börn i lækningatrúboðsstöð í Xingu. Flestar trúboðsstöðvar neyða Indíána til að klæðast fötum, sér til óumflýjanlegrar heilsuskerð- skerðingar. 2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 29. júnií 1969

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.