Lesbók Morgunblaðsins - 29.09.1968, Blaðsíða 11

Stundum eru hafðir gluffgar uppi við loftiít til að tryggja góða og jafna birtu
og um leið nýtist veggrýmiö til fulls. En ekki kunna allir vel við þesskonar glugga.
öllum þessum bókum og þar að auki
er talsvert keypt af erlsndum bókum.
Varla eru allar þessar bæksir geymdar
I kössum úti í bílskúrum. Vissulega
mætti halda það.
Þegar arkitektar okkar tcikna ný
hús, þá gleyma þeir að því er virðist
að taka tillit til þess að fólk eig'i eina
einustu mynd eða bókaskruddu eða
yfirhöfuð annað það, sem kynni að vera
látið á veggi. V-eggrýminu hefur verið
útrýmt, að minnsta kosti úr stofunum.
Þess í stað hefur verið lögð áherzla á,
að næsti húsveggur sjáist sem bezt og
þarmeð inn til nágrannans, sem býr
væntanlega líka bak við glervegg. Sum
staðar lítur þetta út eins og Ieiksvið
utan af götuniji enda iðkað sem dægra-
stytting að aka um og „líta inn“ hjá
fólkinu. í nýju hverfunum.
Það er greinilegt, að arkitektar gera
ráð fyrir talsverðri fátækt og búast
ekki við, að fólk geti einu sinni með
árunum eigne.st neitt það, sem það vilji
hafa uppi. Duglegur húsateiknari, sem
sífellt hefur verið að stækka gluggana
á kostnað veggrýmisins, teiknaði fyrtr
fáum árum ágætt hús með nægu vegg-
rými fyrir gamalgróna fjölskyldu. Þar
var gott bókasafn, nokkur glæsileg mál-
verk og margir fallegir munir. Ég kom
af tilviljun á þetta heimili og lét í Ijós
undrun mína yfir heppni fólksins að fá
veggrými til að koma öllu þessu svo fall
ega fyrir. Þá kom í ljós, að höfundur
hússins hafði veriö látinn sjá allt inn-
búið áður en hann teiknaði: hann var
látinn gera lista yfir það sem til var,
taka af því mál og ætla hv-erjum hlut
stað.
Þetta getur yngra fólk ekki gert; það
býst vlð að eignast með árunum ýmis-
legt af því tagl, sem gerir hús að heim-
ili. En yfirleitt ea- byrjað á byggingar-
braskinu, byrjað á umgjörðinni. Það er
sagt að við byggjum stórt, jafnv-el alltof
stórt og stærst alira Norðurlandabúa að
minnsta kosti. Það er eins og gólfrýmið
sé aldrei nóg. Rétt eins og hver meðal-
fjölskylda þurfi að koma fyrir þrem
sófasettum í stofunni eða hafa dans-
pláss. Flestir geta prýðilega komist af
með eitt sófasett og dansa lítið heima
fyrir.
í Kópavogi gefur að líta fokhelt hús,
sem raunar liefur verið boðið til sölu
um nokkurra mánaða skeið. Stofan í
þessu húsi er 88 fermetrar. Það var tal-
in sæmileg hússtærð fyrir nokkrum ár-
um. J/vað á að gera við 88 fermetra
stofu; þar hefði ágætlega verið hægt að
koma fyrir fimm sófasettum Auk þess
var 15 metra langur veggur svo til
eingöngu gler. í þessari stofu var minna
veggrými en hægt er að hafa í 30 fer-
metra stofu. Hvað skyldu gluggatjöldin
kosta fyrir 15 metra langan glugga, frá
lofti og niður í gólf? Ekki veit ég það
með vissu, en h'itt er ég viss um, að
það getur aldrei orðið fallegt, þegar bú
ið er að draga gluggatjöld fyrir 15
metra langan flöt. Jafnvel 10 metrar er
of mikið.
Bráðlega hlýtur að koma að því, að
húsbyggjendur krefjist þess að fá glugga
sem hæfa mannlegum liíbýlum. Enginn
vill til lengdar búa í glerbúri eða á
leiksviði. Og mestu máli skiptir hvern-
ig heimilið lítur út innan fra. Hr-et-
viðrin verða ekki yndislegri, þegar þau
bylja á glerinu. Mætti ég þá heldur
biðja um einn veggstubb í viðbót fyrir
bókahillu eða eitt gott málverk til við-
bótar.
Gísli Sigurðsson.
Þegar ekki lekur.
Fyrsta ár sitt á biskupsstóli dvald-
ist hann (Stgr. Jónsson) í Reykjavík,
en fluttist síðan að Laugarnesi. Hafði
stjórnin keypt þá jörð og var þar reist
steinhús allmikið á árunum 1825-’26.
Þótt hús þetta væri notað sem bisk-
upssetur til 1856, var það fró upphafi
mesti gallagripur vegna þakleka og
annarra ágalla, er lítt tókst úr að bæta
þrátt fyrir mikinn ti’lkostnað. Um bisk-
upsbústað þennan var m.a. þessi vísa
kveðin:
Stormurkw 1 stofugrind
stóru frá sér ekur.
Þar má hafa þerrivind
þegar ekki lekur.
Ólafur Gunnarsson:
Á göngunni
Einn sólheitan dag
um sumar gengum við úti
og ég man að þú sagðir
gættu þín á ungunum
sem hlaupa hér um á veginum
veikburða og varla fleygir ennþá
litlu greyin.
En ég hló og hljóp áfram
óvarkár í hverju þungu spori.
Síðar hélt ég honum sundurkrömdunf
sá augun full af angist
heyrði tíst hans fjara út.
Nú reyni ég á göngu minni
að hafa augun hjá mér
ef til vill á einhver veikburða
leið um veginn.
i 1

RAUÐI
Framh. af bls. 7
uppmáluð og óskiljanlegar orðaflækjur.
Til frekari prýði fyrir snilldarverkið
er haldið þar til haga mörgum ágætum
málvillum, flestar svo augljósar, að
skynugur tíu ára krakki leiðrétti þær
án umhugsunar.
Þessi bók er ekki fyrr komin út en
ÓJ lofsyngur hana hástöfum og
sveinar hans syngja í sama tón; Bókin
á að vera tímamótaverk í íslenzkum
skáldskap. í þessu verki á að búa sá
endurnýjunarkraftur, sem dugar til að
hefja skáldsöguna upp úr þeim dauðans
dal, sem hún svo ‘lengi hefur legið í,
að áliti ÓJ og sveina hans. Þarna er
loksins kominn fram á sjónarsviðið sá
höfundur, sem þjóðin hefur lengi beð-
ið eftir. Einn ÓJ-sveinn segir að bók-
in sé heimsbókmenntir, hvorki meira
né minna. (Hvað hug/ar Norðurlanda-
ráð, að verðlauna ekki slíkt verk, og
sænska akademían líka?).
Sókninni er fram haldið. ÓJ gefur út
þá yfirlýsingu, að þeir einir hafi ó-
brjálaðan bókmenntasmekk, sem eigi
andlegt þrek til að lesa ÓJ allan. Aftur
á móti skilja þeir ekkert í bókmennt-
um, sem nenna að lesa Jóhann Kristó-
fer allan. Þá stofna bókagagnrýnendur
dagblaðanna til bókmenntaverðlauna —
silfurhestinn — sem veita skal ár hvert
fyrir bezta afrekið í bókmenntum. í
fyrstu lotu munar aðeins broti úr at-
kvæði, að endurlausnari íálenzku skáld
sögunnar hljóti hnossið. í annarri lotu
er svo nýi sagnameistari setfcur upp
á silfurhestinn.
Hvað er verið að verðlauna?
Hvernig verða menn skáldjöfrar á
íslandi í dag? Jú, stórmeistarinn í ís-
lenzkum sagnaskáldskap lumaði á nokkr
um stílæfingum, sem bersýnilega eru
afskurðargeirar af Tómasi Jónssyni
(ÓJ styður þessa skoðun). Og þar með
er verðlaunabókin komin.
Þannig endar sagan um silfurhestinn.
Enginn rithöfundur getur verið þekkt
ur fyrir að þiggja hann sem verðlauna-
grip framvegis. Síðasta úth’lutun hans
var kaldhæðnislegur spéleikur, hafður
í frammi við ungan óráðinn höfund.
Heiðursgripur, sem settur er á svið sem
grínfígúra, er ekki lengur neinn heið-
ursgripur.
ÓJ-sagan í bókmenntum er ekki al-
veg búin. Fyrir skemmstu var honum
færður Skírnir að gjöf á silfurbakka,
að vísu eftir gráan leik. En menn á
leið til álitlegra metorða velja þá leik-
aðfer’ðina, sem gefur þeim mest hverju
sinni. Hvað ÓJ snertir er þetta hó og
hí og hæ. ÓJ verður ekki bókmennta-
páfi. Hann hefur ekki harðsnúið lið á
bak við sig, eins og rauði páfinn forð-
um, heldur fámenna og dug'litla klíku.
Þá skortir mikið á að ÓJ hafi til að
bera þá ritleikni, sem rauði páfinn átti
í ríkum mæli. ÓJ skrifar sviplítinn
blaðamannastíl plús móðursýkisstíl.
Þegar ÓJ svellur móður, þá teygir
hann eina má'lsgrein yfir heila lesmáls-
dálka, svo maður hefur löngu gleymt
upphafinu þegar 'oksins kemur að loka
punktinum. — Venjulegum blekiðnaðar
manni, eins og ÓJ getur að visu hald-
izt það uppi um sinn, að falsa bókmennta
steðjann. Það nær heldur ekki lengra.
Það hlýtur að vera krafa þeirra sem
unna íslenzkri list, að þeir einir verði
ráðnir listgagnrýnendur við blöðin, sem
ástunda réttar leikreglur í starfi sínu.
Slíkir gagnrýnendur einir hafa erindi
sem erfiði með starfi sínu. Þeir geta
réttilega talið sig leiðsögumenn almenn-
ings í listmálefnum.
Óskar Aðalsteinn.
^m^mmmmmmmammmmmmmmmmmmmmmmmmmmt^ «
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS H
29. sept. 1968