Lesbók Morgunblaðsins - 08.09.1968, Blaðsíða 13

Egill Jónsson:
VoJ/óÉ
Það vorar eftir vetrar-langa tíð,
og vandi að skynja myrkurvönum augum
að þannig vinni lífið húm og hríð,
þess hreina mynd er ný í svölum laugum
leysinga er linnir ísa-böndum,
langþráðum blæ er andar þér á vanga,
sundum og hafi, sól yfir grónum löndum,
sumarblómi er undan fönn mun anga,
unnir syngja sunnan-þeynum lag,
og sannarlega muntu annar maður:
þig hafði lengi dreymt um þennan dag,
í dimmu þungri reynt að vera glaður.
Og vorið hefur enn það undur sýnt
að engu lífi er hent á glæ né týnt.
KERLINCAFJÖLL
Framh. af bls. 9
heildina og lagað sig eftiir aðstæðum.
Ég hef starfað sem skíðakennari bæði
í Austurríki og Þýzkalandi og það var
að vísu skemmtilegt, en miklu ópersónu
legra. Fólk hugsaði bara um skíðin —
maður var þar sem kennari og búið
og svo lendir allt í fatastússi og fín-
heitum hjá fólki. Mesta gamanið fer af
um leið og þetta er orðinn atvinnu-
rekstux eingöngu.
Hér er vissulega gósenland fyrir þá
sem vilja njóta náttúrunnar, heldur Ei-
ríkur áfram. Við förum með fólkið í
gönguferðir og leiðangra, t.d. í Þjófa-
dali, að Hvítárnesi og í átt að Hofs-
jökli, suður á Fjórðungssanid, ef það
sýnir áhuga, og að Kerlingunni. Kerl-
ingin er sunnanvert í Kerlingartindi og
hún sést víða að, bæði frá Bláfellshálsi
og frá Hvítárnesi. Þetta er móbergs-
drangur, 20—30 metra hár — á einum
stað lítur hún út eins og hún væri með
börn með sér, á öðrum stað er hún
alveg eins og Adenauer. Margar þess-
ar ferðir erum við nú farnir að fara
langleiðina í bílum. Og ekki má gleyma
Hveradölum — þeir eru eiginlega Hvera
vellir í smækkaðri mynd. Þar eru heitir
leirpyttir, í einum þeirra er fastur siður
að fara í fótabað, þar eru tvær 50 stiga
heitar laugar, sem eru eins og lítil bað-
ker og þar eru íshellar. Einn þeirra
komumst við fyrst í fyrir tveim árum.
Við höfðum grun um, að hann væri
þarna en komumst ekki í hann
fyrr. Fremst í 'þessum íshelli eru um
800 metra löng göng. íshell-
arnir myndast þar sem jökullinn skríð-
ur fram yfir heitu hverina eða heitan
læk, sem bræðir svo snjóinn inmanfrá.
Þetta hlýtur að hafa verið stórkost-
legt í tíð Þoirvaldar Thoroddsens. Þá
voru Hveradalir fullir af ís, eini hver-
inn, sem hann talar um og gaf reyndar
nafnið Snorrahver, er núna hátt upp í
brekku. Það eru einkum hverasvæðin
og gljúfrin, sem eru alveg ósnert —
og það er alveg sérstök tilfinning, sem
grípur mann, þegar maður kemur á stað
sem maður veit, að hefur verið eins frá
fyrstu tíð. Sumir verða gripnir ótta
hér — í landslaginu eru undarlega
þöglir blettir og það getur farið svo,
að hróp og köll heyrist ails ekki, þótt
stutt sé á milli Ef einhver týnist eða
villist, getur verið erfitt að finna hann
og þess vegna brýnum við fyrir fólki
að fara ekki út einsamalt og fylgdar-
laust. Þoka getur skollið á fyrirvara-
laust. Ef maður þekkir landið, er auð-
velt að rata, en víðáttan, sem er svo
heiilandi á björtum degi, getur orðið
ógnvekjandi, þegar þokan er skollin á.
KAUPHÖNDLUN
Framh. af bls. 6
salavaldinu. Við smákaupmenn vorum
boðaðir á fund í gamla Kaupmannafé-
laginu. Tilefnið var það, að Garðar
Gíslason ætlaði að ræða um skipulag
verzlunarinnar. Hann var erindreki heild
sala, sem vildu hafa allan inmfluting og
ráða verðinu, en smákaupmenn áttu að
vera nokkurs konar þjónar þeirra, áttu
engu að ráða, máttu ekki keppa í verð-
lagi og með því að laða að sér viðskipta
vini. Verzlunin átti ekki að vera þjón-
usta heldur valdboð. Okkur líkaði þetta
ekki, einkum okkur þeim yngri, en við
höfðum ekki uppburði tij að andmæla.
En þarna voru tveir gamlir og reyndir
kaupmenn, að vísu íhaldsmenn, en þeir
skyldu hlutverk verzlunarinnar. Það
voru Bensi Þór og Brynki Bja. Þeir
andmæltu með fullri rökfimi, og Bensi
sendi Garðari hornauga yfir gleraugun
til áréttingar máli sínu. Garðar var reið
ur, er hanm fór af fundinum.
Verzlunin gekk vel og óx hratt. Mig
vantaði að vísu alla verzlunarþekk-
ingu, hefi aldrei verið upplagður verzl-
uniarmaður, en fólk laðaðist einhvern-
veginn að mér, og ég vildi gera gagn
og selja ódýrt, taldi það vera skyldu
verzlunarinnar að kaupa góðar vörur
þar, sem þær væru ódýrastar, til nota
fyrir þá, sem þyrftu þeirra með. Mér
hefur alltaf fumdizt ég vera jafningi
ailra. Og því varð ég alltaf að afgreiða
þá, sem eitthvað var áfátt. Þeir heimt-
uðu það, en sýndu mér líka fulla góð-
vild og kurteisi.
Auk bæjarmanna verzlaði ég líka við
menn um allt land. Tumakostbræður úr
Vogum voru ágætir viðskiptavinir, sem
sóttu vörurnar á mótorbát sínum, Haf-
öldunni, 8 tonna bát. Fyrir þeim var
Ólafur Pétursson í Knararnesi, sem nú
er nýlátinn. Breiðfirskir sjómenn verzl-
uðu líka mikið við mig, en þeir voru
margir á Skallagrími með Guðmundi
Jónssyni. Sumir voru nokkuð fyrirferða-
miklir ef þeir voru fullir, en allir dreng
skaparmenn og heiðarlegir í viðskiptum.
Og er Skaftfellingur fór fyrstu ferðina
austur með Söndunum, fyllt ég hann
af vörum. Mig minnir að Vigfús á Geir-
landi semdi um það við mig. Ef ég vissi
að viðskiptamaður var Skaftfellinguir
lánaði ég honum hiklaust. Það var óhætt
að treysta þeim.
Smákaupmenn og jafnvel stærriverzl
anir öfunduðu mig, var líka illa við mig
fyrir samkeppni, því þeir urðu að miða
verðlag sitt við verðið hjá mér. Ég var
líka notaður sem grýla, stundum logið
á mig gæðum, til að þrýsta verðinu nið-
ur. Og ýmsum heildsölum var líka þá
þegar illa við mig, töldu mig hættulegan.
Allir bankastjórarnir voru á bandi heild
salanna, nema Magnús Sigurðsson, hann
var sá eini, sem sýndi mér góðvild, en
gat verið mislyndur.
Ég skuldaði 5 þúsunid króna víxil í
Landsbankanum, sem ég ætlaði að borga
á gjalddaga. En mig vantaði aðrar fimm
þúsund krónur, sem ég ætlaði til vöru
kaupa og hafði lagt inn víxil hjá Magn
úsi. Er ég kom niður eftir kallaði Magn-
ús í mig og sagði, að þetta væri víst ekki
hægt, því hann Kaaber vildi ómögu-
lega bæta við mig. Það gerir ekkert til
sagði ég ósköp rólega, hann Sveinbjörn
tekur það þá út og lánar mér. En Svein
björn frá Teigi var útgefandi víxilsins.
Getur hann það og hver er hann, sagði
Magnús. Ég sagði sem var, og að Svein-
björn ætti þar inni 60 þúsund, sem þá
var mikið fé. Ég sagði, að Sveinbirni
myndi ^ mislíka vantraustið, og líklega
færa fé'ð. Þurfið þér peningana strax,
sagði bankastjórinn. Nei, það er nóg ef
ég fæ þá á margun. Þá var víxillinn
keyptur.
Sveinbjöm Sveinbjörnsson var áður
stórbóndi í Teigi í Fljótshlið. Hann var
hagsynn fjármálamaður, enda kallaður
„ríki“ Sveinbjöm var bróðir Jóns á
Bíldsfelli, stjúpa Andreu, og hafði ver-
ið þar vinnumaður. Hann var okkur
Andreu mjög góður. Sveinbjörn var
stórlyndur átti erfitt með að láta und-
an og viðurkenna að sér hefði mistek-
ist. Hann var góður maður að eðli og
upplagi, en ólst upp í fátækt.
Ég hvatti hann til að flytja fé sitt úr
Sparisjóðnum á Eyrarbakka og í Lands-
bankann, og hjálpaði honum til þess.
Það var það seinasta, sem Sparisjóður-
inn greiddi, áður hann komst í þrot.
Einn daginn kom Sveinbjörn til mín og
sagði mér, að hann ætlaði að leggja 30
þúsund í togarakaup í Þýzkalandi, kaupa
fyrst þýzk mörk, sem byðust með góðu
verði. Það myndi ég ekki gera, sagði ég,
það eru engar líkur til að græða á tog-
araútgerð eins og nú er komið, en
miklar líkur til að stórtapa. Um mörkin
veit ég ekkert, en hefi óhug á þeim.
Það er hættuspil. Eftir tveggja tíma við
ræðu hætti Sveinbjörn við útgerðina.
Hinir urðu stórreiðir, en gátu ekkert að
gert. Allt féð tapaðist. Ég var oft ráð
kænni fyrir aðra en sjálfan mig. Mig
langaði aldrei til að eignast peninga, en
hafði gaman af að fara með þá.
Frh. í næsta blaði.
SVIPMYND
Framh. af bls. 6
arhugmyndinni, að lítill timi er til eig-
ingirni. Baráttan er stærn en einstakl-
ingur, eða einstaklingar“.
„Allt mitt líf hef ég haft ánægju af
að þjóna öðrum. Og hvaða leið er betri
til þess að lifa gagnlegu lífi — ekki ein-
ungis í Alabama, Suðurríkjunum, Norð-
urríkjunum, eða öllu landinu — heldur
alls staðar í heiminum. Þörfin fyrir
þjónustu í þágu mannúðar er alls stað-
ar jafn brýn í öllum heiminum".
Þótt orð þessi væru töluð fyrir þrem-
ur árum ber framkoma og gerðir frú
King al'lt frá því að 'hinn sorglega dauða
eiginmanns hennar bar að höndum
greini'legan vott um, að sannfæring
hennar er óbreytt, ef til vill enn dýpri.
Það vildi kynna heitan hug
og hjartans sýna auð
og merki bera andlegs elds,
er ofsahita bauð.
En það var úfið eins og hraun
og allri skynjun raun.
En þótt það væri vangert allt,
af vilja einum skráð
það komst hjá einni illri nauð,
sem í mig hefir náð:
Það kvæði sínum knéhnykk á
ei kemur ellin grá,
því það varð sjálfdautt áður en
það ellin hugað fékk.
Með sköpulagið skælt og rangt
það skreið og víxlað gekk,
fann aldrei stað í minni manns,
varð minnkun yrkjandans.
Og enginn syrgir sjálfdautt ljóð,
þann söng, er enginn kvað,
sem hvergi lærðist, hvergi flaug,
þótt kannað fengi blað.
— En birting frá til blakkleits kvelds
krefst blaðið síðan elds.
8. september 1968
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13