Lesbók Morgunblaðsins - 08.09.1968, Blaðsíða 4

~ r (<s
PCN CP
a
EFTIR NATALIA CINZBURC
Honum er alLtáf heitt, mér er alltaf
kalt. Á sumrin, þegar mjög hlýtt er í
veðri, kvartar hann stöðugt um óþol-
andi hita. Sjái hann mig fara í ullar-
peysu á kvöldin, fyrirlítur hann mig.
Hann talar vel mörg tungumál. Ég
tala ekkert þeirra vel. Hann getur jafn-
vel bjargað sér á tungumálum, sem hann
kann ekki.
Hann hefir gott áttaskyn, ég hef ekk-
ert. Hann þarf ekki að vera nema einn
dag í erlendri borg til að vera eins
frjáls ferða sinna og fiðrildi. Ég villist
í minni eigin borg og verð að spyrja til
vegar, ef ég á að komast heim. Honum
er meinill'a við að spyrja til vegar, þeg-
ar við ökum um ókunnugar borgir, neit-
ar hann að spyrja til vegar og skipar
mér að líta á kortið. Ég er ekki lœs á
kortið. Ég verð snarrugluð á þessum
litlu rauðu hringjum og þá verður hann
æfur.
Hann er gefinn fyrir leikhús, málara-
list og tónlist, sérstaklega tónlist. Ég
botna ekkert í tónlist, hef lítinn áhuga
á málaralist, og mér leiðist í leikhúsi.
Skáldskapur er eini hluturinn í heim-
inum, sem ég elska og ber skyn á.
Hann er gefinn fyrir listasöfn, og ég
skoða þau með semingi, lít á það sem
þreytandi og leiðinlegt skylduverk.
Hann er gefinn fyrir bókasöfn, og ég
hata þau.
Hann er gefinn fyrir ferðalög, fram-
andi erlendar borgir, gistihús. Mér
stæði hjartanlega á sama, þó að ég færi
aldrei að heiman.
Engu að síður elti ég hann á ótal
ferðalögum. Ég elti hann á söfn, í kirkj-
ur og í óperuna. Ég elti hann meira að
segja á hljómleika, og steinsofna.
Þar sem hann þekkir leikstjórana og
söngvarana, þarf hann einlægt að óska
þeim til hamingju eftir sýninguna. Ég
elti hann eftir ótial rangölrum í búininigs-
klefa söngvaranna, og hlusta á hann
tala við fólk í gervum kóngs og kardi-
nála.
Hann er ekki feiminn, ég er feimin. Þó
hef ég stundum séð hann verða feim-
inn. Við lögregluþjóna, þegar þeirkoma
að bílnum okkar vopnaðir minnisbók og
blýanti. Við þá verður hann feiminn, og
veit upp á sig skömmina.
Og Jafnvet þegar hann vett ekki upp
á sig skömmina. Ég held, að hann beri
virðingu fyrir yfirvöldunum.
Ég er dauðhrædd við yfirvöldin, og
hann er það ekki. Hann ber virðingu
fyrir þeim. Sá er munurinn. Sjái ég
lögregluþjón nálgast okkur, kemur mér
óðar í hug, að hann ætli að stinga mér í
svartholið. Auðvitað ætlar hann það
ekki, og þá er hann bara feiminn og
góður drengur.
Þessi virðing hans fyrir yfirvöldun-
um kom okkur til að hnakkrífast, þegar
Montesimálið bar sem hæst.
Hann kýs spaghetti, lambasteik, kirsu
ber og rauðvín. Ég kýs grænmetissúpu,
brauðsúpu, eggjakökur, og grænmeti.
Hann þreytist aldrei á að segja mér,
að ég beri ekkert skyn á mat, og að ég
sé eins og þessir stóru feitu munkar,
sem gleypa í sig kálsúpuna inni í
skuggsælum klaustrum, öðru máli gegni
um hann, hann sé sælkerinn með næm-
ar bragðtaugar. Á veitingahúsum er
ha’nin alLtaf að taila uim vínið, hann læt-
uir fæna sér tvsar eða þrjár fiöskur,:
skoðar þær og ígrundar, og s trýkur
nettlega á sér skeggið.
í Englandi er það siður í sumum
veitingahú'sum, að þjónninn haldi smá-
sýningu: hann helÚr dálitlu af víni í
glas viðskiptavinarins, svo að hann geti
séð, hvort honum geðjast að því. Hon-
um var meinilia við þennan sið, og
hindraði þjóninn alltaf, með því að taka
af honum flöskuna. Þá var ég vön að
ávíta hann, og benda á, að allir eiga
að fá að vinna störf sín í friði. Og í
kvikmyndahúsi er það segin saga, að
hann lætur stúlkuna aldrei visa sér til
sætis. Hann stjakar við henni, en hlamm
ar sér í allt annað sæti en hún beinir
ljósinu á.
f kvikmyndahúsi kýs hann að sitja á
fremsta bekknum. Þegar við förum með
vinum okkar, sem kjósa fremur að sitja
á aftari bekkjunum, eins og annað fólk,
tekur hann sig út úr og sezt á fremsta
bekk. Ég get séð jafnvel, hvar sem ég
sit, en þegar við förum með vinum okk-
ar, er ég nógu kurteis til að sitja hjá
þeim, en samt er ég alltaf á nálum um,
að hann sé mér reiður fyrir að sitja
ekki hjá honum í einhverjum gapastokkn
um á fremsta bekk.
Við erum bæði gefin fyrir kvikmynd-
ir, og við erum reiðubúin til að sjá alls
konar kvikmyndir á öllum tímum dags.
Hann þekkir sögu kvikmyndanna út í
hörgul, hann man eftir leikstjórum og
leikurum, sem löngu eru horfnir af
sjónarsviðinu, og hann hikar ekki við að
fara margra mílna leið í afskekktustu
úthverfin itl að sjá einhverja af gömlu,
þöglu myndunum, þar sem hann vonar
að fá að sjá aftur eitt andartak, leikara
sem var honum kær í bernsku. Mér er
minnistætt eitt sunnudagskvöld í Lond-
on, lengst í úthverfi hennar, næstum út
í sveit. Þar var sýnd ein þessara mynda
sem hann hafði séð í bernsku, hún var
um frönsku stjórnarbyltinguna, og gerð
árið 1930, og leikkona, sem var fræg á
þeim árum birtist andartak á tjaldinu.
Við héldum á stað til að hafa upp á
þessu fjarlæga heimshorni, það var
þoka og regnsuddi, við höfðum ekið í
marga klukkutíma um úthverfi, sem öll
voru áþekk, rneð raðir af litilum gráuim
húsum, holræsum, götuljósum og hlið-
um, ég sat með kortið á hnjánum og
gat ekki áttað mig, og hann ruddist
áfram, loksins tókst okkur að finna
kvikmyndahúsið og sátum þar í algjör-
lega mannauðum sal. En eftir stundar-
fjórðung vildi hann fara aftur, enda
kom eftirlætið hans ekki fram í mynd-
inni nema þessa stuttu stund. Ég vildi
hins vegar sjá, hvernig myndin end-
aði, eftir alla þessa fyrirhöfn. Hvort
okkar tók af skarið, man ég ekki, lík-
lega var það hann, og við fórum eftir
stundarfjórðung, það var orðið áliðið,
og þó að við hsfðum farið um miðjan
dag, var nú kominn kvöldverðartími.
En þegar ég bað hann að segja mér,
(hvernig myndin endaði, fékk ég ekk-
ert fullnægjandi svar, af því að hann
sagði, að myndin öll skipti engu máli,
og að það eina, sem máli skipti, væri
þess i stundarfjórðungur, vangasvipur
leikkonunnar, hreyfingar hennar, og hár
lokkar.
Ég get aldrei munað nöfn leikaranna,
og þar sem ég er ómannglögg, á ég
stundum erfitt með að þekkja aftur,
jafnvel þá frægustu. Þetta gremst hon-
um ákaflega, ég spyr eins og kjáni, og
hann hæðist að mér. „Þú ætlar ekki að
segja mér,“ segir hann, „þú ætlar ekki
að segja mér, að þú hafir ekki þekkt
William Holden!“
Einmitt. Ég hafði ekki þekkt William
Holden. Samt er ég gefin fyrir kvik-
myndir, og þó að ég hafi sótt kvik-
myndasýningar í öll þessi ár, hiefir mér
aldrei lánazt að verða sérfræðingur í
kvikmyndum. En það hefir honum tek-
izt. Hann hefir kynnt sér allt, sem vekur
forvitni hans, og mér hefir ekki tekizt
að verða fróð um neitt, jafnvel ekki
hluti sem hafa heillað mig mest um dag-
ana, þeir eru ekki annað en brot, sem
gæða líf mitt að vísu minningum og til-
finningu, en heimur minn er jafnsnauð-
ur að menningu eftir sem áður.
Hann segir, að ég sé ekki forvitin,
en það er ekki satt. Ég er forvitin, en
ekki nema að mjög litlu marki, og þeg-
ar ég hef svalað forvitni minni, geymi
ég fáein brot í minni, hljómfagurt orð
eða setningu. En heimur minn, með
þessum ljóðrænu munablómum, sem eru
einöngruð fyrirbæri, en þó tengd á ein-
hvern dularfullan og óskiljanlegan hátt,
er skrælþurr og drungaleg eyðimörk.
Hans heimur er aftur á móti íðilgrænn,
þéttbýll og yrktur, frjósamt áveituland
með skógum og engjum, görðum og bæj-
um.
Sérhvert verk þreytir mig óskaplega
og ferst mér illa úr hendi. Ég er mjög
löt, og vilji ég komast hjá að gera eitt-
hvað, leggst ég einfaldlega upp í sófa og
ligg þar mestanpart dagsins. Hann slak-
ar aldrei á, hann er alltaf að starfa,
hann vélritar af fullum krafti, þó að út-
varpið sé í gangi, þegar hann leggur
sig á daginn, tekiur hann með sér próf-
arkir, sem hann leiðréttir, eða blaðar í
minnisbók, þennan daginn vill hann, að
við förum í kvikmyndahús, hinn daginn
í boð eða í leikhúsið. Á einum degi get-
ur hann leyst, og jafnvel fengið mig til
að leysa, aragrúa af viðfangsefnum, og
þar að auki talað við alls konar fólk, og
þegar ég er ein og ætla að vera dugleg
eins og hann, heppnast mér ekkert, af
því að ég slæpist fram á kvöld, þegar
ég ætla að stanza í hálftíma, villist og
get ekki ratað, eða þá að ég hitti þraut-
leiðinlega manneskju, sem ég vildi sízt
hitta, og hún teymir mig með sér á
þann stað, sem ég vildi sízt fara á. Ef ég
segi honum, hvað ég hafi aðhafzt það
kvöldið, telur hann það allt glatað,
honum er skemmt og stríðir mér, eða
hann fer í ólund, og hann segir, að ég
sé ósjálfbjarga án hans.
Ég get ekki skipulagt tíma minn.
Hann getur það. Hann fer gjarnan í
boð. Hann fer þangað í Ijósum fötum,
þegar allir aðrir eru dökkklæddir, það
hvarflar ekki að honum að hafa fata-
skipti áður en hann fer í veizluna.
Hann fer jafnvel í gömlu svörtu regn-
kápuna sína og setur upp hattbeygl-
una: flókahatt, sem hann keypti í Lond-
on og keyrir niður í augu. Hann stend-
ur aðeins við í hálftíma, því að honum
geðjast að því að rabba og halda á glasi í
hálftíma, hann hesthúsar kynztrin öll af
'smákökum, og ég snerti þær varla, af
því að ég skammast mín svo fyrir
græðgi hans, að ég steinhætti að borða,
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
8. september 1968