Lesbók Morgunblaðsins - 02.04.1967, Blaðsíða 14

—SÁPULÖÐUR
Framhald af bls. 5
og látið hann fara í friði — lifandi og
nýrakaðan.
S keggið var nú nærri gjörsamlega
horfið. Hann virtist yngri, ekki eins
íþyngt af árum eins og þegar hann kom.
Ég býst við, að þetta eigi sér 'einatt
stað um menn, sem sækja rakarastofur.
Undan strokum rakhnífsins hjá mér
hafði Torres yngzt upp — yngzt upp
aftur, vegna þess að ég er góður rak-
ari, sá bezti í bænum, ætla ég að leyfa
mér að segja. Svolítið meira löður hérna,
undir hökuna á honum, á barkakýlið, á
þessa stóru æð. Mikið fjári er að verða
heitt! Torres hlýtur að svitna jafnmikið
og ég. En hann er ekki hræddur. Hann
er maður stilltur og er ekki einu sinni
að hugsa um, hvað hann ætli að gera
við fangana í kvöld. Aftur á móti get
ég, sem held á þessum rakhnífi í hend-
inni, strýk um skinnið á honum án af-
láts og reyni að varna því að blóðið
síist út um þessar svitaholur, ég get
ekki einu sinni hugsað skýrt. Bölvaður
veri hann að koma hingað, vegna þess
að ég er byltingarsinni en ekki morð-
ingi. Og hvað það myndi vera auðvelt
að drepa hann. Og hann verðskuldar
það. Gerir hann það? Nei! Hver djöf-
ullinn! Enginn verðskuldar þá fórn af
öðrum, að hann geri sig að morðingja.
Og hvað væri unnið með því? Ekkert.
Aðrir myndu koma á vettvang og enn
aðrir, og þeir fyrstu myndu drepa þá
næstu og þeir aftur þá næst-næstu, og
þannig heldur það áfram þangað til allt
er einn hafsjór af blóði. Ég gæti skorið
hann á háls í einu vetfangi, svona, zip!
zip! Ég myndi ekki gefa honum tíma
til að æmta eða skræmta, og þar sem
hann hefur augun lokuð þá myndi hann
ekki sjá glampann á hnífsblaðinu eða
glampann í augunum á mér. En ég nötra
eins og raunverulegur morðingi. Blóð-
gusa myndi standa út úr hálsinum á
honum, á dúkinn, á stólinn, á hendurnar
á mér, á gólfið. Ég myndi verða að loka
dyrunum. Og blóðið myndi halda áfram
að síga yfir gólfið, heitt, óafmáanlegt,
óviðráðanlegt, þar til það næði út á göt-
una, eins og lítill skartlatslækur. Ég er
viss um, að eitt sterklegt lag, einn
djúpur skurður myndi ekki valda nein-
um sársauka. Hann myndi ekki þjást.
En hvað ætti ég að gera við líkið? Hvar
gæti ég falið það? Ég myndi verða að
flýja, skilja eftir allt sem ég á og leita
hælis langt í burtu, langt, langt í burtu.
En þeir myndu veita mér eftirför þang-
að til þeir fyndu mig. „Morðingi Torres
höfuðsmanns. Hann skar hann á háls,
þegar hann var að raka hann — bleyði-
menni." Og svo var það hin hliðin.
„Hefnandi okkar allra. Nafn sem vert
er að muna. (Og hér myndu þeir nefna
nafn mitt.) Hann var rakari bæjarins.
Enginn vissi, að hann barðist fyrir mál-
stað okkar.“
0 g hvað stoðar allt þetta? Morð-
ingi eða hetja? Örlög mín ráðast af þess-
ari hnífsegg. Ég get snúið örlítið meira
upp á höndina, þrýst ofurlítið fastar á
rakhnífiinn og rekið hann á kaf. Skinn-
ið myndi láta undan eins og silki, eins
og gúmmí, eins og slípiólin. Ekkert er
meyrara en mannlegt hörund. Og blóð-
ið er þarna alltaf, tilbúið að úthellast.
Blað eins og þetta svíkur ekki. Það er
bezta blaðið mitt. En ég vil ekki vera
morðingi, ekki aldeilis. Þú komst til
mín til að fá rakstur. Og ég leysi starf
mitt af hendi með heiðri og sóma....
Ég vil ekki blóð á mínar hendur. Að-
eins sápulöður og ekkert annað. Þú ert
böðull og ég er aðeins rakari. Hver mað-
ur á sinn stað í tiiverunni. Einmitt. Sinn
eigin stað.
Nú hafði ég strokið höku hans hreina
og slétta. Maðurinn settist upp og leit
í spegilinn. Hann neri höndunum um
hörund sitt og fann það endurnært, eins
og nýtt.
„Þökk fyrir,“ sagði hann. Hann gekk
að snaganum eftir belti sínu, byssunni
og húfunni. Ég hlýt að hafa verið mjög
fölur skyrtan mín virtist gegnblaut.
Torres lauk við að spenna á sig
beltið, lagfærði skammbyssuna í hylkinu
og þegar hann hafði sléttað hárið ó-
sjálfrátt, setti hann á sig húfuna. Úr
buxnavasa sínum tók hann nokkra pen-
inga og borgaði mér fyrir þjónustuna.
Og hann lagði af stað til dyra. í dyra-
gættinni nam hann staðar augnablik,
sneri sér að mér og sagði:
„Þeir sögðu mér að þú myndir drepa
mig. Ég kom til þess að ganga úr
skugga um það. En það er ekki auðvelt
að drepa. Þú mátt trúa mér.“ Og hann
hélt áfram niður götuna.
—ÍSLANDSFERÐ
Framhald af bls. 7
inni er hægt að sjá beint ofan í eld-
gíginn, sem gaus hrauni og gufu
næstum beint upp tii ok'kar á fimm
mínútna fresti.
Island er nefnt land andstæðnanna
vegna eldanna, sem brenna undir
niðri. Landslagið er sumsstaðar þann-
•ig, að það virðist líkjast meir lands-
Iháttum á tunglinu en nokkurs stað-
ar annars staðar í heimi.
I nokkurri fjarlægð frá Reykjavík
er hinn mikli Geysir, en eftir honum
eru allir aðrir vatnsgoshverir nefndir.
IÞetta heita vatn virðist renna mjög
víða neðanjarðar um landið, enda hafa
íslendingar haft vit á að hagnýta sér
þetta stærsta heitavatnskerfi af nátt-
úrunnar völdum, sem um getur. Öll
Reykjavíkurborg er hituð upp með
þessu hveravatni, og þar af leiðir, að
'borgin er hrein og reyklaus.
Ég ætla aðeins að minnast á banan-
ana, sem Larry vinur minn nefndi.
IÞeir eru ræktaðir í gróðurhúsum, upp-
Ihituðum með þessu fyrrnefnda hita-
Ikerfi, sömuleiðis suðræn blóm og græn-
meti.
Ýmislegt er hægt að gera annað en
að fljúga yfir eldgosasvæði, t.d. taka
sér ferð á hendur til að skoða sjóð-
andi brennisteinshveri (það er hægt
að sjóða egg í þeim), eða aka til
stærstu fossa Evrópu, sömuleiðis fara
á útileguferðir um óbyggðir landsins.
Gaman var að sjá hvalstöðina í
Hvalfirði, þar sem hvalir eru dregn-
ír á land og skornir.
Mér vannst ekki tími til að gera allt,
sem hugurinn girntist, meðan á þess-
ari stuttu dvöl minni á íslandi stóð.
Þess vegna ætla ég að koma aftur og
tfara í útreiðatúr á litlu dásamlegu hest-
lunum þar um óbyggðir landsins. Þá
tget ég safnað fáséðum steinum og klifr-
að í fjöll. Hestarnir eru skynugir, fjör-
lugir og auðveldir í meðförum, og vegna
ismæðar sinnar verður fallið aðeins
ttágt, þótt maður yrði svo óheppinn að
detta af baki. Kostnaður er sjö dal-
ir á dag fyrir hestinn og bílferðina á
istaðinn, þaðan sem lagt er af stað í
reiðtúrinn. Svo er líka hægt að taka
eér bíl á leigu fyrir tíu dali á dag.
Að lokum vil ég geta þess, að næst-
um allir tala ensku, þar með taldar
Ifyrrnefndu, stórglæsilegu víkingastúlk-
lurnar.
Ég er þakklátur Hrafna-Flóka fyr-
Sr, að hann nefndi þessa ihrífandi eyju
lísland og fældi þar með burtu ferða-
imannastrauminn frá landinu, þangað
til mér auðnaðíst að komast þangað!
lHéðan af verður líklega ekki friður
öllu lengur. f
(Þýtt úr ameríska tímaritinu Argosy).
—HAFSÖGUMENN
Framhald af bls. 10
Þórðar í Oddgeirsbæ. — Fjórði bróð-
irinn var Sigurður í Steinhúsinu og
fimmti Þorkell í Grjóta ökumaður. —
Systir þeirra bræðra hét Björg og
var gift Jóhannesi Zoega í Nýjabæ, sem
var rétt austan við Doktorshúsið. —
Á Hólnum, sem Guðmundur var
kenndur við, var reist hús úr steini
og stóð það við Hlíðarhúsastiginn.
Það hefur nýlega verið rifið og grjót-
ið flutt að Árbæ og mun eiga að
nota það í eftirlíkingu Skólavörðunn-
ar, sem þar á að reisa.
9. Ásgeir Finnbogason á Lambastöð-
um. Faðir hans var Finnbogi Björns-
son frá Þursstöðum á Mýrum. Hann
var utanbúðarmaður í Reykjavík og
reisti sér bæ í Grjótaþorpi sem allt-
af var kallaður Finnbogabær; þar er
nú nr. 10 í Grjótagötu. Finnbogi átti
Arndísi dóttur Teits Sveinssonar vef-
ara, sem Teitsbær var við kenndur.
Þau áttu marga syni og hafa orðið
kynsæl. Þeir Finnbogasynir voru nafn-
kunnir fyrir iþróttir sínar og einkum
þótti Teitur dýralæknir afbragðs sund-
maður, enda varð hann fyrstur manna
til að synda úr Engey í land. Ásgeir
Finnbogason bjó lengi á Lambastöðum
og var þá bæði hreppstjóri og hafn-
sögumaður. Seinna fluttist hann að
Lundum í Borgarfirði.
10. Þorlákur Þorgeirsson. Hann átti
heima í svokölluðum Norðurbæ nyrzt
í Grjótaþorpi og mun hafa haft út-
ræði sitt í Grófinni. Laundóttir hans
hét Guðrún og átti Teit Teitsson í
Skakkakoti. Sonur þeirra var Helgi
Teitsson hafnsögumaður. — Þorlákur
andaðist 1859 og keypti þá Jafet Ein-
arsson gullsmiður bæ hans.
11. Guðmundur Jónsson í Hlíðarhús-
um. Hann var ættaður af Kjalarnesi
og settist að í Hlíðarhúsum um 1820
og hefir róið af Hlíðarhúsasundi. Kona
hans var Halldóra Björnsdóttir, systir
Tómasar Bechs. Börn þeirra voru: Jón
í Hlíðarhúsum faðir Ólafs fiskimats-
manns og Sesselja Halldóra fyrri kona
Ólafs Guðlaugssonar í Hlíðarhúsum,
en þau voru foreldrar séra Þórðar
Ólafssonar á Söndum í Dýrafirði. Guð-
mundur hafnsögumaður reisti fyrst
Vesturbæinn í Hlíðarhúsum um 1844
og bjó þar, og eftir hann ólafur tengda-
sonur hans. Þessi bær stóð lengst af
Hlíðarhúsabæjunum, hafði verið mjög
merkilegur á sínum tíma, og alltaf var
einhver reisn yfir honum þótt hann
hrörnaði.
Það mun hafa verið um 1860 að
þeir hættu allir hafnsögumennirnir, Ás-
geir Finnbogason, Þorlákur Þorgeirs-
son og Guðmundur Jónsson, og ætl-
aði þá að ganga illa að fá menn í
þeirra stað, því að hafnsögugjaldið
pótti al'ltotf lágt, en eftir mikið mas
tókst þó að fá hálfbræðurna, Jón í
Dúkskoti og Bjarna í Garðhúsum, til
þess að taka að sér hafnsögustörfin.
12. Jón Oddsson í Dúkskoti. Eins og
fyrr er getið var Dúkskot kennt við
Jón Jónsson frá Dúki, hálfbróður séra
Jónasar í Reykholti, föður Þórðar
Jónassens háyfirdómara. Dúkskot var
lengi talið með beztu bæjum í Reykja-
vík, en var orðið mjög hrörlegt þegar
það var rifið. Það stóð þar sem nú
er norðurendinn á Garðastræti. Dótt-
ir Jóns dúks var Valgerður móðir
Jóns Oddssonar hafnsögumanns. Jón
var fjörmaður mikill og ódeigur. Komst
hann oft í hann krappan hér úti á
flóanum á löngum hafnsögumannsferli
sínum, enda luku allir lofsorði á dugn-
að hans og áræði. Jón hafði útræði
sitt í Grófini. Kona hans var Sigr-
íður Þorkelsdóttir frá Skál'holtskoti og
meðal barna þeirra va Jón faðir Odds
hafnarfógeta, Helga kona Ólafs fiski-
matsmanns Jónssonar og Guðrún kona
Ottos Wathnes.
13. Bjarni Oddsson í Garðhúsum.
Hann var talinn prúðmenni meira en
Jón bróðir hans og vel látinn af öll-
um, sem nokkuð áttu saman við hann
að sælda. Var hann jafnan talinn sómi
sinnar stéttar. Hann gerði út úr Garð-
húsavör. — Garðhús voru reist 1868
í Hlíðarhúsalandi og þótti það fyrir-
myndarbær á sinni tíð. Þarna bjó
Bjarni mjög lengi (d. 1898). Kona hans
var Þuríður Eyjólfsdóttir af Hrólfs-
skálaætt og þótti mesta merkiskona.
Hún hafði yndi af þjóðlegum fróð-
leik og skáldskap og hændi að sér
þá, er hagmæltir voru og fróðir. Er
svo sagt að hagyrðingar utan af landi
hafi ekki þurft að kvíða því, að þeir
fengi hvergi inni í Reykjavík, þeir
voru boðnir og velkomnir til Þuríð-
ar í Garðhúsum.
Dóttir þeirra Bjarna hét Guðbjörg.
Hún eignaðist tvær dætur: Björgu sem
var fyrri kona Finnboga Lárussonar
kaupmanns á Búðum, og Þuríði Þor-
bjarnardóttur, sem giftist Grimaldi
greifa af Monaco, en lézt þar syðra
eftir stutt hjónaband. Þegar Þuríður
fór alfarin utan, skildi hún eftir kistu,
sem amma hennar í Garðhúsum hafði
átt. Eftir lát Þuríðar var farið að athuga
hvað vera mundi í kistu þessari og
voru þar þá mörg handrit af rímum
eftir ýmsa og ennfremur ljóðabréf,
sem Þuriður í Garðhúsum hafði átt.
Ragnar hæstaréttarlögmaður Jónsson
afhenti þá Landsbókasafninu handrit
þessi og eru þau skráð þar Lbs. 2464—
2476 8vo. Þar á meðal eru rímur af
Parmesi Loðinbirni og aðrar af Sam-
son fagra og Kvintalín kvennaþjófi,
orktar af Einari Guðnasyni á Hofstöð-
um í Stafholtstungum, og hefir hann
framan við skráð þessa vísu með eig-
in hendi:
Þessa bók á Þuríður Eyjólfsdóttir,
húsfrú glöð af gáfum rík
í Garðhúsum hjá Reykjavík.
Seinustu hafnsögumenn í Reykjavík,
ráðnir eftir hinum gamla taxta, munu
hafa verið:
14. Helgi Teitsson og
15. Þórður Jónsson í Ráðagerði,
en þeir komust seinna á föst laun
og hefir þeirra áður verið getið.
Þeir tóku við starfinu 1895 og gegndi
Þórður því til 1909, en Helgi til 1923.
A rið eftir að hafnarnefnd hafði
verið sett á laggirnar, urðu hér eftir-
minnileg sjóslys. Póstskipið „Sölöven",
sem hafði verið í mörg ár í förum
hingað, fórst í ofsaveðri undir Jökli
í nóvemberlok, og í sama veðri fórst
seglskipið „Drei Annas“ við Mýrar;
það var eign Moritz Bierings kaup-
manns. Þessi skip sigldu bæði frá
Reykjavík að morgni 27. nóvember og
fylgdi hafnsögumaður þeim á leið. Er
þess þá sérstaklega getið, að hafnsögu-
maður sá, sem fylgdi póstskipinu, hafi
ekki farið frá borði fyrr en við
Gróttu. Sennilega hefir það verið
venja hafnsögumanna að skiljast eigi
við skip á útsiglingu fyrr en á þeim
slóðum.
Ráðgert hafði verið, að þetta yrði
seinasta ferð póstskipsins til íslands,
en að henni skyldi ljúka á svo svip-
legan hátt, fannst mörgum sanna hið
fornkveðna, að „enginn getur sín ör-
lög flúið“.
Nú urðu tímamót í siglingasögunni.
Fram að þessu hafði aðeins verið um
seglskip að ræða, en nýja póstskipið
var gufuskip og það kom hingað árið
1858. Eftir það var hætt að fly.tja
póst milli landa með seglskipum.
Eftir því sem árin liðu, fækkaði segl-
skipunum, en gufuskipin komu í stað-
inn. Varð þá breyting á starfi hatfn-
sögumanna. Og svo komu aðrar breyt-
ingar: sjókort, siglingamerki og vitar,
og vélbátar komu upp úr aldamóit-
um. Svo fengu skip loftskeytatæki og
síðan talstöðvar, svo alltaf var hægt
að fylgjast með ferðum þeirra. Og nú
er svo komið, að fæstir geta gert sér
í hugarlund hve erfitt var starf hafn-
sögumannanna í Reykjavík á öldinni
sem leið.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
2. apríl 1967