Lesbók Morgunblaðsins - 27.02.1966, Blaðsíða 12

Háskólabókasafnið
Framhald af bls. 1.
skólabákasafni og fengið til þess lítið
hljómplötutæki til að bregða á plötu,
þótt lengra verði að leita til að njóta
fyllstu tóngæða.
Bsekur þær, sem safninu hafa borizt
að gjöf, bera að jafnaði stimpil með
nafni síns fyrri eiganda eða þá bók-
merki hans, sem minna bókaverði og
aðra, sem um fjalla, stöðugt á þá þakk-
arskuid, sem safnið stendur í við gef-
endur. Er raunar vant að sjá, hvar hag
stofnunarinnar væri komði, ef 1 |'m
hefði ekki notið góðs hugar og örlætis
hinna fjölmörgu gefenda, allt frá
fyrstu tíð.
V.
S íðan árið 1941 hefur Háskóla-
bókasafn notið þeirra hlunninda að fá
eitt eintak allra rita, sém prentuð eru
Þorsteinn Konráðsson
á íslandi og prentsmiðjur eru lögum
samkvæmt skyldar að láta af hendi.
Landsbókasafn annast þessi prentskil og
dreifingu til annarra safna, sem þeirra
njóta. Það er Háskólabókasafni nokkur
byrði, að skyldurit þessi berast því 611
óbundin eða jafnvel í lausum örkum og
allkostnaðarsamt að kaupa handband
á allar þær bækur, sem nauðsynlegt er
þó að eiga bundnar. Það er því tillaga
mín, að sú tilhögun prentskila verði
tekin upp, að sem flest rit séu tekin í
forlagsbandi og forlögunum verði
greiddur sá aukakostnaður samkvæmt
reikningi. Forlagsband, sem unnið er í
vélum, er 4—5 sinnum ódýrara en hand-
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
unnið band, og mundi yfirleitt vera
fullnægjandi að endingu.
Ýmsir munu þeirrar skoðimar, að Hbs.
aetti ekki að binda sér þann bagga að
taka við öllum prentskilaritum, heldur
hafa einungis valfrelsi um þau rit, sem
háskólanum séu nauðsynleg. Eftir að
hafa starfað að móttöku þessa efnis um
skeið, hef ég þó sannfærzt um, að safn-
ið geri rétt í því að taka við skyldu-
eintökunum óskiptum, enda mundi það
verða bókavörðum tímafrekt að eiga að
velja úr og þá sífellt vafamál, hverju
ætti að hafna enda er það svo, að flest
af því, sem prentað er í landinu, getur
komið háskólanum til góða fyrr eða síð-
ar, jafnvel þótt ómerkt þyki, einkum
þegar að því kemur, að aukin áherzla
verði lögð á félagsvísindi og rannsókn-
ir á íslenzku þjóðfélagL
VL
M ikilsverður þáttur bókaöflunar
er bókaskipti. Háskólabókasafn er nú í
skiptasambandi við um 230 erlenda há-
skóla og aðrar vísindastofnanir. Send
eru einkum rit, er háskólinn gefur út,
svo sem Árbók, Kennsluskrá, Studia
Islandica og doktorsritgerðir, og auk
þess tví'fik annarra bóka, ef um slíkt er
að ræða. Einnig fara fram á vegum
safnsins skiptasendingar fyrir Vísinda-
félag íslendinga, en það hefur slik skipti
við um 100 stofnanir, einkum erlend
vísindafélög. í staðinn fáum við send
rit, sem hinar erlendu stofnanir gefa
út, og eru þessi viðskipti í flestum til-
vikum einkar hagstæð okkur, því að
flestar stofnanir láta sig ekki muna
um að senda drjúgum meira en við
höfum að láta á móti, aðeins ef góðri
reglu er haldið. Er enginn vafi á, að
slik bókaskipti mætti stórauka, ef tími
gæfist til að sinna þeim nægilega, en
fá utanríkisviðskipti hygg ég, að veiti
smáþjóð hlutfallslega meiri hagnað en
þessL
í lögum um Lbs. frá 1949 segir, að
safnið skuli „reka miðstöð bókaskipta
við erlend söfn og vísindastofnanir“.
Ákvæði þetta hefur ekki komizt í fram-
kvæmd enn þá, en mikil nauðsyn er á,
að það dragist ekki lengi úr þessu.
Þyrfti einn vel hæfur maður að geta
helgað sig þessum þætti algjörlega, og
tæki hann þá að sér skiptaþjóniustu
íyrir sem flestar sérfræðistofnanir. Tel
ég víst, að laun slíks manns mundu
fljótt skila sér ríflega.
VIL
E ins og margorft hefur komið
fram á undanfömum mánuðum, var ár-
ið 1957 samþykkt þingsályktunartillaga,
þar sem stefnt var að sameiningu Lbs.
og Hbs., m.a. með það fyrir augum að fá
stærra safn og koma á betri nýtingu og
hagkvæmni í rekstrL Flestir munu sam-
Úr lcsstofu læknancma á annarri hæð
>' ■
■' f '••• .,

I Í > UvnJ
I •'fl-tJi'.. i
■
'. ■•■..' ■•'.- .. .,

,. !
>í6Í,rtír"-,

• “*• ' '
- ■ ■- • ' '

•
•fýyV’ f'
§8?
| || :

Túnaritaskápur í lestrarsal
----------------------------- 27. febrúar 1968
mála fxm, að þessi leið sé hin bezta, sem
völ er á, þar eð svo fámennri þjóð sé
ofviða að halda uppi tveimur full-
komnum vísindabóka./ifnum. Forsenda
þess, að af slíkri sameiningu geti orð-
ið, er bygging allstórrar bókhöðu á
lóð háskólans. Nokkur bið virðist ætla
að verða á, að þetta nauðsynjamál kom-
ist í framkvæimd, og á meðan svo stend-
ur, á Hbs. ekki annarra kosta völ en að
búa sem bezt um sig í sínu núverandi
húsnæði. Hafa í því skyni verið gerðar
í safninu síðastliðin ár verulegar húsa-
bætur. í kjallara hefur safninu verið
fengið aukið húsrými, og þarf þó að
hugsa fyrir frekari aukningu þess hús-
næðis áður en langt um líður. Einnig
hafa verið gerðar lagfæringar og aiukið
við hillurn í þeim herbergjum, sem
safnið hafði fyrir, og vinnustaða á aðal-
hæð safnsins hefur verið stórbætt með
öflun nýs húsbúnaðar og tækja. Þá
hafa verið gerðar nokkrar breytingar
í lestrarsal, sem miða að því að næðis-
samara verði þar við lestur og smíðað-
ur nýr tímaritaskápur. Erum við bóka-»i
Skúli Hansen
verðir mjög þakklátir fyrir það fulltingi,
sem við höfum fengið til þessara fram-
kvæmda.
VIII.
egna þeirra umbóta, sem nú hef-
ur verið lýst, hefur aðstaða öll batnað til
þjónustu við notendur safnsins. Þykir
mér ástæða til að gera nokkra grein fyr-
ir, hvaða not stúdentar og aðrir geti haft
af bókasafninu og hvernig það reynir,
þótt af vanefnum sé, að koma til móts
Finnur Jónsson
við þarfir þeirra. Leikur mér raunar
grunur á , að vegna ókunnugleika kom-
ist margir stúdentar seint eða aldrei upp
á lag með að hafa full not af safninu.
Leggja ber áherzlu á, að Hbs. er
fyrst og fremst hugsað sem vinnubóka-
safn fremur en safn af ritum, geymd-
um til minja, þótt safnið kunni auðvitað
vel að meta gamlar og verðmætar bæk-
ur, sem því berast örðu hverju og fái
þeim örugga geymslu. En safninu er
engin skylda á herðar lögð um að þaul-
safna íslenzkum bókum, svo sem raun-
in er um þjóðdeild Landsbókasafns, og
meginþorrinn af bókum safnsins er-
lendum sem íslenzkum (að Benedikts-
safni undanskildu) er falur til útlána,
ef mikil notkun á lestrarsal hamlar
eigi.
Þá er einnig sá háttur á hafður, að
gestum er heimilt með leyfi og eftir
tilvísun bókavarða að ganga um
geymslur safnsins og velja sér bækurn-
ar sjálfir, enda ryður sá háttur sér víða
til rúms í söfnum erlendis (open
access). Til leiðbeiningar hefur merk-
ingum eftir efniflokkum verið komið
fyrir á nokkrum af skápum safnsins,
og verður áfram unnið að því verk-
efni, eftir því sem ástæður leyfa.
Reynt er að gefa safngestum kost á
að fylgjast með því nýjasta, sem safn-
inu berst. í því tilliti er vert að benda
á tímaritaskáp þann í lestrarsal, sem
áður var nefndur, en hann rúmar á
aðgengilegan hátt um 140 tímarit, og
eru þar ávallt höfð til sýnis nýjustu
heftin. Auk þess eru í hillum á bak-
hlið skápsins kennsluskrár erlendra há-
skóla og ýmis blöð, tímarit og bækling-
ar almenns efnis sem safninu berast.
Við sum erlend bókasöfn er sá hátt-
ur á hafður að láta fjölrita eða prenta