Lesbók Morgunblaðsins - 30.01.1966, Síða 2

rsvifl
LMVNDJ
E dson Arantes do Nascimento
h'eitir frægasti knattspyrnumaður vorra
táma réttu nafni, en hann er sjaldan
kallaður því nafni, heldur Pele, sem er
algengt gælunafn á drengjum í Brazilíu,
heimalandi hans.
Ahugamenn um knattspyrnu um víða
veröld veittu honum fyrst verulega at-
hygli, þegar hann lék með liði Brazi'líu
gegn liði Svíþjóðar í úrslitaleik heims-
meistarakeppninnar í knattspyrnu árið
1958, en sá. leikur fór fram í Stokk-
hólmi. Hann var þá í essinu sínu og lék
ýmsar listir, svo sem þegar hann lyfti
knettinum léttilega og rólega yfir höf-
uð sænska miðvarðarins, hljóp í kring-
um hann eins og elding, náði bolfanum á
bringuna á sér, skellti honum niður,
skaut í sænska markið og skoraði þar
með þriðja mark Brazilíumanna í leikn-
um, sem lyktaði með sigri þeirra, 5:2.
Þá var Pele sautján ára gamall.
P ele er nú 25 ára gamall og er
á góðri leið með að verða fyrsti miiilj-
arðamæringurinn í hópi knattspyrnu-
manna. Segja má, að hann geti ekki náð
öll'U lengra á sviði knattspyrnu en hann
hefur þegar gert. íþróttaifréttaritarar,
leikmenn, sérfræðingar og alþjóðlegir
skipuleggjendur knattspyrnuleika um
allan heim eru sa,mmála um, að hann sé
mesti og bezti knattspyrnumaður allra
tíma. Hann 'hefur sett markið svo há'tt í
tæikni, stíl, krafti, viðbragðsflýti og
leikni, og gert svo margar endurbætur
á skipulagi samleiks, að ólíkle't er, að
nokkur einn maður muni nokkru sinni
jafnast á við hann að þessu leyti öllu.
Frægir knattspyrnuleikmenn eins og
Matthews, Finney, Duncan heitinn Ed-
wards, Law, Greaves, Di Stefano,
Suarez og Puskas, hafa verið búnir
framúrskarandi hæifileikum, hver á sínu
sviði en Pele einn hefur verið búinn
þeim ölluim.
t
i Braziliu er gnægð ágætra knatt-
spyrnumanna. Brazilíumenn héldu
heimsmeistaratitlinum árið 1962, þótt
Pele meiddist, áður en keppt var í sein-
ustu umiferð. Ekkert virðist ætla að koma
í veg fyrir það, að þeir vinni heims-
meistaratitilinn i þriðja skiptið í röð í
Englandi í júlímánuði næstkomandi.
Þeir ættu að minnsta kosti að vera ör-
uggir um sigur, ef Pele slasast ekki aft-
ur. Pele er búinn svo miklu og ótrúlegu
líkamlegu atgjörvi ásamt snarræði og
herkænsku, að engir andstæðingar virð-
ast hafa roð við honum, og enginn þjálf-
ari andstæðingaliða hefur fundið upp
aðferð, sem dugir gegn honum á leik-
velli.
Leikni Peles er hrifandi. í „Litlu
heimsmeistarakeppninni", sem Brazilíu-
menn héldu í Bíó de Janeiro á árinu
1964 og buðu til öflugustu knattspyrnu-
liðum heims, til þess að minnast
fimmtíu ára afmælis Knattspyrnusam-
bands Brazilíu, sýndi hann frábæra
leiksnilii í leiknum gegn liði Englands.
Englendingar höfðu í fullu tré við
Brazilíumenn í síðari hálfleik og „héldu
þeim niðri“, þegar Pele hristi skyndi-
lega af sér herfjöturinn og skoraði þrjú
mörk á átta mínútum. Tvívegis lék hann
með knöttinn (,,dribblaði“) gegnum alla
ensku vörnina, eins og ekkert væri.
Ensku leikmönnunum fannst að lókum,
að þeir væru fórnarlömib yfirnáttúru-
legra afla, eða þeir hefðu orðið fyrir
göldrum.
M
iYi örg slik dæmi má nefna. A
helzta leikvelli Brazilíumanna, Mara-
cana-vellinum í Bíó de Janeiro, þar sem
200.000 áhorfendur rúmast, hefur verið
komið fyrir skildi til þess að minnast
þess atburðar, er Pele lék með knött-
inn frá eigin marki eftir vellinum endi-
löngum og skoraði mark hinum megin.
Þetta gerðist í geysi/hörðum leik, er
félag Peles, „Santos“ (Dýrlingar) háði
gegn „Fluminense" (Þrumufleygum).
í Brazi'líu eru oft háðir æfingaleikir
milli hvítra og svartra. Slíkir leikir
fara fram með fjöri og gamansemi, því
að kyniþá'ttarígur má heita óþekktur í
Brazilíu, hvað þá kynþáttahatur. 1 ein-
um slíkum leik höfðu hvítir Brazilíu-
menn gert eitt mark, en svartir ekkert,
þegar Pele álkivað að rétta hlut kyn-
bræðra sinna. Valdir, markvörður
brazilíska landsliðsins, var í marki hinna
hvítu. Flavio, bezti miðherji Brazilíu-
manna, lyfti knettinum nokkur fet í loft
upp á miðlínu, Pele flaug á hann í
tveimur stökkum og skaut honum af
miðjum vellinum beint inn í efra horn
netsins, rúmlega fimmtíu metra vega-
lengd, áður en Valdir hafði tíma til þess
að hreyfa sig.
Sextíu þúsund álhorfendur voru að
leik Dýrlinganna við enska atvinnu-
mannaliðið „Sheffield Wednesday", sem
er í fyrstu deild í Bretlandi. Pele var
láitinn taka vítaspyrnu .fyrir Santos.
Þegar hann hljóp að knettinum, breytti
hann hraða sinum, skrefalengd og
stefnu þrivegis, og þar að auki sveigði
hann líkamann þrisvar sitt á hvað, svo
að þegar hann spyrnti knet'tinum vissi
hvorki enski margvörðurinn, Springett,
né nofckur meðal áhorfenda eða leik-
manna bvert knötturinn mundi fara.
Hann skauzt að enska markinu eins og
byssukúla og lá í markinu fyrir aftan
Springett, áður en hann gat hrært
nokkurn vöðva.
Áður en þessi leikur hófst, hafði Tony
Kay, hinn snjalli og þrautseigi hliðar-
framvörður, gortað af því, hversu grátt
hann mundi leika þennan Pele (Kay var
síðar sekur fundinn um að hafa þegið
mútur í ensku deildarkeppninni). Pele
sýndi svo mikla yfirburði í leiknum, að
Kay komst aldrei nálæg-t 'honum.
jA. átta árum hefur Pele skorað
meira en 640 mörk (þar af 65 í lands-
leikjum fyrir Brazilíu) í 550 leikjum.
Aðsókn að Maracana-leikvellinum eykst
um 40 af hundraði, þegar hann er með-
al keppenda. Hann er innherji, en hefur
jafnmikia hæfileika til þess að vera
framúrskarandi markvörður. Þegar
Santos gengur vei í leikjum og er að
vinna auðveldilega, fer hann venjulega
til Gylmars, markvarðar, þegar stund-
anfjórðungur er eftir af síðari hálfleik,
og býðst til þess að leysa hann af
hólmi.
Pele á mest að þafcka líkamsbygginga
sinni, eins og allir miklir íþróttamenn.
Hann er tæplega 1,73 m. á hæð, vegur
næstum því 70 kg. og þungamiðja
(þyngdarpunktur) líkamans er neðar-
lega, en það er hverjum góðum knatt-
spyrnumanni nauðsynlegt. Fætur hans
eru þó aðalatriðið, fótleggirnir og lær-
in. Eif hægt er að segja, að nokkur
mannslíkami sé fullkominn að þessu
leyti, þá er það líkami Peles. Vöðvar
hinna gildu en straumlínulöguðu læra
hans sjást aðeins, þegar hann hreyfir
sig. Aflið, sem býr í fótum hans, er brátt
áfrarn lygilegt, og hann virðist hafa al-
gert vald yfir vöðvabeitingunni.
En hvað um manninn Pele? Hið
merkilega er, að hann er að flestu fyrir-
mynd og afbragð annarra knattspyrnu-
leikmanna. Höfuðdyggð hans á leikvelli
er sú, að hann leikur alltaf fyrir liðið
í heild, en efcki fyrir sjálfan sig, þrátt
fyrr hina gífurlegu yfirburði sína. Hann
gefur öðrum fleiri tækifæri til þess að
skora mark en sjálfum sér. Frægð sína
'hefur hann keypt því verði, að hann
verður að þola árásir og ögranir and-
stæðinga bæði á leikvelli og utan hans.
Nokkrum sinnum he-fur verið reynt að
meiða hann og limlesta fyrir leiki, þar
sem mikið er í húfi. Nokikrum sinnum
■hefur hann msst stjórn á skapi sínu, sem
er ekki nema mannlegt, þótt íþrótta-
maður verði að reyna að hafa taumihald
á sér í lengstu lög. Frægasta dæimi slíks,
sem andstæðingar hans hamra oft á, er
frá „Litlu heimsmeistarakeppninni“
1964, þegar hann hljóp harkalega af
ásettu ráði á argentínsfcan leikmann.
í Bvrópuíerð einni var hann stundum
eins og hálfærður af bví að vera með-
höndlaður sem fáséð sýningardýr. Þá
reiddist hann stundum brögðum mót-
leikara sem reyndi að stöðva sókn hans
á vellinum, reifst meira að segja við
dómara og beitti hálfgildings fantatök-
um. En þetta telst til algerra undan-
tekninga.
Utan leikvallar er hann óspilltur, hæ-
verskur og ávallt reiðuibúinn til þess að
ræða við blaðamenn og aðdáendur.
T
X ekjur hans eru nú um 900 þús.
ísl. kr. á mánuði og stafa að mestu af
því, að hann hefur varið launum sín-
um til skynsamilegrar fjárfestingar.
Hann hefur tekjur af fjölda íbúða, sem
hann á í nýjum skýjaklúfuim á strönd-
inni við Santos, hafnarborg Sao Paulo,
af skipum, sem hann hefur keypt eða
látið smíða, af mikilli mergð talstöðva-
leigubíla, sem eru í eigu hans, og sér-
stakri kaffitegund, er ber nafn hans.
Vegna þess hve hann hefur fest mikið
fé í heimalandi sínu og umsvifa hans þar
á fjármáilasviðinu, mundi aldrei hvarfla
að honum að láta evrópskt knattspyrnu-
féiag „kaupa“ sig, þótt Internazionale í
Mílanó sé reiðubúið að greiða fyrir hann
'hverja upphæð, sem vera skal, næsta
sumar.
Brosandi andlit hans prýðir óteljandi
auglýsingaspjöld í Barzil-íiu, og af því
einu hefur hann miklar tekjur. Hann
hefur ekki látið velgengnina spilla sér,
'heldur ver hann frístundum sínum oftast
til þess að þjálfa unga stráika eða leika
með unglingaliðum. Hann er trúaður á
rammkaþólsika vísu og fer oft í kirkju
Framhald á bls. 9.
FramKv.í>ij.; oiglas Jonsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vieur.
Matthías Johannessen.
Eyjólíur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arnl Garðar Kristínsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Utgetandi: H.t. Arvakur. Reykjavílc.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
30. janúar 1966