Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 30.05.1965, Qupperneq 8

Lesbók Morgunblaðsins - 30.05.1965, Qupperneq 8
Þegar Bismarck var sökkt Eftir Russell Grenfell, höfubsmann Þessi mynd af ,,Bismarck“ var tekin frá brezku orustuskipi rétt áður en örlaga- skeytið hæfði þýzka skipið. egar Vian höfuðsmaður kom «uga á Sheffield, beint fram undan rétt fyrir kl. 22, voru tundurspillar hans í beinni röð, hlið frá hlið, með um það bil hálfrar þriðju mílu millibili, og Sheffi- eld, sem var á gagnstæðri leið, fór gegn um röðina stundarfjórðungi síðar. Þeg- ar Vian höfuðsmaður frétti hjá skipinu, að Bismarck væri ekki langt undan og hefði þegar síðast sást til hans stefnt norður til norðvesturs, dró hann úr ferð inni. Þar eð enn var að dimma og sjór úfinn, gat það orðið hættulegt að vera of fljótur á sér að nálgast. Búizt var við að sjá til Bismarcks beint fram undan skipinu, sem í miðjunni var. Bn kl. 22.38 sást til hans ofurlítið stjórnborðsmegin við Skipið sem var lengst á bakborða, Piroun, og skömmu síðar varð skipið, sem næst því var í röðinni, Zulu, einn- ig vart við hann, og varð fljótast til að tilkynna, að Bismarck hefði sézt. Áður en margar mínútur voru liðnar, kom Bismarck auga á Piroun og hóf skothríð á það bæði með stærstu og ÖNNUR GREIN nwststærstu byssum sínum, Piroun lét sér hvergi bregða og svaraði skothríð- inni með 4.7” fallbyssum sínum. Ólík- legt er, að sú skothríð hafi haft neina þýðingu, og sjálft var skipið í mikilli hættu þar eð skot lentu ýmist yfir það eða of skarnmt. En þetta var hraustleg viðureign og Firoun hélt raunverulega uppi skothríð í meira en hálfa klukku- stund, en hætti þá að spúa eldi á bryn- varðan óvininn og dró sig út úr skot- miáli. Vian höfuðsmaður hafði fundið óvin- inn, sem hann hafði verið að leita að, og varð nú að ákvarða, hvaða aðferð skyldi við hann beitt. Þegar tundurspillarnir komu nær, og áttu betra með að áætla hreyfingar Bismarcks, kom það í ljós, að hann gekk mjög hægt og lét illa að stjórn. Vian höfuðsmaður var þess sæmi lega viss, að brezk stórskip mundu sker ast í leikinn með morgninum, ef ekki fyrr, svo fremi hægt væri að tefja fyrir óvininum yfir nóttina. Hann taldi það því fyrstu skyldu sína að fylgjast með Bismarok, til þess að geta vísað George V og Rodney á hann. Samt mundi hann til vonar og vara hefja sprengjuárás á hann, eftir því sem tækifæri byðist, þó því aðeins að það ylli ekki miklum sköðum á hans eigin skipum. c . 7 trax eftir að óvinurinn var séð- ur, hafði hann skipað tundurspillum sín- um og búast til eltingar, og nú voru þeir að skipa sér niður til þess. Maori, Zikh, Zulu og Piroun skyldu mynda ferhyrning um hann — tveir sinn hvor- um megin út frá stefninu og hinir tveir út frá skipinu að aftan, en Cossack, skip Vians höfuðsmanns, skyldi elta í kjölfar- ið. Það mundi taka tundurspillana nokk urn tíma að komast hver á sinn stað, einkum þó vegna þess, að þeir tveir, sem lengst áttu að vera í burtu, urðu að halda sig utan skotmáls á leiðinni á sinn stað og það kostaði talsvert mikinn krók. En um kl. 23.15 létti Bismarck undir með þeim með því að breyta stefnu í áttina til tundurspillanna. Síðan þeir sáu Bismarck var líkast því sem hann slagaði sitt á hvað út frá meginstefn- unni, sem var um það bil í norðaustur. En nú breytti hann stefnu til norð-norð- vesturs, eða því sem næst. En nú var orðið næstum dimmt, svo að fjarlægustu tundurspillarnir sáu ekki strax þessa stefnubreytingu hjá Bismarck og héldu því um stund í skakka átt. Kl. 23.24 gaf Vian höfuðsmaður merki um að skipin tækju sér stöðu til að hefja samstillta tundurskeytaárás. Ætlun hans, sem hafði verið tilkynnt hinum skipunum, var að láta þrjá tundurspilla vera öðrum megin við Bismarck og tvo hinum megin og þeir skyldu allir hefja árásina samtímis, koma framan að skip- inu og skjóta tundurskeytum í sama mund. En veðrið var bara ekki hentugt fyrir slíka skipulagða árás. Það var bæði hvasst og illt í sjóinn. Tundur- spillarnir gátu haft sæmilega ferð á undanhaldi, en ekki nema litla móti vindi. En það kom bráðlega í Ijós, að myrkrið var Bismarck til lítils baga. Aftur og aftur, skaut hann mjög ná- kvæmt á tundurspillana, augsýnilega eftir ratsjá, og óháð venjulegri sjón, og auk þess virtist hann vilja sýna tund- urspillunum, að kæmu þeir of nærri, yrði það verst fyrir þá sjálfa. F yrsta skipið, sem fékk slíka kveðju frá honum, var Cossack, skip Vians höfuðsmanns sjálfs. Kl. 23.42, með an það var enn í fjögurra mílna fjar- lægð frá Bismarck, sáust eldblossar úr áttinni frá honum og heil hríð stórra og smærri kúlna féll allt kringum hann, og brotin úr þeim eyðilögðu nokk- ur loftnetin. Þetta var ofgóð skotfimi til að láta eins og enginn sæi hana og Cossack varð að hörfa undan. Átta mínútum síðar varð Zulu fyrir söniu meðferð. Það gat rétt grillt Bis- marck í norðri og séð hann skjóta á Cossack. En nú hófst skothríðin aftur og skothríð 15“ skeyta þaut í námunda við Zulu sjálft. Tvær þannig skothríðar gengu svo nærri því, að einn foringi og tveir menn særðust. Það var hrein- asta mildi, að skipið sjálft varð ekki fyrir skoti, og nú flýtti það sér að hafa sig á brott. En við það slitnaði það úr sambandi, sem það náði ekki aftur fyrr en eftir meira en klukkustund. etta var í fyrsta sinn í sögunni, sem ratsjá var notuð til að skjóta eft- ir að næturlagi og var óhugnanleg reynsla fyrir tundurspillana að kom- ast í. Hefði Bismarck notað ljóskastara hefði það strax verið eðlilegra. En eng- in slík viðvörun var fyrir hendi. Utan úr myrkrinu, úr áttinni frá Bismarck, kom heil runa af skjannabjörtum bloss- um, sem lýstu upp himininn sem snöggv ast. Síðan varð tíu eða fimmtán sek- úndna hlé, en þá heyrðist ýlfrið í kúl- unum, sem nálguðust, og síðan heil runa af braki og brestum þegar þær lentu í sjónum. Samtímis kom mikil ókyrrð á sjóinn næst skipinu og ógreinilegar gusur þutu í loft upp eins og draugar og sýndust geysistórar í myrkrinu. Svo kom blossi frá skoturrum, sem lýsti upp rétt sem snöggvat risavaxnar vatnssúl- ur skammt frá. Frá klukkan hálfeitt til eitt um nótt- ina virðist enginn hafa verið að elta Bismarck, þar eð allir tundurspillarnir voru komnir úr sambandi. En það var vel afsakanlegt. Nóttin var bleksvört og í viðbót við storminn og sjóganginn bættust tíðar regnhryðjur, svo að skyggnið varð innan við hálfa mílu. Að missa samiband við myrkvað skip und- ir slíkum kringumstæðum var því býsna auðvelt. Þegar hér var komið hafði Vi- an höfuðsmaður komizt að þeirri niður- stöðu, að engin skipulögð árás væri hugsanleg. Það að Bismarck gat haldið skipum í fjarlægð með radarskothríð gerði- það að verkum, að myrkrið var mein galli en kostur. Þegar tundurspill- arnir höfðu hörfað undan stórskotahríð- inni, höfðu þeir dreifzt. Ef árás skyldi yfirleitt hafin, yrði hver tundurspillir að gera hana upp á eigin hönd, eins og bezt gengi. Hann gaf því merki, kl. 0.40, að tundurspillarnir skyldu hefja árás, hvenær sem tækifæri byðist. Þegar Graham, yfirmaðurinn á Zulu, fékk þetta skeyti stefndi hann tafarlaust til vesturs, einn síns lið. En um leið og hann gerði það, sprakk stjörnukúla upp með blossa á stjórnborða og seig hægt niður í sjóinn. Hún var frá Maori, sem var að leita fyrir sér í áttina, þar sem óvinurinn hafði síðast sézt, en varð einskis vísari. En um klukkan eitt kom Zulu auga á svarta skuggamyndina af Bismarck framundan á stjórnborða, og virtist hann stefna norður, lítið eitt til vesturs. Zulu var beint fyrir aftan ó- vininn og varð að komast lengra fram og móts við stefnið hjá honum, áður en hægt væri að skjóta tundurskeytL Graham skiplherra ákvað því að komast fram með Bismarck bákborðsmegin og setti því á alla þá ferð, sem hægt var. Óvinurinn hlýtur að hafa verið á mjög lítilli ferð, því að það tók ekki nema tuttugu mínútur að komast móts við hann, í áætlaðri 5000 metra fjarlægð. Þegar hér var komið hóf .Bismarck ofsa- lega skothríð og einni eða tveimur mín- útum síðar skaut Graham öllum fjórum tundurskeytum sínum, og forðaði sér síðan burt. Að því er bezt verður vitað, hitti ekkert tundurskeytanna mark. C ^7 kothríðin, sem beint var að Zulu, sýndi Maori, hvar Bismarck var og svo sigldi Maori í áttina. Eftir blossunum að dæma var Maori einnig fyrir aftan Bismarck, og Armstrong skipherra fór að dæmi Grahams og ákvað að komast áfram bakborðsmegin fram með Bis- marck. Hann komst svo nærri, að ekki munaði nema 4000 metrum, að því er virtist óséður. Þar sem mjög var dimmt og Armstrong vildi vera visg um miðun sína, skaut hann upp stjörnu- kúlum til að lýsa upp óvinaskipið með- an hann gerði árásina, og meðan þær voru að brenna upp, skaut hann tveim tundurskeytum. Þetta var kl. 1.37. I sama bili sem ljóssprengjan sprakk, hóf Bismarck skothríð og hitti vel að vanida. Armstrong hafði þegar eftir að tundurskeytunum var skotið, farið að snúa sér gegn óvininum. Honum fannst hann vera að breyta um stefnu og hugðist komast fram fyrir hann og skjóta tundurskeytunum tveimur hinumegin frá. En skothríðin frá Bismarck var alltof hörð til þess, og Maori breytti stefnu til þess að komast burt, en skotihríðin frá Bismarck elti það tiu þúsund metra vegalengd. En þegar Maori sneri frá, þóttust þeir, sem þar voru um borð, sjá fyrir víst, að annað tundurskeytið hefði hitt í mark. Bjartur blossi virtist upp- Ijóma óvinaskipið við sjómark og skömmu síðar virtist annar blossi gefa til kynna aðra sprengingu. Mennirnir á þilfarinu lustu upp fagnaðarópi. Meðan Bismarok var að skjóta á Ma- ori í vesturátt, var Vian höfuðsmaour að gera árás úr annarri átt. Hann hafði nálgazt stjórnborðshlið skipsins svo að 8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS- 20. tbl. 1965

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.