Lesbók Morgunblaðsins - 20.05.1962, Blaðsíða 9

HlÉtiit
Starfsmenn bandarísku veðurstofunnar vinna hér að mælingum við bækistöð sína. Þeir mæla m. a. nýfallin snjó og hreyfingar íshellunnar. Myndin er tekin
hálfri stundu fyrir miðnætti, að sumarlagi. Þó er sólbjart allan sólarliringinn á pó Inum.
snjókomuna. Mest af útivinnunni er
unnið á sumrin, meðan bjart er, frá því
í nóvember og fram í febrúar. Til þess
að sjá Pólstöðina í raun og veru verður
að fara niður og ganga gegnum þrönga
snjóganga, sem liggja milli bygginganna.
Gangarnir eru líka notaðir sem geymslu-
hús fyrir birgðir og það má segja að
Iþeir séu með köldustu frystiihúsum jarð-
arinnar. í fjarlægustu hlutum ganganna
er hitinn stöðugt 50 gráður fyrir neðan
frostmark. Kjöt- og brauðhleifar verða
eins og steinar við þennan kulda og
oieselolía verður eins og smjör að út-
iiti og hörku.
egar maður stendur í einum af
göngunum, er enginn efi á því að þetta
er á Suðurpólnum, en alit annað verður
upp á teningnum, þegar komið er inn í
hlýjar byggingarnar.
Mennirnir þarna hafa rafmagn, renn-
andi vatn, dieselstöð og jafnvel póst-
stofu með hinum venjulegu skuggalegu
myndum af glæpamönnum, sem leitað
er að, límdum á veggina. Stöðin hefur
plötusafn, sem margur tónlistarunnand-
inn mundi öfunda hana af. í einum af
göngunum milli bygginganna eru geymd
ar meira en 300 kvikmyndir. Ein mynd
er sýnd á nærri hverju kvöldi mest all-
an hluta ársins.
Myndirnar eru allmismunandj og eru
sýndar í matsalnum, sem einnig er setu-
salur og þar ’hangir á hliðarvegg mar-
marahellan sem er til minja um Scott
og Amundsen.
IWÍennirnir, sem búa á Pólnum í
dag, eru eklki hinir veðurbitnu land-
Könnuðir Amundsen- og Seott-tímabils-
ins. Sumir hinna tíu sjóliða eru ekki
einu sinni sjálfboðaliðar. Til dæmis er
piatsveinninn aðeins atvinnumatsveinn,
sem hefur verið sendur þangað. Hann
ypptir öxlum og segir að vinnan sé ekki
verri en oft er um borð í skipum.
Hinir 11 óbreyttu borgarar eru vís-
indamenn og tæknifræðingar, sem eru
að framkvæma rannsóknir á vegum
stjórnarinnar. Flestir þessara manna eru
ungir. Verk þeirra er tilbreytingarlaust
og oft óþægilegt, en það er ekki meiri
hetjuskapur í því heldur en hvar ann-
ars staðar. Þeir og sjóliðarnir eru aldr-
ei meira ©n eitt ár í einu á stöðinni. Verk
vísindamannanna heldur áfram allt ár-
ið, en birgðirnar, sem stöðin verður að
lifa á geta ekiki komiat til hennar nema
á surnrin.
Allt það, sem hún þarfnast annað en
vatn er flubt með flugvélum 800 mílur
írá aðalstöð Bandaríkjamanna á Suður-
skautslandinu við McMurd'O-sund. Hér
ei ómögulegt að lifa á landinu. Það eru
Þessl mynð er úr loftskeytastöð bandar ísku athugunarstöðvarinnar. Næsta stöð
McMurdo Sound, er í 800 nrólna fjarlæg ð svo að það er jafngott, að loftskeyta-
tækin hjá þcim á pólnum séu i góðu lagi.
hvorki jurtir né dýr, ekki einu sinni
steinar á Suðurpólnum.
F lugvélarnar, sem koma með 30
tonn af mat og 500 þúsund lítra af diesel-
olíu á hverju sumri, fara þessar ferðir
þegar gefur. Sumu af þessu er hent nið-
ur í fallhlíf.
Þegar margar flugvélar lcoma hver á
efltir annarri, koma stundum nýir ávext-
ii eða egg, en það þýðir líka að vinna
verður erfiða og kaldsama vinnu við að
grafa upp oliutunnur, sem hent hefur
verið niður, draga þaer til stöðvarinn-
ar og dæla olíunni niður í geymana. Oft
þarf að vinna nokikra daga í einu, án
þess að sofið sé að ráði, og erfitt er að
vinna í hinum mikla kulda og þunna
lofti hásléttunnar. Seinna þegar sólin
hefur setat síðla í marz, verður meiri
tími til að hvila sig og fyrir tómstunda-
gaman. Á síðasta ári byggðu nok'krir af
mönnunum bar, sem heitir Bam'busher-
bergið og efalaust hafa færri komið
þangað en á nokkurn annan bar á jörð-
inni. Nafnið stafar af því, að veggirn-
ir eru klæddir bambus, sem hefur ver-
ið fenginn úr notuðum flaggstöngum.
V
J. Bambusherberginu er jafnvel
barmær, fatasýningarbrúða að nafni
Rósa. Svartur flauelskjóllinn hennar er
svo lágit sniðinn að framan að hann
yrði áreiðanlega kallaður djarfur hvar
sem væri annars staðar á jörðinni.
Bambusherbergið var byggt rétt fyrir
hinn fyrri af tveim einkaá'htíðis-
dögum Pólsins, miðsvetrarnótt 21, júní,
þegar nóttin er hálfnuð, og sólarupp-
rásardag seinit í septemtoer. Lautinant
Philip K. Swartz, sem stjórnaði stöðinni
s.'l. ár, sagði, að þeir yrðu raunverulega
fegnir, þegar síðasta flugvólin hyrfi í
febrúar í áttina að sjóndeildarhringn-
um. Þá fellur lífið í sínar venjulegu
skorður í stöðinni og ekki þarf lengur
að þola gesti, sem rugla lífið á stöðinni
og hin erfiða „uppskipunarvinna" er
búin. En það þýðir líka 6 mánaða ein-
angrun, án nokkrar hjálpar. Stöðin verð-
ur að vera sjálfbjarga og er það.
Jafnvel í dagsljósi er auðvelt að
sjá einmanaleikann. Allt sem þarf að
gera er að klifra upp og horfa yfir sama
sjóndeildarhringinn og Scott sá fyrir 50
árum, jafnslótt og sviplaust land í all-
ar áttir, eins slétt og sjórinn, eins hvítt
og kalt undir kaldri sumarsólinni eins
og dauðinn.
JUUAN HUXLEY
Framhald af bls. 2
eins og maðurinn hefði skyndilega ver-
ið skipaður forstjóri mesta fyrirtækis
sem til er, þ.e.a.s. framþróunarinnar
— skipaður án þess hann væri spurður
hvort hann kærði sig um starfann, og
án hæfilegs fyrirvara eða undirbún-
ings.“
Hin gamla mynd af náttúrunni „með
kjaft og klær“ á ekki við um mann-
legt þjóðfélag, segir Huxley, og hömlu-
laus samkeppni er ekki líkleg til að
verða mannkyninu til hagsbóta. Guðs-
hugmyndir trúarbragðanna geta ekki
heldur gegnt gagnlegu hlutverki í fram-
þróuninni, að hans áliti. Eigi að síður
telur hann sig trúhneigðan mann.
J ulian Huxley hefur alltaf dáð
hinn ónotalega og stórgáfaða yngra
bróður sinn, Aldous, og hefur sýnt verk-
um hans meiri áhuga en Aldous hefur
sýnt verkum Julians. Hann viður-'
kennir til dæmis, að menn geti lifað
annars konar vitundarlífi en venjulegt
er. Hann hefur varúðarfullan áhuga á
trúarlegri og dulrænni reynslu, og
fylgist náið með tilraunum og kenning-
um bróður síns í sambandi við á'hrif
örvandi lyfja, eins og mescalíns, en
hann leitast jafnan við að gera sér grein
fyrir líffræðilegum upptökum og merk-
ingu slíkra fyrirbrigða.
Heimurinn á yfirstandandi tíma
mundi koma Darwin svo fyrir sjónir,
að hann væri bæði furðulegur og óör-
uggur. -En hann mundi gleðjast yfir
þeirri þróttmiklu þróun sem hans eig-
in kenningar hafa átt hlut að. Ótrú-
legt er að þær hefðu þróazt svo sem
raun ber vitni eða orðið nútímanum
jafnæsandi umræðuefni og þau voru
fyrir 100 árum þegar Thomas Huxley
kappræddi við Wilberforce biskup um
það, hvort forfaðir hans hefði verið
api, ef ekki hefði komið til óvenjuieg
starfsorka og fjölhæfni hins frjálshuga
og mannúðlega ævintýramanns, Sir
Julians Huxleys.
13. tölublað 1062
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS Q